Szybkie tempo życia, podobnie jak zatracanie się w smartfonach, nie sprzyja poświęcaniu czasu na ćwiczenia umysłu. Trudno się dziwić, że zamiast główkować nad sudoku, wolimy błyskawiczny dostęp do informacji. W autobusach, tramwajach i pociągach widać ludzi z telefonami, nie z krzyżówkami czy łamigłówkami. Jak w ciągłym biegu znaleźć czas na ćwiczenia usprawniające pamięć? Przekonaj się, że nic nie stoi na przeszkodzie, by pracować nad lepszym zapamiętywaniem, nawet w czasie codziennych obowiązków.
Zapamiętywanie zależne od wieku
Uważa się, że problemy z zapamiętywaniem są charakterystyczne wyłącznie dla osób w starszym wieku. Faktycznie, sprawność umysłu jest wtedy mocno obniżona, jednak okazuje się, że spadek notuje się już od 25. roku życia. Do tego momentu na każdym kroku uczymy się czegoś nowego – w szkole, a potem na studiach – co znacznie poprawia kondycję naszej pamięci. Później jednak okazji do jej ćwiczenia jest raczej niewiele, więc, w myśl zasady, że nieużywany organ zanika, stopniowo zmniejsza się jej sprawność.
Wraz z wiekiem spada przede wszystkim zdolność samego zapamiętywania, ale znaczne problemy widać także w wydobywaniu informacji zakodowanych w pamięci długotrwałej. Starsze osoby skarżą się również na zbyt krótki czas przechowywania wiadomości, co jest związane ze zmniejszającą się pojemnością pamięci krótkotrwałej.
Czym różni się pamięć krótko- od długotrwałej i o co chodzi z transportowaniem informacji z pierwszej do drugiej? Posługując się najprostszym przykładem, w pamięci długotrwałej znajduje się wiedza, np. wykuta niegdyś tabliczka mnożenia, ale także wszelkie wiadomości, które zostały do niej przetransportowane w sposób nieświadomy. Jeśli po całym dniu pracy ktoś zapyta cię, jak była ubrana koleżanka siedząca obok, z dużym prawdopodobieństwem odpowiesz poprawnie. Informacja ta jest jednak zapisana w pamięci krótkotrwałej, więc jeśli nie utrwalisz wiadomości i nie przeniesiesz jej tym samym do pamięci długotrwałej, za tydzień, nawet po najpiękniejszej sukience współpracownicy, w twojej głowie pozostanie pustka. Czasami jednak mechanizm przenoszenia informacji zachodzi samoczynnie. Tak jest w przypadku, gdy odbiorowi informacji towarzyszą emocje. To dlatego tak doskonale pamiętasz, w co była ubrana ukochana osoba podczas pierwszej randki.
Na szczęście, mimo upływu lat, właściwości pamięci można wytrenować, nie poświęcając na to zbyt dużo czasu. Wiele ćwiczeń na zapamiętywanie można wpleść w rytm dnia i wykonywać podczas swoich codziennych obowiązków.
Ćwiczenia usprawniające pamięć w drodze do pracy
Ćwiczenia na pamięć to nie tylko rozwiązywanie zadań typu memory, quizy wymagające wyciągania informacji z meandrów umysłu czy popularne krzyżówki. Usprawniać zapamiętywanie możemy zawsze i wszędzie, bez dodatkowego wyposażenia. Zbędne będą nawet kartka i długopis. Wystarczą tylko wolne myśli.
Jedziesz autobusem do pracy i bezrefleksyjnie gapisz się przez okno na przechodniów, drzewa, domy, lokale. Codziennie ta sama droga, a gdybyś miał przypomnieć sobie, co widzisz na poszczególnych jej etapach, byłby problem z umiejscowieniem budynków po kolei. To punkt wyjścia do ćwiczenia pamięci, a dokładniej do treningu skupiania uwagi. Jeśli będziesz rozkojarzony, trudno będzie ci cokolwiek zapamiętać.
