Zmarła Maria Janion, wybitna profesorka, literaturoznawczyni, krytyczka literacka, autorka ponad 20 książek o wielkim znaczeniu dla polskiej humanistyki. Odeszła 23 sierpnia w Warszawie, w wieku 93 lat.
„Odeszła tak jak chciała – w swoim domu, wśród książek. Zasnęła podczas lektury. Była niesamowitą osobą, w pełnym tego słowa znaczeniu. Szlachetną i etyczną. Do ostatniej chwili była świadoma, do ostatniej chwili dodawała nam otuchy” - powiedziała w rozmowie z OKO.press jej przyjaciółka i uczennica, Kazimiera Szczuka.
Maria Janion urodziła się 24 grudnia 1926 roku w podwileńskich Mońkach. Tego samego dnia, ponad sto lat wcześniej, przyszedł na świat Adam Mickiewicz, jeden z najważniejszych twórców romantyzmu - epoki literackiej, której prof. Janion była wybitną specjalistką. Do 1945 roku mieszkała w Wilnie, tam skończyła szkołę powszechną i spędziła trudny czas II wojny światowej, podczas której była działaczką podziemnego Związku Harcerstwa Polskiego i łączniczką. Po wojnie rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Łódzkim, magisterium zaś uzyskała na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 70. zaczęła prowadzić seminaria na Studium Doktoranckim Instytutu Badań Literackich PAN. Tak zaczęła się jej praca naukowa i dydaktyczna, której owocem jest wykształcenie kilku pokoleń polskich humanistów - literatów, publicystów, naukowców, wykładowców akademickich, dziennikarzy, wydawców, nauczycieli.
" [...] istnieje sztuka. Bez niej życie byłoby nie do wytrzymania, a kondycja ludzka zbyt przerażająca"
- stwierdziła w rozmowie z Katarzyną Bielas, która ukazała się w 2002 r. w "Gazecie Wyborczej". Prof. Maria Janion była autorką kilkudziesięciu książek, w których badała polską kulturę XX i XXI wieku. Napisała m.in.: "Gorączkę romantyczną" (1975), "Kobiety i duch inności" (1996), "Do Europy tak, ale razem z naszymi umarłymi" (2000), "Żyjąc tracimy życie: niepokojące tematy egzystencji" (2001), "Wampir: biografia symboliczna" (2002), "Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury" (2006), „Bohater, spisek, śmierć: wykłady żydowskie” (2009).
Dzięki "Gorączce romantycznej" Maria Janion wykreowała zupełnie nowe, osobiste rozumienie romantyzmu. Krytykowała polskie mity narodowe, martyrologię, kult wojny. Szczególnie ważne były dla niej kwestie kobiece - nazywano ją patronką polskich feministek. Stanowczo przeciwstawiała się rasizmowi, antysemityzmowi, homofobii.
"Otóż sądzę, że podstawą humanistyki jest opowieść. Nie wystarczy coś zobaczyć, przeżyć lub nawet pojąć. Trzeba to jeszcze umieć opowiedzieć"
- napisała w książce "Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury" (Wydawnictwo Literackie).