Każdy z nas skrycie marzy o tym, aby posiadać swoje własne cztery kąty. Często wystarczy nawet mały dom, który również może być funkcjonalny, przytulny i komfortowy. Niewielki metraż wbrew pozorom ma wiele zalet, dlatego nie ma sensu przepłacać niepotrzebnie i narażać się na większe koszty. Nie zawsze musimy mieć wielkopowierzchniowy budynek do pomieszczenia się, kluczem do sukcesu jest dobranie metrażu do swoich rzeczywistych potrzeb. W przypadku małego domu oszczędności zaczynają się już na etapie kupna działki, przez realizację projektu i aż po koszty eksploatacyjne na przełomie kolejnych lat użytkowania.
Zanim przejdziemy do przeglądania projektów domów, należy zastanowić się nad tym, czego tak naprawę potrzebujemy. Określić trzeba optymalny metraż, czyli wielkość domu. Pamiętajmy o tym, że jest to często długoletnia inwestycja, opiewająca nie niemałą sumę pieniędzy. Decyzja powinna być wobec tego dobrze przemyślana. Przy wyborze wielkości budynku należy myśleć przyszłościowo, mając na uwadze swoje plany i oczekiwania wszystkich domowników. Jeśli planujemy powiększenie rodziny czy zamieszkanie z rodzicami, lepiej od razu zdecydować się na opcję z większym metrażem. Dom nie może być za mały bo będzie w nim zbyt ciasno. Z kolei za duży stanie się źródłem dużych wydatków i możemy po prostu nie być w stanie w pełni wykorzystać całej dostępnej przestrzeni. Określić trzeba liczbę, powierzchnię i przeznaczenie pomieszczeń, łącznie z ich rozlokowaniem. Pamiętać należy o wydzieleniu strefy nocnej i dziennej, komunikacji, części gospodarczej. Jeśli nie wiemy, jaka wielkość będzie optymalna, to wystarczy każdemu domownikowi wyznaczyć sypialnię, do tego dodać wszystkie wspólnie użytkowane pomieszczania oraz zaplecze gospodarcze i garaż. W ten sposób będziemy mniej więcej wiedzieć, jakiego metrażu potrzebujemy.
Małe domy mają powierzchnię do 150 metrów kwadratowych (najczęściej jest to od 50 do 100 m2), co z pewnością dla większości osób będzie wystarczająco komfortowe. Nie zawsze potrzebujemy osobnej garderoby, otwartej strefy dziennej, spiżarni czy pralni. Jeśli chcemy łatwo wydzielić strefę dzienną i nocną, bez tracenia na przestrzeni, warto zdecydować się na dom z poddaszem użytkowym. Przeciętny metraż sypialni ma od 12 do 15 metrów kwadratowych. W przypadku pokoju dziecięcego będzie to od 10 do 12 metrów kwadratowych. Jeśli chodzi o łazienkę, to za optymalną wielkość uznaje się od 5 do 7 metrów kwadratowych, a kuchnia może mieć około 10 metrów kwadratowych. Na salon i jadalnię warto przeznaczyć co najmniej 30 metrów kwadratowych. Pomieszczenia gospodarcze są już dużo mniejsze, ale te 4-6 m kw. trzeba zachować.
Małe domy mają wiele zalet, uważa się je za bardzo przytulne, relatywnie tanie w budowie i eksploatacji. Jeśli ktoś jest prorodzinny, to mniejsza powierzchnia będzie sprzyjała wspólnemu spędzaniu czasu i zacieśnianiu więzi. Wynika to z łatwiejszej komunikacji i wspólnie dzielonej przestrzeni. W przypadku małego domu wystarczy nam niewielka działka, co wiąże się z mniejszymi kosztami inwestycyjnymi. Dotyczy to również wyboru projektu domu – te o mniejszym metrażu są oczywiście dużo tańsze. Można też liczyć na obniżenie rachunków za ogrzewanie, a w Polsce okres grzewczy jest niestety relatywnie długi. Mniejsze koszty dotyczą też urządzania wnętrz i dekorowania ich. Łatwiej będzie uniknąć błędów aranżacyjnych bo przy ograniczonym metrażu dużo dokładniej planujemy to, co i gdzie umieścimy. Kupujemy tylko to, czego naprawdę potrzebujmy, a nie byle co, aby tylko czymś zapełnić wolną przestrzeń. Obecnie na rynku można bez problemu znaleźć szereg przeróżnych rozwiązań dedykowanych niewielkim wnętrzom, które cechują się ergonomicznością i estetycznością. Kolejną zaletą będzie mniej bałaganu i łatwiejsze utrzymanie porządku – wystarczy, że będziemy sprzątać na bieżąco, aby codziennie cieszyć się funkcjonalnymi i przytulnymi wnętrzami. Im mniej mamy powierzchni do posprzątania, tym łatwiej się nam zmobilizować i wywiązać z codziennych obowiązków.
