1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Psychologia

Kobieta ma takie samo prawo jak mężczyzna do bycia wojownikiem

W mężczyznach zawsze widzimy zwycięzców, wojowników, mistrzów. Zapominamy, że kobiety również mogą być wojowniczkami, osiągać cele i odnosić sukcesy. (Fot. iStock)
W mężczyznach zawsze widzimy zwycięzców, wojowników, mistrzów. Zapominamy, że kobiety również mogą być wojowniczkami, osiągać cele i odnosić sukcesy. (Fot. iStock)
Zobacz galerię 3 Zdjęcia
W procesie socjalizacji kobiety są przygotowywane do pełnienia określonych ról społecznych – żony, matki, opiekunki. – Czasem jednak zapominamy, że dziewczynka ma takie samo prawo jak chłopiec do bycia wojownikiem – mówi psycholog Ewa Jarczewska-Gerc.

Czym jest kobiecość?
Nie istnieje jeden wzorzec kobiecości. Oczywiście jest jedna rola, wspólna kobietom, niezależnie od tego, gdzie żyją, w jakich czasach – czyli ta, która wiąże się z funkcją prokreacyjną. Tylko kobieta jest w stanie urodzić dziecko, to jest jej biologiczna rola, mająca na celu podtrzymanie ludzkiego gatunku. To jest ten wspólny mianownik, który łączy kobiety z różnych czasów i różnych kultur. Życie kobiety jednak nie składa się wyłącznie z jej biologicznej predestynacji do urodzenia dziecka, te role się zmieniają i są bardzo różne, w zależności od czasów, w jakich żyjemy i w zależności od kultury. Są kultury patriarchalne, które mocno ograniczają rolę kobiety, sprowadzając ją z jednej strony do obiektu seksualnego, z drugiej do bycia matką, urodzenia dzieci itd., odbierając jej prawo do pełnej realizacji siebie jako człowieka. Mężczyzna traktowany jest wtedy jako ten, który rządzi, wyznacza prawa, a kobieta jako ta, która musi ich przestrzegać i je zaakceptować.

Czy kobiecość budzi się w nas w jednym, konkretnym momencie, czy następuje to etapami?
Nasza kobiecość zmienia się z wiekiem, ale ona jest w nas od samego początku – inna jest kobiecość trzylatki, a inna dorosłej kobiety. Na pewno można wyszczególnić ważne momenty w odkrywaniu nowych rejonów kobiecości, czyli np. inicjacja seksualna, która wiąże się z rozbudzeniem energii erotycznej, bez wątpienia również urodzenie dziecka budzi nowe aspekty kobiecości, związane z instynktami macierzyńskimi. Kolejnym ważnym momentem jest menopauza, kiedy to za sprawą zmian hormonalnych kobiecość wkracza w inny wymiar. Przez całe życie wchodzimy w nowe etapy własnej kobiecości.

Ale chyba są też takie momenty, kiedy zatracamy swoją kobiecość, niezależnie od tego, czy doświadczyłyśmy macierzyństwa, czy nie. Czasem po prostu tracimy kontakt z kobietą w sobie.
Ja bym raczej powiedziała, że my nie tyle tę kobiecość tracimy, ile przechodzimy w inne jej formy. Bo nie ma przecież jednego wzorca kobiecości, którego zawsze będziemy się trzymać. To, że np. nie mamy ochoty na jakimś etapie życia na seks, który jest formą wyrażania kobiecości, albo rezygnujemy z dbania o wygląd zewnętrzny, nie musi oznaczać, że tracimy własną kobiecość. Możemy też w pracy spychać na bok cechy utożsamiane z kobiecymi na rzecz cech stereotypowo postrzeganych jako męskie, czyli bycia silną, zdecydowaną. Ale to może po prostu wynikać z tego, że te cechy w danym zawodzie się lepiej sprawdzają. Są kobiety, które nigdy nie założą rodziny, które wolą np. podróżować po świecie, rozwijać się wewnętrznie albo realizować zawodowo, i one są tak samo kobiece jak te, które spełniają się na łonie rodziny. Po prostu inaczej wyrażają swoją kobiecość.