Jak zatem ćwiczyć koncentrację? Skupiaj się na detalach, rozbieraj przestrzeń na czynniki pierwsze. Do autobusu wsiadła kobieta z parasolką, ale czy po odwróceniu na chwilę wzroku będziesz jeszcze pamiętał, że jest koloru zielonego? Takie powierzchowne traktowanie obiektów przekłada się także na mechanizm zapamiętywania informacji. Im mniej uwagi poświęcisz na wyłuskanie szczegółów, tym trudniej będzie ci zapamiętać cały kontekst i najważniejsze wiadomości.
Nie tylko zapamiętywanie, ale też przypominanie
Pamiętasz jeszcze czasy, kiedy stawałeś przed egzaminatorem, ten zadawał pytanie i niezależnie od tego, jak dobrze byłeś przygotowany, trzeba było omówić zagadnienie jak najdokładniej? Cofnij się do czasów szkolnych lub studenckich i zdawaj egzamin przed samym sobą. Kiedy na dobrą sprawę używałeś zdobytej niegdyś wiedzy? Takie ćwiczenie na pamięć to doskonała okazja na odświeżenie sobie ciekawych zagadnień. Co wiesz na temat panowania dynastii Piastów w Polsce? Jesteś w stanie po kolei wymienić władców panujących od czasów Mieszka I? Albo polskich premierów lub marszałków sejmu? Wyciąganie zdobytych informacji z pamięci to najlepszy sposób na jej wyćwiczenie. Na podobnej zasadzie działa zresztą osławione rozwiązywanie krzyżówek, ale nie wymaga żadnych dodatkowych środków ponad twoje myśli.
Czas w drodze do pracy to nie tylko dobry moment na przypominanie sobie wszystkiego, co wiesz na dany temat, ale także na ćwiczenie poprzez zapamiętywanie nowych rzeczy. Znasz ten widok wokół, kiedy współpasażerowie ze słuchawkami w uszach mają wzrok utkwiony w telefon i zapamiętale scrollują wiadomości. Czym w tym czasie jest muzyka czy radio? Zaledwie medium towarzyszącym. Przy takiej formie słuchania, poza lepiej znanymi piosenkami, nie będą w stanie przypomnieć sobie choćby krótkiego fragmentu nowo poznanego utworu. Tymczasem to także doskonała okazja do trenowania skupienia i pamięci. Zamiast bezrefleksyjnego puszczania słów mimo uszu, wsłuchaj się w tekst i postaraj się zapamiętać z niego jak najwięcej. Myśl obrazami, zaangażuj wyobraźnię, tak jak podczas czytania. Po czasie łatwiej będzie przywołać słowa piosenki.
Wydawać by się mogło, że nauczenie się na pamięć nazw przystanków, mijanych po drodze restauracji czy tekstów piosenek to bezsensowne „zajmowanie miejsca” w naszej pamięci. Tymczasem jest to najlepszy sposób na rozszerzanie jej możliwości. Skupianie się na tekstach piosenek ma jeszcze jedną zaletę – w przypadku anglojęzycznych utworów przy okazji uczysz się nowych słówek.
Ćwiczenie pamięci podczas codziennych obowiązków
W ciągu dnia poświęcamy sporo czasu na czynności, które nie wymagają szczególnego skupienia. Należą do nich między innymi obowiązki domowe. Gdyby zapytać przypadkowe osoby, o czym myślą podczas odkurzania czy szorowania wanny, najpewniej odpowiedziałyby, że o niczym. Tym bardziej jest to drogocenna „luka w myśleniu”, którą możemy zapełnić ćwiczeniami na pamięć.
