Ciągłe dbanie o prowadzenie zdrowego trybu życia i jedzenie właściwych posiłków może doprowadzić do obsesji. Według badań prowadzonych przez dr Annę Brytek-Matera, psycholog SWPS Katowice w Polsce zaburzenie to dotyczy przede wszystkim kobiet. „Obsesja zdrowego jedzenia w konsekwencji długofalowej może prowadzić nie tylko do spadku masy ciała i niedożywienia, ale również do obniżenia nastroju i izolacji społecznej”, przestrzega badaczka.
Kiedy jedzenie zaczyna dominować w życiu, a codzienna aktywność dotyczy głównie planowania, kupowania oraz przygotowania posiłków, można mówić o ortoreksji psychicznej, która jest patologiczną fiksacją na spożywanie wyłącznie zdrowej żywności. Takie osoby nadmiernie koncentrują się nie tyle na ilości pożywienia, jak ma to miejsce w przypadku np. anoreksji czy bulimii, ale głównie na jego jakości. Są zatem w stanie poświęcić dużo więcej czasu na przemyślenie i ugotowanie zdrowych posiłków, stopniowo wykluczając z codziennego jadłospisu niezdrowe ich zdaniem produkty. Międzynarodowy zespół naukowców: dr Anna Brytek-Matera (SWPS Katowice), Magdalena Krupa (Ogólnopolskie Centrum Zaburzeń Odżywiania), dr Eleonora Poggiogalle i prof. Lorenzo Maria Donini (Uniwersytet La Sapienza w Rzymie) adaptował narzędzie do określenia występowania obsesji zdrowego odżywiania, co ma przyczynić się do szybkiej pomocy osobom chorym.
„Prezentowane badania, dotyczące nadmiernej koncentracji na zdrowej żywności są pierwszymi tego rodzaju realizowanymi w Polsce. Udało nam się dokonać adaptacji polskiej wersji kwestionariusza opracowanego przez włoskiego uczonego prof. Doniniego”, mówi dr Anna Brytek-Matera, psycholog SWPS Katowice i dodaje, że w Polsce nadal brakuje badań, które sprawdzałyby w jakim stopniu ten problem dotyczy naszego społeczeństwa.„ Badając problemy zaburzeń odżywiania na przestrzeni lat, mogę zaryzykować stwierdzenie, że w Polsce ortoreksja dotyczy głównie kobiet. Badania pokazują, że wśród pań chorujących na anoreksję prawie 40 proc. z nich posiada również symptomy obsesji zdrowego jedzenia. Dzięki nowemu narzędziu będzie można dokładnie zbadać ten problem”, szacuje badaczka.
Jak wygląda adaptowane przez psychologów narzędzie? Składa się z kwestionariusza – 9 pozycji i 2 struktur, które pozwalają sprawdzić, jakie czynniki odpowiedzialne są za ortoreksję u danej osoby. „W opracowanym narzędziu padają pytania, np.: Czy wybierając produkty spożywcze kierujesz się troską o zdrowie? Czy myśli o jedzeniu niepokoją cię więcej niż 3 godziny dziennie?”, podaje przykłady dr Brytek-Matera.
Dotychczas opublikowano zaledwie cztery badania, które przeprowadzono na populacji włoskiej, tureckiej, portugalskiej i węgierskiej. Ich celem było sprawdzenie, czy opracowana przez nich wersja pokrywa się z wersją oryginalną.
Jaki procent ludzi cierpi na tę dolegliwość? Jak podają naukowcy, częstotliwość występowania ortoreksji psychicznej jest różna w zależności od regionu. We Włoszech odsetek ludzi, których dotyka ten problem dotyczy głównie kobiet i według ostatnich badań wynosi ok. 58 proc., natomiast w Hiszpanii występuje rzadziej, od 0,5 proc. do 1 proc. Badania dowodzą, że największy problem z tego rodzaju obsesją mają studenci. Na Węgrzech jest to prawie 57 proc. studentów, a w Stanach Zjednoczonych od 69 proc. do 82 proc. Badania tureckie dowodzą, że u 44 proc. studentów medycyny, 46 proc. lekarzy rezydentów oraz 56 proc. artystów performerów występują zachowania ortorektyczne. Co ciekawe, austriackie wyniki pokazują, że nawet ponad 12 proc. dietetyczek posiada symptomy ortoreksji.
W badaniu wzięło udział 400 osób w wieku 18-35 lat, a jego wyniki zostały opublikowane w międzynarodowym czasopiśmie naukowym Eating and Weight Disorders – Studies on Anorexia, Bulimia and Obesity w 2014 roku.
mat.pras. SWPS