Jaką rolę w kształtowaniu kobiecości pełnią ważne kobiety w naszym życiu, czyli matka, babcia, ciocia?
Bardzo ważną, i warto zwrócić uwagę na to, że jest nie tylko matka. Na pewno babcie mają ogromny wpływ, także ciocie czy kobiety z najbliższego środowiska – to może być nauczycielka w szkole, to są te ważne osoby, które wpływają na postrzeganie kobiecości. Bez wątpienia jest tak, że my w sposób absolutnie naturalny, na skutek modelowania przyjmujemy wzorzec, który reprezentuje nasza mama. Jest dla nas najbliższą kobietą, obserwujemy, jak się zachowuje, dziewczynki często naśladują mamę, chcą robić te same rzeczy związane z kobiecością co ona. Oczywiście w pewnym momencie przychodzi kryzys, zaprzeczenie, kiedy odchodzimy na chwilę lub na zawsze od modelu reprezentowanego przez matkę.

Dziewczynki są wychowywane do pełnienia w przyszłości określonych ról społecznych, do bycia żoną, matką, opiekunką. Czy nie jesteśmy trochę programowane?
Tak, i to programowanie, które działa jak imprinting, czyli wdrukowanie, zaczyna się już w momencie, kiedy podczas USG rodzice dostają informację, czy na świat przyjdzie dziewczynka, czy chłopiec. Czasem nawet jeszcze wcześniej – kiedy planujemy ciążę lub na jej początku. To programowanie jest z jednej strony naturalne, bo różnice między płciami są niezaprzeczalne. Jednak z drugiej strony przez to już na etapie życia płodowego dziecka tworzymy pewne oczekiwania, planujemy mu życie. W przypadku chłopców od razu programujemy zwycięzców, wojowników, mistrzów, a o dziewczynkach myślimy sobie: „wspaniale, będę miała pomoc”, „nauczę ją gotować”. Nie wolno jednak zapominać o tym, że dziewczynka ma takie samo prawo jak chłopiec do bycia wojowniczką, do osiągania celów, sukcesów. Dlaczego kobiety wciąż mniej zarabiają niż mężczyźni? Bo same uważają za absurdalne, że mogłyby zarabiać tyle samo co oni. A to wszystko właśnie przez programowanie, które sprawia, że pewnych rzeczy nawet nie oczekujemy po sobie.

Z jednej strony programowanie ma swoje plusy, bo większości dziewczynek przydają się umiejętności przekazywane przez kobiety w rodzinie, ale chyba równie często dotyczy ono emocjonalności?
Tak, zgadza się. Inaczej kształtujemy emocjonalność u chłopców i inaczej u dziewczynek. Wciąż np. jest duże przyzwolenie na to, żeby dziewczynki mogły sobie popłakiwać, okazywać słabość, a u chłopców nie ma takiego przyzwolenia. Oni więc z kolei mają problem z okazywaniem emocji.

Niedawno byłam recenzentką pracy magisterskiej na temat związku między inteligencją emocjonalną i syndromem Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA). Z badań autorki wynika, że mężczyźni, którzy wychowywali się w rodzinach alkoholowych, mają wyższy poziom inteligencji emocjonalnej niż ci, którzy wychowywali się w rodzinach, gdzie problem alkoholowy nie występował. Natomiast wśród kobiet nie stwierdzono większych różnic. Skąd taki wynik? Otóż chodzi o to, że z racji tego, że ci mężczyźni dorastali w specyficznych warunkach, wykształcili w sobie lepszą zdolność do radzenia sobie z emocjami i do ich rozumienia. I zauważmy, że w tych rodzinach nie było programowania na macho, tam w ogóle niewiele się pewnie zajmowano tymi chłopcami, oni musieli sami nauczyć się rozumieć emocje własne i innych, aby zaadaptować się do trudnych warunków. Dlatego ja bym uzupełniła oba programy – u dziewczynek oprócz przyuczania do bycia matką, kobietą, dodałabym też element samorealizacji, wygrywania, osiągania sukcesu poza życiem rodzinnym. A program chłopców do bycia zwycięzcą warto wzbogacić o bycie dobrym człowiekiem, partnerem, w przyszłości kochającym ojcem.

