„Jestem z tych, którzy wierzą, że nauka jest pięknem” – powiedziała Maria
Skłodowska-Curie. Ta najsławniejsza polska uczona stała się bohaterką
dziesiątej edycji projektu Galerii Plakatu AMS
„Kopernik była kobietą!” – krzyczała jedna z futurystycznych sufrażystek w „Seksmisji” Juliusza Machulskiego. Niesłabnąca popularność tego filmu mówi dużo nie tylko o kunszcie reżysera. Mówi także i o tym, że zmiany w seksistowskim charakterze naszego poczucia humoru i zbiorowej wyobraźni polskich mężczyzn są mniejsze, niż mogłoby się wydawać. Aby feministki nie jawiły się już jako karykaturalne boginie płciowej zemsty, a emancypacja kobiet nie kojarzyła, nawet podświadomie, z kastracją, ze swoim kontrprzekazem wystąpiła Galeria Plakatu AMS.
Promocja równouprawnienia
100 lat temu Maria Skłodowska-Curie dostała drugą Nagrodę Nobla. W jubileuszowym roku uczona została patronką konkursu Galerii Plakatu AMS na prace promujące równouprawnienie kobiet . „Kopernik była kobietą” to żart. „Skłodowska-Curie była kobietą” to fakt. Jej obecność na szczytach naukowych hierarchii paradoksalnie podkreślała ogólną nieobecność kobiet w tej dziedzinie. Skłodowska-Curie funkcjonowała na prawach żeńskiego wyjątku potwierdzającego męską regułę. Na wyróżnionym plakacie Agaty Królak – sylwetka kobiety w bieliźnie; jej twarz nie mieści się w kadrze, ale uwagę (męskiej) widowni i tak skupia wydatny biust modelki. Obraz opatrzony jest cytatem ze Skłodowskiej: „Jestem z tych, którzy wierzą, że nauka jest pięknem”. Nauka może być piękna – czy jednak piękne mogą być również uczone? Czy potrafimy oddzielić seksualność od wiedzy? Zapewne mało komu przyszłoby do głowy rozważać kwestię seksualnej atrakcyjności Alberta Einsteina. Czy jednak, kiedy patrzymy na kobiety, potrafimy zdobyć się na podobnie neutralne spojrzenie?
Wbrew procedurom przyzwolenia
W innej wyróżnionej pracy Jana Bajtlika różowa Skłodowska-Curie na wściekle żółtym tle wygląda jak wyjęta z portretu Warhola. „Mówi” w komiksowym dymku: „Mężczyźni też mogą tworzyć naukę”. Proste odwrócenie reguł społecznego przyzwolenia, według których łaskawie dopuszcza się (lub nie) kobiety do różnych dziedzin życia publicznego, uświadamia skandaliczność samej procedury. Język, którym mówi się (i myśli) o kobietach, użyty wobec mężczyzn, pokazuje konieczność zmiany. Zwycięzca konkursu Paweł Miszewski stawia sprawę najdosadniej. „Kto ma jaja, ten rządzi” – pisze na plakacie. Na pierwszy rzut oka ta fraza wydaje się brutalnie sformułowanym potwierdzeniem patriarchalnej hegemonii. Czy jednak na pewno? Na plakacie Miszewskiego namalowane są dwa jaja, tyle tylko że nie należą one do żadnego supersamca, lecz do kury, która przed chwilą je zniosła. Tym razem nie chodzi więc o odwieczny dylemat, co było pierwsze, jajko czy kura, lecz o znacznie ważniejsze społecznie pytanie: kto naprawdę ma jaja?