Małe domy mają sporo zalet, ale nie są wolne od wad. W przypadku tych o powierzchni do 100 metrów kwadratowych trzeba liczyć się z ograniczonym metrażem, co stanowi główny minus przy większej rodzinie czy prowadzeniu towarzyskiego trybu życia. Problemy mogą pojawić się też z zaaranżowaniem pomieszczeń, szczególnie łazienki. Brakować może również miejsca na osobną garderobę, spiżarnię, garaż, pomieszczenia na sprzęty i narzędzia. Oczywiście jest to już kwestia rozplanowania wnętrz, ale przy niedużym metrażu nie wyczarujemy przecież dodatkowej przestrzeni.
W przypadku małych domów projekty zwykle nie uwzględniają garażu, ale jeśli wielkość działki na to pozwala, to można w niedalekiej przyszłości postawić wolnostojący obiekt. Przy domach z poddaszem wystarczy naprawdę niewielka działka, a zaoszczędzoną powierzchnię warto przeznaczyć na taras czy ogród. Można nawet w takim przypadku pozwolić sobie na wąską działkę, co przełoży się na jeszcze mniejsze wydatki. Za optymalną powierzchnię działki na terenach miejskich uznaje się 600 metrów kwadratowych, a minimalną wielkością będzie 300 metrów kwadratowych. Na obszarach podmiejskich wielkość działki powinna mieć co najmniej 1000 metrów kwadratowych, ale świetnie sprawdzi się 1500 m2. Na wsi 1000 metrów kwadratowych to minimum, można sobie pozwolić nawet na 3000 m2.
Konieczne jest zapoznanie się zasadami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury. Trzeba pamiętać o odpowiedniej odległości ściany z oknami/drzwiami od granicy działki – co najmniej 4 metry. W przypadku ścian bez drzwi i okien wymagane jest zachowanie trzymetrowych odległości od granicy działki. Okna dachowe nie mogą znajdować się bliżej niż cztery metry od granicy działki. Jeśli chodzi o elementy takie jak okap, balkon, taras czy schody, to trzeba zachować minimalną odległość od granicy działki półtorej metra. Mała działka to taka, która nie przekracza 18 metrów szerokości. W przypadku małego domu ważne będzie usytuowanie działki względem stron świata. Zaleca się wybierać taką z wjazdem na północ, dzięki czemu strefa dzienna znajdzie się po stronie południowej, co zapewni optymalne nasłonecznienie. Mniejszą powierzchnię zabudowy mają domy jednorodzinne z poddaszem użytkowym i budynki piętrowe, dlatego idealnie sprawdzają się przy niewielkiej działce. Pozwalają też na wygospodarowanie większego ogrodu.
Koszty budowy są czymś, co interesuje każdego inwestora najbardziej. Trudno jest oszacować dokładnie to, z jakimi wydatkami przyjdzie nam się zmierzyć, ale można wspomóc się narzędziem takim jak szczegółowy kosztorys inwestorski. Sprawdzi się w przypadku każdego projektu domu katalogowego, dzięki czemu łatwiej jest kontrolować budżet. Na podstawie kosztorysu można wywnioskować to, jakie będą mniej więcej koszty budowy na konkretnych jej etapach. Przy jego tworzeniu brane są pod uwagę średnie ceny krajowe, dlatego należy je przeliczyć do tych, które obowiązują w miejscowości, w której ma zostać zrealizowany projekt. Najszybszym i najtańszym rozwiązaniem będzie wybór gotowego projektu domu, który można w mniejszym lub większym stopniu dostosować do swoich potrzeb. Jest to dużo tańsze niż stworzenie indywidualnego projektu od podstaw, na który będzie trzeba poczekać około pół roku i zapłacić kilka/kilkanaście tysięcy złotych (kwoty zaczynają się od 50 do nawet 200 złotych za m2). Katalogowe opracowane przez renomowane pracownie architektoniczne to wydatek rzędu od dwóch do czterech tysięcy złotych.