Wystawa w nowojorskim New Museum, która potrwa od 14 lipca do 25 września, jest zbiorem prac ponad pięćdziesięciu artystów, którzy tworzyli w krajach dawnego bloku wschodniego lub w swojej twórczości odwoływali się do tego regionu.
Są wśród nich między innymi: Mirosław Bałka, Paulina Ołowska oraz Marysia Lewandowska (w duecie z Neilem Cummingsem), Józef Robakowski i współtworzony przez niego Warsztat Formy Filmowej.
Aby przełamać tradycyjną klasyfikację geograficzną, na wystawie obecne są także prace artystów z Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych. Pokazują jak twórcy przedstawiali rzeczywistość, ale i kreowali mit Wschodu. Inspiracją dla tytułu ekspozycji jest niemieckie słowo Ostalgie, termin utworzony w 1990 dla określenia uczucia tęsknoty i nostalgii za czasami sprzed upadku bloku komunistycznego.
Pokazywane prace ukazują szczyt i upadek mitu komunizmu. Jednocześnie składają się na serię osobistych reportaży dotyczących różnych aspektów życia w komunizmie i w krajach postkomunistycznych. Wystawa, której kuratorem jest Massimiliano Gioni, ma za zadanie przedstawić szczególną pozycję jaką zajmowali artyści w krajach socjalistycznych, będąc jednocześnie wyrzutkami, wizjonerami i świadkami. Celem nie jest jednak stworzenie ujednoliconej wizję historii sztuki w krajach postkomunistycznych, ale raczej ukazanie podobnej atmosfery i wrażliwości, przekraczającej granice poszczególnych państw. W ten sposób "Ostalgia" staje się wystawą o pewnym stanie umysłu, a nie o konkretnym miejscu i czasie.
Odkrywając na nowo lokalne awangardy, a jednocześnie podkreślając swoiste pokrewieństwo myśli między narodami, stwarzając wyimaginowany krajobraz marzeń Wschodu - i o Wschodzie, wystawa staje się opowieścią o micie i jego upadku.
Polska artystka Paulina Ołowska w New Museum odtwarza murale, które namalowała w 2010 roku w Mszanie Dolnej. Niedawno ponownie otwarto tam zamknięty w czasach komunizmu ośrodek zdrowia dla dzieci. Murale w Mszanie Dolnej przedstawiają scenki z teatrzyku lalkowego. Teraz Ołowska odtworzyła je w lobby New Museum.
Z kolei Mirosław Bałka pokazuje na wystawie swoją nieortodoksyjną rzeźbę religijną - "Czarny papież i czarna owca" z 1987 roku. Po bliższym zbadaniu okazuje się, że papież płacze, a jego łzy tworzą obfite strumienie. Dla Bałki ta hieratyczna wizja łączy się z przepowiedniami Nostradamusa, które pobrzmiewały szczególnym echem w Polsce lat 80. w dobie społecznego i politycznego zrywu. W wizji Bałki władca, który zgodnie z przepowiednią Apokalipsy ma zasiąść na tronie świata, nie jest mściwy, przepełnia go raczej smutek. Zestawienie tej melancholijnej figury z pełnym życia zwierzęciem jest głęboko poruszające, koniec końców jednak także enigmatyczne: tajemnicza i pełna patosu praca Bałki wydaje się nie tyle złowieszcza, ile raczej głęboko niepokojąca.
Marysia Lewandowska i Neil Cummings prezentują natomiast na "Ostalgii" filmy kręcone w czasach PRL-u przez filmowców-amatorów.
Wystawa czynna od 14 lipca do 25 września 2011.
New Museum
235 Bowery
New York, NY 10002