Sezon czytelniczych podsumowań trwa w najlepsze, ale są takie zestawienia, na które świat literatury czeka z wyjątkową uwagą. Jak co roku redakcja „The New York Times Book Review” wybrała 10 najlepszych książek roku. To jedno z najbardziej prestiżowych i wpływowych podsumowań literackich, więc jeśli do tej pory nie słyszałaś o tytułach z listy, teraz najprawdopodobniej się to zmieni.
Trudno się nie zgodzić, że „The New York Times” to jeden z najbardziej opiniotwórczych tytułów prasowych na świecie. Nic więc dziwnego, że czytelnicze zestawienia przygotowywane przez redaktorów „The New York Times Book Review”, literackiego dodatku do amerykańskiego dziennika, stają się punktem odniesienia dla wszystkich, którzy chcą wiedzieć, co w literaturze jest naprawdę warte uwagi.
Książki wskazane przez redakcję jako najlepsze w danym roku uchodzą za wyjątkowo wiarygodny filtr w morzu nowości wydawniczych. Dla czytelników to szybki sposób, by odkryć wartościowe tytuły, które mogły im umknąć, a dla wydawców i autorów – ogromna nobilitacja, często przekładająca się na wzrost sprzedaży i większą widoczność.
Po całym roku spędzonym na lekturze setek pozycji i gorących dyskusjach zespół „The New York Times Book Review” wybrał 10 najlepszych książek 2025 roku. Są to zarówno książki fabularne, jak i literatura faktu. „Nasze wybory prozatorskie oferują szeroko zakrojone opowieści o tematach zarówno aktualnych, jak i ponadczasowych, podanych z rozmachem i poczuciem stylu” – czytamy w uzasadnieniu. Wśród tytułów non-fiction znalazły się z kolei „immersyjne reporterskie relacje z kryzysu mieszkaniowego i z dziejów historycznego czarnego kościoła, porywająca biografia niedocenianego malarza, pełne napięcia wspomnienia matki i córki oraz fascynująca historia katastrofy morskiej, która jest w równym stopniu medytacją nad małżeństwem, co żeglarską przygodą”.
Na razie tylko jeden tytuł z listy jest dostępny w polskim przekładzie, ale jesteśmy przekonani, że wkrótce dołączą do niego kolejne (jeden na pewno!). Oto pełny ranking 10 najlepszych książek według magazynu „The New York Times”.
Czytaj także: 12 najważniejszych powieści wszech czasów według Britannica. Ile z nich znasz?
Proza fabularna
„Angel Down”, Daniel Kraus
„Angel Down” to strumień świadomości z okopów I wojny światowej. Głównym bohaterem jest tu niedoszły dezerter, który na polu bitwy spotyka… anioła. A choć – jak zauważa redakcja „The New York Times Book Review” – książka napisana jednym, ciągnącym się przez 285 stron zdaniem brzmi jak skazana na porażkę, w rzeczywistości okazuje się odświeżającym odkryciem. Na szczególne wyróżnienie zasługują brawurowy styl, zapadające w pamięć sceny i mocny przekaz.
(Fot. materiały prasowe)
„The Director”, Daniel Kehlmann
„Najważniejsze to tworzyć sztukę w takich okolicznościach, w jakich się człowiek znajduje” – mówi w książce nieprzekonująco G.W. Pabst. To właśnie tego austriackiego reżysera Kehlmann stawia w centrum swojej powieści. Reżysera, który w czasie II wojny światowej był zmuszony tworzyć propagandowe filmy dla nazistów – wbrew wszystkim artystycznym wartościom, które dawniej wyznawał. „The Director” to więc złożony portret artysty uwięzionego w systemie totalitarnym, który nieustannie negocjuje własne kompromisy. Amerykańscy redaktorzy szczególnie chwalą kąśliwy humor i znakomite wykorzystanie historycznych cameo.
(Fot. materiały prasowe)
„The Loneliness of Sonia and Sunny”, Kiran Desai
Oś książki „The Loneliness of Sonia and Sunny” stanowi skomplikowany romans dwójki tytułowych bohaterów, imigrantów z Indii rozdartych między lojalnością wobec rodziny a potrzebą samorealizacji. Autorka przerzuca akcję między krajami i pokoleniami – od końca lat 90. po czas tuż po 11 września 2001 roku, snując monumentalną, prawie 700-stronicową opowieść. PS Polski przekład ukaże się w 2026 roku nakładem Wydawnictwa Literackiego.
(Fot. materiały prasowe)
„The Sisters”, Jonas Hassen Khemiri
Kolejna rozległa, ponad 650-stronicowa opowieść – tym razem o trzech siostrach, dorastających między Szwecją a Tunezją. Jonas, narrator będący alter ego samego autora, przez trzy dekady śledzi losy Iny, Evelyn i Anastazji. Książka oferuje przy tym ciekawą konstrukcję literacką – historia prowadzona jest bowiem w coraz krótszych odcinkach czasu, aż do satysfakcjonującego, minutowego finału. Co ciekawe, autor napisał ją trzykrotnie (!): najpierw po angielsku, potem od nowa po szwedzku, a dopiero z tej wersji stworzył ostateczny, dopracowany w najmniejszych szczegółach tekst angielski.