Ok, być może przypominanie sobie prezydentów Stanów Zjednoczonych to trochę za ciężki temat, ale już zabawa w wyciąganie z pamięci utworów muzycznych według określonego klucza wydaje się kuszącą propozycją. Postaraj się wymienić wszystkie piosenki ze słowem „deszcz” lub opowiadające o deszczu (także te po angielsku). Liczy się wszystko – od klasycznego „Ciągle pada” Czerwonych Gitar, poprzez nostalgiczną „Opowieść” Edyty Bartosiewicz (taki tytuł nosi piosenka o „przemokniętych sercach miast”), aż po „It’s raining men”, rozsławione dzięki „Dziennikowi Bridget Jones”. Ty tutaj ustalasz zasady, ale najważniejsze, by przypomnieć sobie jak najwięcej stosownych fragmentów. Taka zabawa to z jednej strony doskonały sposób na uprzyjemnienie sobie obowiązków, z drugiej – skuteczny trening pamięci.
Jednym z obowiązków jest robienie zakupów. Ile osób, tyle stylów. Jedni „idą na żywioł” i na bieżąco, przemierzając wąskie, sklepowe alejki, decydują o tym, co kupić. Inni wybierają się do marketu ze skrupulatnie przygotowaną listą. Drugi ze sposobów to także doskonała okazja do sprawdzenia i ćwiczenia pamięci. Sporządź listę, ale nie korzystaj z niej podczas zakupów. Postaraj się samodzielnie przypomnieć sobie, co zamierzałeś kupić. Dopiero na końcu zweryfikuj, czy aby na pewno wszystkie towary wylądowały w koszyku, a pamięć cię nie zawiodła.
Powtórka z ćwiczeń na poprawę pamięci wieczorem
Czy pamiętasz jeszcze, jakie restauracje mijałeś rano w drodze do pracy? Albo nazwy przystanków? Jeśli nie, następnego dnia będzie okazja na odświeżenie pamięci. Teraz czas na kolejne ćwiczenia.
Podczas wieczornej lektury także możesz maksymalnie zaangażować umysł. Mówi się, że nic tak nie rozwija wyobraźni, jak czytanie książek. Bez wątpienia jest to jedna z najlepszych form ćwiczenia pamięci i umiejętności skupiania uwagi. Podczas czytania myśl obrazami, koncentruj się na szczegółach. Oczywiście, aby nie stracić przyjemności z lektury do poduszki, przeczytaj z maksymalnym zaangażowaniem chociaż jedną scenę. Doprowadź ją do perfekcji, jakbyś chciał zobaczyć w głowie obraz przedstawiający dany wycinek fabuły. Im dokładniej wykonasz zadanie, tym efektywniejszy będzie trening pamięci. Wyćwiczenie takiego mechanizmu czytania przyda ci się przy lekturze treści, które będziesz musiał zapamiętać. Po pewnym czasie zauważysz, że nauka i zapamiętywanie informacji przyjdzie ci z łatwością.Nawet czas przed zaśnięciem możesz wykorzystać efektywnie. Dobrym ćwiczeniem jest przypominanie sobie tuż przed snem wybranego aspektu dnia. Jeśli było ich sporo, spróbuj odtworzyć w pamięci wszystkie sytuacje spotkań z różnymi osobami oraz tematy rozmów. Ciekawym pomysłem jest także przypomnienie sobie, np. tego, co zjadłeś w ciągu dnia. Przy okazji ćwiczenia pamięci, może uda się też zadbać o dietę?
A teraz mały sprawdzian. Odpowiedz na poniższe pytania i dowiedz się, co zapamiętałeś po lekturze artykułu:
- Jaki kolor miała parasolka z przytoczonego przykładu?
- Jaką dynastię przywołano jako przykład ćwiczenia „wszystko, co wiesz na dany temat”?
- Wymień przynajmniej jeden tytuł piosenki o deszczu, który został podany jako przykład w ćwiczeniu.
- Podaj nazwisko przynajmniej jednej osoby, z której cytat został przytoczony na grafice.
Artykuł powstał we współpracy z platformą do samodzielnej nauki angielskiego -