Cieszymy się z jednej strony, że będziemy mieć dłuższy dzień, z drugiej narzekamy, że przyjdzie nam spać o godzinę krócej. W ostatnią niedzielę marca, jak co roku, zmienimy czas na letni. Wciąż jednak pada pytanie: kiedy będzie ostatnia zmiana czasu?
Zmiana czasu z zimowego na letni nie należy do naszych ulubionych. I trudno się dziwić. Nie dość, że skraca nam weekend o godzinę, to jeszcze leniwy niedzielny poranek zaczynamy wcześniej…
Eksperci zgodni są co do tego, że objawy związane ze zmianą czasu można porównać do lekkiego jetlagu i potrzebujemy mniej więcej tygodnia, żeby ten jetlag nam minął. Zanim zegar biologiczny przystosuje się do nowego czasu urzędowego, musimy wziąć pod uwagę, że ucierpi na tym nasza ogólna kondycja.
Zmiana czasu powoduje negatywne konsekwencje związane z naszym fizycznym i psychicznym funkcjonowaniem. To właśnie przechodzenie na czas letni jest dla nas dużo trudniejsze, bo musimy dążyć do tego, żeby wieczorną aktywność kończyć o godzinę wcześniej, a poranną wcześniej zacząć. Wiąże się to z pewnym rozregulowaniem układu hormonalnego i nerwowego. Kortyzol, który wydziela się mniej więcej godzinę przed naszym obudzeniem, zaczyna „wariować”, bo nowy czas działania nie zgadza się z tym, do czego organizm się przyzwyczaił. Zakłócone jest też wydzielanie melatoniny, czyli hormonu, który nas wycisza.
Zmiana czasu z zimowego na letni to również zaburzenia trawienia, zaburzenia nastroju, zaburzenia rytmu życia, zaburzenia orientacji (ogólna dezorientacja), a także dużo większy stres (co akurat wiąże się głównie z rozregulowanym kortyzolem).
Badania pokazują, że krótkoterminowe konsekwencje zmiany czasu, zwłaszcza z zimowego na letni, to:
- wzrost liczby wypadków w pracy,
- pogorszenie sprawności działania,
- pogorszenie zdrowia – w tym wzrost częstości ataków serca i zwiększenie liczby wypadków samochodowych.
Co do skutków długoterminowych – różnica pomiędzy czasem urzędowym a biologicznym wiąże się w dłuższej perspektywie z pogorszeniem zdrowia, obniżeniem średniej długości życia, skróceniem snu i obniżeniem osiągnięć akademickich oraz przyczynia się do zaburzeń snu, których koszt dla społeczeństwa oceniany jest na 2 proc. produktu krajowego brutto.
Wszystko wskazuje na to, że jeszcze na nią poczekamy. Sytuacja związana z pandemią, a obecnie też z wojną w Ukrainie, sprawia, że Komisja Europejska ma pełne ręce roboty. Kwestia zmiany czasu z pewnością nie jest tutaj priorytetowa. I chociaż ponad 80 proc. respondentów opowiada się za rezygnacją ze zmian czasu, ostatnie zalecenia dla państw członkowskich UE dotyczyły kontynuowania obecnych regulacji czasowych przez najbliższe 5 lat. Odpowiedzi na pytanie, kiedy będzie ostatnia zmiana czasu, nie poznamy raczej do 2026 roku.
Warto mieć na względzie, że różnice czasowe, jakie mamy z innymi krajami na świecie, ulegają zmianie, gdy przechodzimy w Europie na czas letni. Przykładowo w Indiach jest teraz o cztery i pół godziny wcześniej niż w Polsce. Gdy przejdziemy na czas letni, różnica wyniesie trzy i pół godziny – Indie są krajem, gdzie nie stosuje się czasu letniego i stale obowiązuje jeden czas (podobnie jak w Japonii czy w Chinach). Z kolei w Australii na początku kwietnia nastąpi zmiana czasu z letniego na zimowy i wówczas różnica czasowa między Polską a np. Sydney wyniesie nie 10 godzin (jak obecnie), ale 8 (Australijczycy przechodząc na czas zimowy, cofną swoje zegarki). Przy czym warto dodać, że na samym kontynencie australijskim obowiązują 3 strefy czasowe i różnica między wschodnim a zachodnim wybrzeżem wynosi 3 godziny (nie wspominając już o terenach zamorskich, które należą do Australii jako do państwa).
Większość państw Afryki nigdy nie wprowadziło zmian czasu albo zostały one wprowadzone, ale ich się nie stosuje. Czas letni mamy tylko w Egipcie, Tunezji i Namibii. Podobnie sytuacja wygląda w Ameryce Południowej, gdzie przyjęto jeden czas. Podwójny czas obowiązuje tylko w Brazylii, Chile i na Falklandach.
W Stanach Zjednoczonych reguły czasowe są nieco inne, ale również obowiązują czasy letni i zimowy. Podobnie jak w Kanadzie i na Grenlandii, przestawia się zegarki w drugą niedzielę marca, z godziny 2.00 na 3.00. W Ameryce Północnej obowiązuje więc już czas letni. I chociaż zaczął się wcześniej niż u nas, potrwa nieco dłużej. Zmiana czasu w USA (w 2022) na zimowy przypadnie w pierwszą niedzielę listopada, także o 2 nad ranem.
Wyjątek stanowią Hawaje, położone blisko równika – w rejonie archipelagu długość dnia i nocy jest właściwie niezmienna przez cały rok. Nie ma więc potrzeby, aby wprowadzać tam zmiany czasowe. Do podobnego rozwiązania dąży również upalna Floryda, a także kilka innych stanów. Możliwe, że za rok Floryda nie będzie już podlegać zmianom czasu.
Zmiana czasu w USA nie jest do końca tak prosta, jak się wydaje. Ciekawostką jest stan Arizona. Ze względu na gorący klimat przeważająca część stanu zrezygnowała z przestawiania zegarków o godzinę do przodu (nie przechodzą więc na czas letni). Jednak w północno-wschodniej części Arizony (a także częściowo w Utah i Nowym Meksyku) znajduje się terytorium Indian Navajo (największy rezerwat Indian w USA), gdzie tamtejsza rada podjęła decyzję o zmianie czasu na zasadach, które obowiązują w większości Stanów Zjednoczonych. Wyjątkiem jest rezerwat Indian Hopi (terytoria Navajo i Hopi są położone jedno w drugim), którzy nie zmieniają czasu w ogóle. Dlatego podróżując przez Arizonę w kierunku północno-wschodnim, można przestawiać zegarek nawet kilkakrotnie.
Wiedza o zmianach czasu w różnych częściach globu przydaje się nie tylko, gdy planujemy podróż, wakacje lub chcemy zadzwonić do dawnych przyjaciół, ale również w sytuacjach zawodowych. Jak widać, poszczególne kraje mają swoje ustalone terminy (albo ich brak), gdy przechodzą z czasu zimowego na letni lub odwrotnie. Obecnie zawsze możemy sprawdzić różnice czasowe w wyszukiwarce i warto o tym pamiętać, żeby nie popełnić faux pas.
Zmiana czasu na letni w 2022 roku przypadnie już na czas astronomicznej wiosny, z 26 na 27 marca. W nocy z soboty na niedzielę większość Europejczyków (poza Islandczykami) przestawi zegarki o godzinę do przodu, z godziny 2.00 na 3.00.