(Fot. materiały prasowe)
„Stone Yard Devotional”, Charlotte Wood
W „Stone Yard Devotional” Charlotte Wood przenosi czytelnika na odludne równiny Nowej Południowej Walii, do niewielkiego klasztoru pośrodku niczego. To tam przyjeżdża bohaterka – ateistka z poukładanym życiem w Sydney – która rozpaczliwie szuka samotności i wytchnienia. Spokój szybko okazuje się złudny: klasztor nawiedza plaga myszy, wracają szczątki zakonnicy zmarłej za granicą, a wraz z nimi pojawia się kobieta z przeszłości narratorki. Ponad wszystkim jest to jednak opowieść o wewnętrznej drodze kobiety, która próbuje nauczyć się żyć tak, by jak najmniej ranić innych.
(Fot. materiały prasowe)
Czytaj także: 5 książek, które angażują intelektualnie. Każda z nich to literacka uczta dla umysłu
Literatura faktu
„A Marriage at Sea”, Sophie Elmhirst
W 1972 roku młode małżeństwo, Maurice i Maralyn Bailey, postanowiło porzucić spokojne angielskie życie i wyruszyć w rejs do Nowej Zelandii. Do celu jednak nie dotarli – ich łódź została bowiem staranowana przez wieloryba, a oni przez 118 dni (!) dryfowali po Pacyfiku na prowizorycznej tratwie. Sophie Elmhirst nie tylko drobiazgowo odtwarza ich walkę o przetrwanie, ale przede wszystkim tworzy czuły portret dwojga skrajnie różnych ludzi, których małżeństwo zostaje wystawione na ekstremalną próbę.
(Fot. materiały prasowe)
„Mother Emanuel”, Kevin Sack
Kevin Sack, w książce, nad którą pracował blisko dekadę, wraca do masakry, która miała miejsce w kościele Emanuel A.M.E. w Charleston (USA). W 2015 roku białoskóry supremacjonista zastrzelił w nim dziewięciu ciemnoskórych uczestników spotkania biblijnego. Zdaniem redakcji „The New York Times Book Review”„Mother Emanuel” to imponujące osiągnięcie reporterskie: żywa kronika kluczowej roli Kościoła Afroamerykanów w historii Stanów Zjednoczonych i niezwykle poruszające świadectwo oporu i wiary.
(Fot. materiały prasowe)
„Mother Mary Comes to Me”, Arundhati Roy
Arundhati Roy, autorka „Boga rzeczy małych”, serwuje czytelnikom poruszające, nierzadko gorzko-zabawne wspomnienia o swojej mamie. Portretuje charyzmatyczną, chorowitą, trudną, ale zarazem niesamowicie inspirującą kobietę, która ukształtowała ją jako pisarkę i aktywistkę. Roy nie oszczędza przy tym siebie – pokazuje, jak z zamkniętej, indyjskiej społeczności trafia do kosmopolitycznego Delhi, a potem na światową scenę, coraz wyraźniej widząc, ile z matczynej apodyktyczności, niecierpliwości i buntowniczości nosi w sobie.
(Fot. materiały prasowe)
„There Is No Place for Us”, Brian Goldstone
W swoim reportażu Brian Goldstone, antropolog, który został dziennikarzem, z niezwykłą przenikliwością i empatią przygląda się zjawisku „pracujących bezdomnych” („working homeless”). Brzmi jak sprzeczność sama w sobie? Nie w Stanach Zjednoczonych… To ludzie, którzy mają pracę, ale mimo to ich domem jest samochód, kanapa u krewnego albo pokój w zapuszczonym motelu. Śledząc losy pięciu rodzin z Atlanty, autor nadaje ludzką twarz grupie, której państwo nie liczy w statystykach, a opinia publiczna prawie nie widzi.
(Fot. materiały prasowe)
„Gauguin. Biografia dzikusa” (oryg. „Wild Thing”), Sue Prideaux
Jedyna – jak na razie – książka w zestawieniu, która ukazała się także w języku polskim. Sue Prideaux przygląda się w niej Gauguinowi, jednemu z najbardziej kontrowersyjnych malarzy przełomu XIX i XX wieku, którego kipiące kolorami obrazy zmieniły historię sztuki. Autorka konsekwentnie rozprawia się z mitami narosłymi wokół artysty – w tym z opowieścią o syfilisie – i proponuje świeże, pełne odcieni spojrzenie na człowieka, w którym genialność szła w parze z moralnymi sprzecznościami.
(Fot. materiały prasowe)
Źródło: „The 10 Best Books of 2025”, nytimes.com [dostęp: 9.12.2025]