Odporność psychiczna może zostać porównana do umiejętności pływania, radzenia sobie ze zmiennym, czasem niebezpiecznym nurtem rzeki zwanej życiem. To, że trzeba płynąć jest faktem oczywistym. Natomiast o tym, że trzeba być przygotowanym na wiry i wodospady- czasem zapominamy. Stąd popularyzowanie wiedzy o tych składowych czynnikach odporności psychicznej, które można rozwijać u dzieci i młodzieży, aby rzeka ich życia nie stała się wyzwaniem nie do pokonania.
Dziś u przedszkolaków z grupy Polnych Skrzatów wielkie podniecenie. Dziś czwartek, czekają na gościa. Pani Marta, młoda przychodzi z pacynkami: żabą Fabiolą oraz kotem Maurycym i zawsze proponuje ciekawe zabawy. Dzisiaj zadanie z windą. Bartek wyrywa się jako pierwszy. Trzeba podnieść do góry platformę, na której leży szklana kulka. Chłopiec szybko kreci korbką i kulka spada. – EEE. Rozczarowany Bartek nie chce więcej próbować. Antkowi nie udaje się trzy razy pod rząd. Na pytanie, czy będzie dalej próbował – odpowiada. – Pewnie! W końcu dam radę!!
Pani Marta prowadzi program promocji odporności psychicznej. Poprzez zabawę, gry i rozmowy można wzmacniać Bartków, aby mieli więcej optymizmu, wiary w siebie i umiejętności radzenia sobie z porażką. Bo łatwiej będzie Antkowi z jego zasobami indywidualnymi znosić niepowodzenia, rozwiązywać trudne sytuacje, które niewątpliwie w życiu nastąpią. W programie pani Marty będą zabawy związane z rozwojem kompetencji składowych odporności psychicznej takich jak: samopoznanie, samokontrola, umiejętności społeczne, radzenie sobie ze stresem, rozwiązywanie problemów oraz poczucie sprawstwa.
A co może zrobić rodzic, jak wychowywać swoje dziecko, aby potrafiło radzić sobie ze stresem, znosić porażki, nie załamując się? Co może zrobić, aby rozwijało się zdrowo, mimo trudności, które być może staną mu na drodze? Wiemy już na podstawie wielu projektów badawczych, co pomaga w osiągnięciu tego celu. Są to podstawowe trzy rodzicielskie zadania:
- Własny optymizm rodzica; okazywanie zainteresowania i wsparcia dziecku, szczególnie w jego kłopotach i trudnościach - takie działanie rozwija zaufanie do ludzi i ufność w możliwą pomoc, stanowiące bazę kompetencji społecznej.
- Kolejnym punktem jest stawianie wymagań związanych z wysiłkiem, trudem, szczepienie stresem oraz nauka znoszenia porażek. Wysokie, ale adekwatne oczekiwania i wiara rodzica w możliwości dziecka stwarzają warunki dla rozwoju jego autonomii i poczucia ja.
- Ważne jest też angażowanie dziecka w prace domowe, zachęcanie do udziału w konkursach, zawodach, powierzanie mu poważnych zadań. Daje to szansę dziecku na znaczącą partycypację w wydarzeniach społecznych, tuż obok niego. Możliwość wzięcia udziału w czymś ważnym rozwija poczucie sensu i celu w życiu.
Trzeci nurt poszukiwań w obszarze
resilience to nacisk na praktyczne wykorzystywanie uzyskanej już wiedzy. Promowanie odporności psychicznej wśród dzieci i młodzieży poprzez prewencję, interwencję oraz tworzenie systemu ochrony jest szczególnie ważnym oddziaływaniem wobec dorastających w warunkach zagrażających prawidłowemu rozwojowi. Odporność psychiczna rozumiana jest w tym ujęciu nie tylko jako nieobecność zaburzeń psychicznych, ale też nabycie stosownych do wieku umiejętności radzenia sobie z wyzwaniami. Przykładem może być podejmowanie
typowych dla wieku dziecka zadań rozwojowych mimo niesprzyjających warunków.
Czytaj więcej w artykułach: Na czym polega wrodzona odporność psychiczna oraz Czym jest odporność psychiczna.
Źródło: materiały dotyczące II Międzynarodowej Konferencji Interdyscyplinarnej „Zdrowie i Odporność Psychiczna”, pod hasłem „Jak odnaleźć zdrowie i równowagę we współczesnym świecie?”, organizowanej przez Zakład Psychologii Rozwoju i Zdrowia Instytutu Psychologii Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Koło Nauk Psychologicznych PRAGMA.