1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Kultura

Wyhaftuj mi świat

 Portrety z serii Black (Fot. archiwum artystki)
Portrety z serii Black (Fot. archiwum artystki)
Zobacz galerię 8 Zdjęć
Hafciarstwo to jej artystyczne przeznaczenie. Odkryła je niedawno, przyglądając się poduszkom, które otrzymała od babci Anastazji. Igłą i nićmi maluje emocje, ludzkie twarze i ciała. Jako pierwsza w Polsce realizuje haft w animacji filmowej. Rozmowa z artystką Ewą Cieniak.

Zajmujesz się hafciarstwem - na czym dokładnie polega ta technika? W uproszczeniu to ozdabianie tkanin i innych powierzchni kolorowymi nićmi. Fascynujące jest to jakie możliwości dają dwa proste narzędzia - igła i nitka.

Dziś nie jest to zbyt popularna dyscyplina, jak na nią wpadłaś? To było wielkie zaskoczenie w moim życiu. I spełnienie. Jeszcze nie tak dawno nie miałam z haftem nic wspólnego i nie zgadłabym, że to będzie tak bardzo „moja” technika. Momentem iluminacji było dostrzeżenie na nowo piękna haftowanych poduszek, które dostałam od babci Anastazji. Dzięki nim wróciłam do sztuki i tworzenia.

Masz artystyczne wykształcenie? Tak. Skończyłam liceum plastyczne w Łodzi oraz studia na wydziale grafiki warsztatowej na Europejskiej Akademii Sztuk w Warszawie. Zaraz po studiach zaczęłam pracę w agencji reklamowej Saatchi & Saatchi jako dyrektorka artystyczna. Tworzyłam kampanie reklamowe, wymyślałam je a potem nadzorowałam ich powstawanie, od strony artystycznej. Ale to, co dawało mi największą satysfakcję wówczas, to wymyślenie projektów zaangażowanych społecznie. Najbardziej jestem dumna z wymyślenia postaci Pajacyka dla Polskiej Akcji Humanitarnej. W międzyczasie współtworzyłam dwie marki odzieżowe. Od kilku lat prowadzę warsztaty artystyczne, wymyślam i koordynuję projekty współpracując z ośrodkami kultury i organizacjami pozarządowymi. Na początku 2019 roku zatęskniłam za tworzeniem.

I sięgnęłaś po igłę i nici. Tak. Zamiast po farby i pędzel, sięgnęłam po nici i igłę. Od tamtej pory hafciarstwa uczę się cały czas. Eksperymentując na swoich pracach. To technika, która daje wiele możliwości - pozwala mi na realizowanie projektów zarówno malarskich, graficznych, jak również instalacji. W zależności od tego, jaki efekt chcę osiągnąć, stosuję różne narzędzia. Najczęściej używam kordonka, ale robię też projekty, w których stosuję włóczki. Jeśli chcę stworzyć portret – wybieram blejtram (płótno naciągnięte na ramy) lub korzystam z kawałka materiału zamocowanego tymczasowo na tamborku. Zdarzyło mi się haftować na fotelu bujanym, siedziskach krzeseł, lampie i na maseczkach ochronnych. Gdy chcę zrobić projekt bliższy grafice, wyszywam kontur. Innym razem gęsto nakładam kolorowe nici. Ostatnio eksperymentuję z pozostawianiem końcówek nici i supełków po prawej stronie, przez co zaczęła zacierać się granica pomiędzy tym, co jest frontem, a co tyłem obrazu. I to mi się bardzo podoba.

Czasem stosuję nić pojedynczą, innym razem podwójną. Jeśli chcę stworzyć portret przy użyciu tylko jednego koloru – jak w przypadku portretów z serii „Drzewo genealogiczne” – „rzeźbię” twarz za pomocą wielokrotnych przeszyć. Buduję trójwymiarową strukturę, która w efekcie przypomina relief. Staram się przy każdym projekcie podchodzić do tematu w nieco inny sposób, chcę żeby kolejne prace były przygodą i odkrywaniem. Większość z nich układa się w cykle. Lubię to, bo dzięki temu z pacy na pracy mogę ulepszać swoją technikę, a jednocześnie powiedzieć coś więcej, niż byłoby to możliwe przy okazji pojedynczego dzieła.

 Seria Heads. (Fot. archiwum artystki) Seria Heads. (Fot. archiwum artystki)

Haftujesz portrety na zamówienie. Łatwiej wyhaftować uśmiech czy smutek? Portrety to niemal 100 proc. mojej twórczości. Przyglądanie się twarzom, emocjom, które na nich widać, a potem przenoszenie ich na płótno to ogromna radość, ale też wyzwanie. Bo jest pewien rodzaj niepokoju związanego z tym – czy się ta portretowana osoba rozpozna, polubi, zaakceptuje. Do tej pory tylko raz usłyszałam, że ktoś na zamówionym portrecie nie był zadowolony z tego, że za mało się uśmiecha… Cóż, ja mam takie przekonanie, że na obrazach uśmiechy się nie sprawdzają. Sama nie chcę patrzeć na siebie „wiecznie” uśmiechniętą. Chyba wolę spokojny wyraz twarzy i pogodne spojrzenie. Zupełnie inaczej jest w przypadku mojego projektu „Emocje”, czyli cyklu haftów na krzesłach, gdzie jest miejsce nawet na bardzo wyrazisty uśmiech.

