Historie kobiet, które pragnęły zmieniać świat. Przed nami 21. festiwal Millennium Docs Against Gravity

Na festiwal Millennium Docs Against Gravity z niecierpliwością czekają fani kina dokumentalnego. Co roku w maju tłumy widzów uczestniczą w projekcjach filmowych, w spotkaniach z twórcami, a także w licznych wydarzeniach towarzyszących (w zeszłorocznej edycji wzięło udział ponad 144 000 osób). Tak pewnie będzie i tym razem od 10 do 19 maja w siedmiu miastach (w Warszawie, Wrocławiu, Gdyni, Poznaniu, Katowicach, Łodzi i Bydgoszczy).

Tym, którym nie uda się zobaczyć filmów na dużym ekranie, organizatorzy oferują możliwość uczestniczenia w edycji online, która potrwa od 21 maja do 3 czerwca. Nie trzeba się będzie zatem rozdwajać ani roztrajać, aby zobaczyć wszystkie filmy, które chciałoby się obejrzeć. A naprawdę będzie co oglądać. Już sama czołówka festiwalu – co roku inna – sprawia, że fani kina mają ciarki na plecach.

O kobietach nie tylko dla kobiet

„Zwierciadło” od kilku lat patronuje festiwalowi Millennium Docs Against Gravity, tak też jest i w tym roku. Naszą uwagę, jako że jesteśmy miesięcznikiem i portalem skierowanym przede wszystkim do kobiet, najbardziej zwróciła sekcja filmów pod tytułem „Niezapomniane historie kobiet”. To dziewięć dokumentów przybliżających sylwetki kobiet, które walczyły o uznanie swojego talentu i dorobku w różnych dziedzinach życia: w sporcie, muzyce, literaturze, tańcu, fotografii, architekturze oraz nauce, zderzając się z kulturą patriarchalną.

Dokument, który chcemy wam szczególnie polecić, może na pierwszy rzut oka wydawać się trudny. Jak to bowiem możliwe, aby film oparty wyłącznie na zdjęciach, i to czarno-białych, oglądać z zapartym tchem?! Tymczasem fascynujące obrazy i zachwycający montaż sprawiają, że nie sposób oderwać wzroku od ekranu i niezwykle poruszającej historii życia i twórczości fotografki Libuše Jarcovjákovej.

Film „Jeszcze nie jestem tym, kim bym chciała” w reżyserii Kláry Tasovskiej ukazuje trudną drogę artystyczną i życiową czeskiej fotografki – od nielegalnych klubów nocnych w komunistycznej Pradze, poprzez decyzję o emigracji do Berlina, a następnie ucieczkę stamtąd do Tokio i powrót do Europy. Jej twórczość, a zwłaszcza sposób pracy, przywołują postaci innych znanych fotografek, takich jak Vivien Maier czy Nan Goldin. Fotografie Libuše Jarcovjákovej, która przez całe życie nie rozstawała się z aparatem, emanują zarówno siłą, jak i intymnością. Pozwalają spojrzeć na świat jej oczami, ale także dotknąć jej duszy i zanurzyć się w jej niezwykłej wrażliwości kontrastującej z surowym wyglądem.

73-letnia dziś Libuše Jarcovjáková bardzo późno doczekała się uznania. Największym uhonorowaniem jej twórczości była retrospektywna wystawa jej zdjęć na Festiwalu Fotografii w Arles we Francji w 2019 roku. Film „Jeszcze nie jestem tym, kim bym chciała” startuje w konkursie głównym festiwalu wśród 12 filmów, które ubiegają się o nagrodę główną.

Wyjątkową atrakcją tegorocznego Millennium Docs Against Gravity będzie pierwsza wystawa zdjęć Libuše Jarcovjákovej w Polsce „Imprezy”. Będzie ją można oglądać od 8 do 19 maja w galerii BWA w Warszawie.