A jak to jest z wyrażaniem złości u dziewczynek i chłopców? Bo chyba w przypadku chłopców jest większe przyzwolenie na to, by okazywali ją w sposób jawny, a od dziewczynek wymaga się raczej jej tłumienia.
To są właśnie te obszary, gdzie bardzo niekorzystne jest rozróżnianie płci. Bo czy to chłopiec, czy dziewczynka, od początku warto uczyć konstruktywnych form rozładowywania złości. Taka kobieta będzie tłumić całe życie swoją złość, a potem trafi jej się mąż alkoholik i po którejś awanturze weźmie nóż i wbije mu w plecy. Bo po tylu latach tłumienia złości po prostu nie będzie w stanie nad sobą zapanować. Chłopcy mają większe przyzwolenie na wyrażanie złości, nawet poprzez agresję, bo to są chłopcy, „chłopcy tak mają”. A to nieprawda. Nie możemy na to przyzwalać. Zresztą w tej chwili dziewczynki w wieku gimnazjalnym są często bardziej agresywne niż chłopcy. Na szczęście powstaje coraz więcej inicjatyw uczenia dzieci rozumienia swoich emocji i rozładowywania ich w sposób niezagrażający sobie i innym.

Aczkolwiek chyba zdrowsze jest pójście w takie fizyczne rozładowanie złości niż w tłumienie?
Tłumienie nie jest dobrą strategią, chociaż na temat rozładowywania złości są sprzeczne teorie. Zgodnie z klasyczną teorią „hydrauliczną” Freuda, gdy złość się kumuluje, to potem musi eksplodować, tak jak hydrant, który gdzieś się przypchał, a potem wybucha fontanną wody. Ale są też badania pokazujące, że im bardziej agresywnie rozładowujemy złość, tym bardziej ona narasta. Czyli jeżeli jest to forma aktywna, typu bójka czy uderzanie w coś, to tym bardziej potem narasta w nas tendencja do złości i do tego, żeby ją w ten sposób rozładowywać. Ale nie jest też dobre kierowanie złości do środka, kumulowanie jej – badania prowadzone od lat, choćby przez zespół Jamesa Pennebakera, dowodzą, że jak kumulujemy złość w środku, to zaczynamy chorować, także fizycznie. Taką formą nierobiącą nikomu krzywdy jest mówienie, pisanie albo narysowanie tej złości. To może się wydawać śmieszne, ale weźmy kartkę, narysujmy tę złość, powiedzmy komuś o niej, a zauważymy, że emocje zaczną opadać.

Jako kobiety często słyszymy, że np. do trzydziestki powinnyśmy wyjść za mąż albo do 35. roku urodzić dziecko. Jak odróżnić własne potrzeby od tego, co nam narzuca otoczenie?
Teraz kobiety coraz częściej słyszą też, że w ogóle nie powinny mieć dzieci albo że dobrze mieć je później. I to też jest forma programowania. Tak więc te narracje są dwie, ta bardziej tradycyjna, patriarchalna, że trzeba wyjść za mąż i mieć dzieci, ale coraz częściej też pojawia się narracja typu: „nie myśl teraz o rodzinie, myśl o sobie, realizuj się w pracy, na studiach, a urodzenie dziecka zostaw sobie na później”. Jako psycholog motywacyjny mogę powiedzieć, że odróżnienie tego, czy robimy coś dlatego, że tego chcemy, czy dlatego, że oczekują tego od nas inni, jest bardzo trudne. I nie dotyczy to tylko roli, jaką mamy pełnić jako kobiety, ale większości celów, jakie sobie stawiamy. Posłużę się przykładem dziecka, które jest zmuszane do gry na pianinie – na początku samo mówi: „Mamusiu, tak bym chciał grać na pianinie”, więc matka kupuje pianino i zapisuje je do szkoły muzycznej. Później okazuje się, że to granie wymaga godzin ćwiczeń, powoduje ból palców itp. I nagle staje się zewnętrznym celem – dziecko już nie chce tego robić, ale matka je zmusza. Mija parę lat, dziecko wraca do domu, przeżyło jakiś stres w szkole. Siada do pianina, zaczyna grać i nagle odkrywa, że granie go relaksuje i że dzięki niemu może rozładować swoje emocje. I znowu gra na pianinie staje się celem wewnętrznym. Granica między tym, czy coś jest zewnętrznym celem, czy wewnętrznym, jest bardzo cienka. Myślę, że akurat w przypadku decyzji o macierzyństwie kobiety rzadko ulegają wpływom otoczenia i że są mało podatne na to, żeby słuchać, co mówią im inni.

Ewa Jarczewska-Gerc, psycholog SWPS, zajmuje się psychologią motywacji, efektywnością i wytrwałością w działaniu oraz symulacjami mentalnymi.

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze