Jako dziecko Dan Cruickshank mieszkał na „nowej” warszawskiej starówce, po prawie 60 latach powrócił, by nakręcić dokument o mieście wskrzeszonym z ruin.
Dan Cruickshank jest brytyjskim historykiem sztuki i architektury. Od lat współpracuje ze stacją BBC, dla której przygotowuje cykle dotyczące zabytków i architektury. W dokumencie „Warszawa – zmartwychwstałe miasto” opowiada o powojennej odbudowie stolicy. Nieprzypadkowo!
W połowie lat 50. mały Dan wraz z rodzicami i siostrą przyjechał do Warszawy. Rodzina zamieszkała na ulicy Świętojańskiej, okna mieszkania wychodziły na róg Rynku Starego Miasta, który dopiero niedawno podniósł się z ruin. U wylotu Krakowskiego Przedmieścia jeszcze długo straszyła dziura po Zamku Królewskim. (Jego przyszłość była nieznana, decyzja o odbudowie zapadła dopiero na początku 1971). Zachowały się rysunki chłopca z tamtych lat, na których bez trudu można rozpoznać detale okolicznych kamienic. Może wtedy narodziło się zainteresowanie architekturą?
Wiele lat poźniej Dan Cruickshank wrócił do Warszawy, na Starówkę. Wzruszony, odnajdywał motywy architektoniczne, płaskorzeźby, które zapamiętał z dzieciństwa. Przypadek sprawił, że mógł z bliska podziwiać jedyne oryginalne (ocalałe po wojnie) kamienice, a nawet dotknąć ich fasad. Teraz są siedzibą Muzeum Warszawy, obecnie w remoncie, i właśnie dzięki rozstawionym rusztowaniom historyk miał zupełnie wyjątkową okazję do dokładnego obejrzenia ścian.
„Zachwyciło mnie to, co odnalazłem, wróciwszy po 57 latach. (...) Życie w mieście urzeka. Jest żywe, bogate i kulturalne. Mimo horroru II wojny światowej w Warszawie znów czuć i widać to, czym była tak długo - jest wspaniałą i hipnotyzującą stolicą", czytamy w opisie filmu na stronie BBC. Jako specjalista z zakresu architektury Brytyjczyk docenia wiele szczegółów, których nie zauważamy na co dzień.
Dan Cruickshank nie kryje swojej fascynacji odbudową Warszawy. Uważa ją za przedsięwzięcie unikalne w skali światowej, dowód niezłomności miasta, przywiązania Polaków do stolicy i historii. Pytanie o możliwość i sens rekonstrukcji robi się bardzo aktualne dziś, gdy na Bliskim Wschodzie niszczone są tysiącletnie zabytki cywilizacji.
Dokument miał swoją polską prapremierę w Muzeum Powstania Warszawskiego. Widownia była pełna. Do wzruszenia filmem doszła wdzięczność dla brytyjskiego historyka za jego wrażliwość na Warszawę. „Z takim uczuciem o Warszawie może opowiadać tylko ktoś, kto mieszkał tu w dzieciństwie”, powiedział po projekcji jeden z widzów.
Telewizyjna premiera „Warszawy – zmartwychwstałego miasta” odbędzie się 21 lutego o godz. 20:00 na BBC Earth.