Poza filmem „Jeszcze nie jestem tym, kim bym chciała” w sekcji „Niezapomniane historie kobiet” zobaczymy jeszcze osiem innych produkcji dokumentujących niezwykłe bohaterki, które swoim życiem i twórczością przecierały szlaki innym kobietom. Są to:

• „W ogniu. Historia Anity Pallenberg” – dokument o życiu niemieckiej aktorki i modelki Anity Pallenberg, która zyskała sławę w latach 60. i 70. XX wieku. Opisywano ją jako boginię rock’n’rolla, kapłankę voodoo, femme fatale. Oskarżano o próbę rozbicia The Rolling Stonesów z uwagi na romanse z trzema członkami zespołu. Film, w którym pamiętniki Anity czyta Scarlett Johansson, opowiada o jej ekscentrycznym stylu życia i karierze. Oglądamy archiwalia filmowe i zdjęcia rodzinne ukazujące jej role filmowe, a także pobyty w Szwajcarii, Nowym Jorku i Londynie. Obserwujemy ją w roli matki, ikony mody i projektantki. W filmie pojawiają się także członkowie jej rodziny oraz przyjaciele, w tym Keith Richards i jej dzieci. Film opowiada słodko-gorzką historię kobiety, która wywarła ogromny wpływ na kulturę i obyczaje swojego pokolenia, wyprzedzając znacząco swoje czasy.

• „Niech kanarek śpiewa” – film o życiu i karierze muzycznej ikony lat 80. XX wieku Cyndii Lauper. Piosenkarka o kolorowych włosach i równie kolorowej duszy jako pierwsza kobieta w historii podbiła listę przebojów pięcioma hitami z debiutanckiego krążka. Niemal wszyscy znali jej piosenki: „Girls Just Want to Have Fun”, „Time After Time”, „True Colors” czy „Drove All Night”. Dziś w sieci śledzi ją 1,5 miliona osób, a ona sama staje w obronie praw osób LGBTQ+, wspiera osoby niedosłyszące i namawia do aktywizmu oraz głosowania. Chciała nie tylko śpiewać, lecz także za pomocą muzyki pragnęła zmieniać świat.

• „COPA 71” – film opisuje pierwszy turniej zespołów kobiecych w piłce nożnej w Meksyku, który został wymazany z kart historii.

• „E.1027 – Eileen Gray i dom nad morzem” – stylowy film dokumentalny opowiadający o kultowej irlandzkiej artystce i architektce Eileen Gray, której twórczość została przyćmiona przez Le Corbusiera, a ona pomimo tego, że była wybitną artystką, spędziła życie w cieniu kolegów z branży.

• „Obsesja światła” – film opowiadający historię Loïe Fuller, amerykańskiej tancerki, pionierki tańca współczesnego, choreografki, aktorki, producentki, pisarki, modelki i wynalazczyni. Opowieść o kobiecie artystce, która zyskała sławę na własnych warunkach, nie wstydząc się swojej seksualności. Jej twórczość wywarła znaczący wpływ na współczesną kulturę, w tym na takich artystów, jak Taylor Swift, Shakira czy Red Hot Chili Peppers.

• „Sen Sułtany” – film inspirowany feministycznym opowiadaniem science fiction z 1905 roku. Bengalska myślicielka i pisarka Rokeyi Hossain opisuje w nim utopię zwaną Ladyland, w której mężczyźni muszą pozostać w domu, a kobiety mogą swobodnie poruszać się i rozwijać. Kobiety mają prawo do samostanowienia, żyją w pokoju, zarządzają i mają otwarty dostęp do edukacji. A mężczyźni? W Ladyland są zamknięci. To punkt wyjścia do ukazania magiczno-realistycznej wizji roli kobiet w przeszłości i teraźniejszości.

• „Stracony weekend: Historia miłosna. »Moim pierwszym chłopakiem był John Lennon«” – to słowa May Pang, asystentki Yoko Ono, która obok słynnego ex-Beatlesa jest bohaterką filmu. Łączył ich 18-miesięczny romans, który był pomysłem Yoko Ono, chcącej ożywić relację z Lennonem. May Pang czekała 50 lat, aby opowiedzieć o tej historii. Te 18 miesięcy były najbardziej kreatywnym okresem Lennona w erze po Beatlesach. Współpracował z Dawidem Bowiem, Eltonem Johnem i innymi. Dzięki unikalnym archiwaliom widzimy historię romansu z perspektywy 22-latki, która przeżywa swoją pierwszą miłość.

• „Zniknięcie Shere Hite” – film pokazuje, co czeka kobietę, która decyduje się mówić prawdę. Wydana w 1976 roku książka „Raport Hite” szybko stała się bestsellerem. Autorka napisała ją na podstawie relacji kobiet na temat ich życia seksualnego. Jej badania i wyciągnięte wnioski poruszyły amerykańskie kręgi opiniotwórcze i zapowiadały dzisiejszą dyskusję o gender i seksualności. Z każdą publikacją opozycja wobec niej rosła. Zniechęcona wyrzekła się amerykańskiego obywatelstwa i na stałe zamieszkała w Niemczech.