Wyjaśnij na czym polega projekt „Emocje” z krzesłami i ich ambasadorami? Na siedziskach sześciu krzeseł wyhaftowałam twarze znanych aktorów: Adama Drivera, Meryl Streep, Jacka Nicholsona, Glenn Close, Violi Davis, Mahershala Ali. Na ich twarzach widać smutek, gniew, radość, tęsknotę, pewność siebie, zdziwienie. Słowa opisujące emocje pojawiają się w języku angielskim – tak, by korespondowały z osobami, które na nich przedstawiam. Wybrałam aktorów, których lubię i cenię, i którzy kojarzą mi się (często poprzez ich najwybitniejsze role) z daną emocją. Ich zadaniem jest dodać odwagi odbiorcy do większej swobody w ich wyrażaniu. Krzesła są obiektami prowokatywnymi - mogą oglądającego instalację zaskoczyć, zaintrygować, rozbawić, oburzyć. Są zaproszeniem do tego, by na takim krześle usiąść i poczuć daną emocję. Potem może także zastanowić się, czy sami mamy do tej emocji dostęp, akceptujemy ją. A w efekcie, czy pozwalamy sobie na jej wyrażenie i jak to przebiega. Po sobie wiem, że większa świadomość własnych emocji przełożyła się na większy spokój i lepsze relacje z innymi.

 Krzesła emocji. (Fot. archiwum artystki) Krzesła emocji. (Fot. archiwum artystki)

Przyznam, że największe wrażenie zrobiły na mnie kolekcja „anatomia” i efekty trójwymiarowości, które udało Ci się tam osiągnąć. Projekt anatomiczny rozpoczął się nieco przypadkowo. W trakcie realizacji „Drzewa Genealogicznego” – serii portretów wykonanych w całości białą nicią na białym tle – pomyślałam, a co by się stało, gdyby tak zajrzeć pod skórę, pod powierzchnię? I wówczas powstała pierwsza praca – „Moja lewa ręka”. Tu, tak jak w białych portretach – jest biała dłoń na białym tle. Tylko jej fragment jest pozbawiony skóry. Widać żyły, mięśnie, ścięgna. Efekt tak bardzo mi się spodobał, że szybko zaczęłam tworzyć kolejne prace, w których „odkrywałam” inne fragmenty ciała ludzkiego: policzek, szyję, ramię, bark, plecy, stopę. Wielką radość sprawia mi za każdym razem, gdy nićmi oddaję strukturę mięśni, grafikę żył, sieć ścięgien. Uważam, że nici i haft idealnie nadają się do pokazywania układu mięśniowego - pozwala na pokazanie kontrastu jaki jest pomiędzy monochromatyczną białą częścią obrazu, a częścią kolorową - mięśniową. Niedawno zgłosiła się do mnie pani, która zamówiła stworzenie dwóch obrazów, w tym portretu dla swojego nastoletniego syna fascynującego się anatomią. To była wielka przyjemność stworzyć coś, co będzie zarówno cieszyć oko jak i uczyć. Sama dzięki haftowaniu projektu anatomicznego – wiele się dowiedziałam o anatomii ludzkiego ciała. To jest kolejny, po wspomnianych wcześniej studiach emocji – profit z tego co robię.

 Moje lewe ramię - zbliżenie. (Fot. archiwum artystki) Moje lewe ramię - zbliżenie. (Fot. archiwum artystki)
 Moje lewe ramię - zbliżenie. (Fot. archiwum artystki) Moje lewe ramię - zbliżenie. (Fot. archiwum artystki)

Aktualnie pracujesz nad animacją… Otrzymałam stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na realizację filmu animowanego. „Tabula Rasa” - to roboczy tytuł krótkiego, około dwudziestosekundowego filmiku, w której ilustracje będą wyhaftowane. Od dawna marzyło mi się zrealizowanie takiego projektu - „uruchomienie“ haftu. Znalazłam tylko kilka podobnych projektów na świecie – to mnie jeszcze bardziej zmotywowało do poszukiwania sposobu, żeby swój pomysł zrealizować. Niedługo od wypowiedzianego w eter życzenia – pojawiła się możliwość. MKiDN w ramach programu stypendialnego „Kultura w sieci” ogłosiło nabór, na który się zgłosiłam i.. dostałam stypendium. Cieszę się, że zdobyłam zaufanie i finansowanie mojego pomysłu. To dodaje skrzydeł.

W filmie Tabula Rasa postać bohaterki pojawia się, wypowiada tytułową frazę dwukrotnie i znika. Żeby powstał nawet krótki film – potrzebnych jest wiele ilustracji. Żeby rozpocząć haftowanie, potrzebowałam najpierw sfilmować swój pomysł, stworzyć prototypową - rysunkową animację. Obecnie jestem na półmetku haftowania poszczególnych plansz. Po zakończeniu tego etapu przyjdzie czas na sfotografowanie i połączenie ilustracji w programie komputerowym oraz zaanimowanie ich i udźwiękowienie. Projekt realizuję od początku sierpnia, myślę, że w drugiej połowie października będzie można zobaczyć w sieci efekty mojej pracy. W trakcie realizacji wzrósł mój apetyt na robienie kolejnych, bardziej złożonych animacji. W przyszłości marzy mi się, współpraca z firmą produkującą animacje trwające więcej niż kilkadziesiąt sekund.

Najbliższa wystawa prac Ewy Cieniak odbędzie się w Galerii Apteka Sztuki w Warszawie w dniach: 14.10.2020 - 14.11. 2020

Galeria "Apteka Sztuki" to miejsce niezwykłe - działa nie tylko z miłości do sztuki, ale też daje zatrudnienie 24 osobom z niepełnosprawnościami, będąc Zakładem Aktywności Zawodowej Stowarzyszenia Otwarte Drzwi. Leczy otwartością i rehabilituje poprzez obcowanie z pięknem.

 Autoportret w okularach. (Fot. archiwum artystki) Autoportret w okularach. (Fot. archiwum artystki)
Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze