Sejm RP zdecydował, że Aleksandra Piłsudska będzie patronką roku 2023 (obok Wojciecha Korfantego, Jadwigi Zamoyskiej, Aleksandra Fredry, Pawła Edmunda Strzeleckiego, Maurycego Mochnackiego i Jerzego Nowosielskiego). W komunikacie na stronie rządowej gov.pl podkreślono jej zaangażowanie w działalność społeczną: pomoc sierotom, organizowanie przedszkoli i szkół dla rodzin wojskowych, wsparcie najbiedniejszych i bezdomnych, tworzenie bibliotek i świetlic dla młodzieży.
Aleksandra Piłsudska, z domu Szczerbińska, ma jednak na koncie całe mnóstwo innych osiągnięć, które są o tyle ciekawe, że nietypowe dla wielu współczesnych jej kobiet. Studiowała na Uniwersytecie Latającym, tajnej polskiej uczelni wyższej, kuźni naukowczyń, pisarek, działaczek społecznych i emancypantek (m.in. Marii Skłodowskiej-Curie, Zofii Nałkowskiej, Stefanii Sempołowskiej, Zofii Daszyńskiej-Golińskiej). Najważniejsze były dla niej niezależność i walka o wolność kraju. Była żołnierką frakcji bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej oraz członkinią Polskiej Organizacji Wojskowej. Działała w wywiadzie Legionów Polskich. Brała udział w akcji pod Bezdanami. Pod spódnicą przemycała broń, amunicję, ładunki wybuchowe oraz polskie książki. W czasie I wojny światowej była komendantką polskiego wywiadu. Internowano ją w obozie w Szczypiornie. Za swoje zasługi została odznaczona orderem Virtuti Militari.
Była drugą żoną Józefa Piłsudskiego. Zanim doszło do ślubu przez 15 lat żyła z nim w nieformalnym związku, bo Maria, pierwsza żona, nie chciała dać mu rozwodu. W konkubinacie urodziła dwie córki, co na ówczesne czasy było dużym przekroczeniem norm obyczajowych.
Gdy w niepodległej Polsce decydowały się kwestie praw wyborczych, naciskała na Piłsudskiego, by przyznał je również kobietom. Ten obawiał się tego z uwagi na konserwatywne, a więc działające na jego niekorzyść, poglądy wielu kobiet. Aleksandra uważała się za feministkę i nie zamierzała odpuszczać. Choć oficjalnie nie należała do organizacji zrzeszającej sufrażystki, wpłynęła na męża, by dekretem z 28 listopada 1918 roku przyznał Polkom pełne prawa wyborcze, rozpoczynając tym samym nowy etap w historii równouprawnienia.
Przygotowując ten materiał, korzystałam m.in. z artykułu Oli Gersz „Laski dynamitu w gorsecie, rewolwer w fartuchu. Aleksandra Piłsudska to „rebel girl” w spódnicy” z portalu natemat.pl (dostęp: 25.07.2022)
