Od kilku lat 19 maja obchodzony jest w Polsce Dzień Dobrych Uczynków. Jednak czy Polacy chcą pomagać? Czy istnieje w Polsce kultura pomagania? Czym jest fundraising? Dlaczego Brytyjczycy angażują się w regularną pomoc na rzecz organizacji non-profit w dużo większym stopniu niż Polacy? I wreszcie, dlaczego organizacje pozarządowe nie powinny przeznaczać 100% darowizny na pomoc bezpośrednią?
Fundraising, filantropia i darczyńcy, czyli skąd się biorą pieniądze w organizacjach pozarządowych
40% Polek i Polaków nie ma żadnych skojarzeń ze słowem organizacja pozarządowa – dane zebrane przez Stowarzyszenie Klon/Jawor nie pozostawiają złudzeń. Mimo że w Polsce istnieje około 17 tysięcy fundacji i 100 tysięcy stowarzyszeń, to nadal nie są one rozponawane przez dużą część polskiego społeczeństwa. Dodatkowo, prawie połowa osób, która ma świadomość, czym są fundacje i stowarzyszenia, postrzega je jako mało uczciwe. Co zatem zrobić, by sytuacja ta uległa zmianie? Jak sprawić, by osoby indywidualne – niezależnie od subwencji publicznych – zaczęły regularnie wspierać trzeci sektor? Wprawdzie 66% Polaków przyznaje się do wspierania fundacji i stowarzyszeń, ale dla niemal połowy z nich filantropia oznacza jednorazowy datek do puszki wolontariuszy Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Jak te proporcje kształtują się w Wielkiej Brytanii? Okazuje się, że na Wyspach odsetek osób deklarujących wsparcie sektora organizacji zwanego tu „charity” wynosi 70% – dla większości z nich oznacza to przekazywanie darowizn regularnie, przynajmniej raz w miesiącu przy pomocy stałego zlecenia w banku.
– W naszym kraju, pomimo nieustannego wzrostu wydatków na konsumpcję oraz coraz większej obiektywnie zamożności obywateli, nie obserwujemy rosnącego zaangażowania Polaków w filantropię, szczególnie tę regularną – mówi Lidia Kuczmierowska, Prezes Fundacji Akademia Organizacji Obywatelskich. – Czy rzeczywiście nasi rodacy nie chcą pomagać, czy to organizacje nie są skuteczne w apelowaniu o wsparcie? – zastanawia się Kuczmierowska.
By organizacje mogły prowadzić skuteczny fundraising, czyli pozyskiwać fundusze lub darowizny rzeczowe poprzez proszenie o wsparcie osób indywidualnych, firm, fundacji dobroczynnych lub instytucji publicznych, konieczna jest ich profesjonalizacja – podnoszenie standardów zarządzania, zatrudnianie wykwalifikowanych pracowników, czy inwestowanie w rozwój. Wiąże się to m.in. z tym, że nie każda pozyskana przez organizację złotówka zostanie przeznaczona na pomoc bezpośrednią.
W ostatnich latach, przy okazji publicznych kontrowersji dotyczących działań Fundacji Maciuś czy Fundacji Rzecznik Praw Rodziców, było bardzo głośno o transparentności organizacji pozarządowych, kosztach zbiórek i szeroko pojętej etyce działań fundraisingowych. Pojawiły się głosy, że organizacje wydają zbyt wiele na wynagrodzenia, działania administracyjne lub wręcz przeznaczają pozyskane pieniądze niezgodnie z intencją darczyńców. Łatwo jednak odeprzeć takie argumenty: – Jeżeli jakaś organizacja prowadzi np. profesjonalną terapię dla dzieci niepełnosprawnych, ma stałą misję w Sudanie, albo koordynuje pracę kilku tysięcy wolontariuszy, to musi znaleźć kompetentne osoby, które się takiej pracy podejmą. Fundacje i stowarzyszenia mają przecież także konkretne obowiązki: sprawozdania, księgowość, raportowanie. Potrzebny jest ktoś, kto to wszystko zrobi. Dodatkowo, profesjonalne działanie wymaga często korzystania z komercyjnych, czyli płatnych narzędzi służących działaniom fundraisingowym. Coś, co w krajach rozwiniętych jest standardem, u nas ciągle jeszcze nie jest do końca zrozumiałe i akceptowalne. Najwyższa pora to zmienić – przekonuje Andrzej Pietrucha, trener i propagator fundraisingu. Poza tym, sposób wydawania pieniędzy przez daną organizację łatwo sprawdzić, przeglądając choćby sprawozdania merytoryczne i finansowe, które powinny być dostępne na stronie internetowej organizacji. – Jeżeli takich materiałów nie ma, to pieniędzy nie dawajmy – dodaje.
Fundraising to nie tylko skuteczne pozyskiwanie pieniędzy i wiedza, jak nimi zarządzać. To przede wszystkim budowanie i podtrzymywanie relacji z ludźmi i otoczeniem, w którym działa organizacja, a także jawne i transparentne działania, które można w prosty sposób zweryfikować.
Źródło: materiały prasowe V Spotkania FAOO „Odkryjmy darczyńców indywidualnych. Fakty, doświadczenia, narzędzia”, które odbędzie się 1 czerwca 2016 roku w Warszawie.