1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Styl Życia

Jak być finansowo odpowiedzialnym?

Nie myślmy o tym, co tracimy, oszczędzając (te wszystkie okazje i przyjemności), ale co zyskujemy (stabilność finansową). (Fot. iStock)
Nie myślmy o tym, co tracimy, oszczędzając (te wszystkie okazje i przyjemności), ale co zyskujemy (stabilność finansową). (Fot. iStock)
Nigdy nie będę bogata! Dlaczego? Bo co miesiąc powtarza się ta sama historia. Podobna do poniższych? Jeśli tak – mamy na to radę. Zapytaliśmy ekspertki, jak zaradzić codziennym trudnościom finansowym.

Wśród kobiet, które znam, tylko jedna zasługuje na miano Perfekcyjnej Finansistki. To Ania, moja nauczycielka angielskiego. Nie narzeka na brak pieniędzy, nie zaciska pasa na tydzień przed wypłatą, duże wydatki planuje z wyprzedzeniem, sukcesywnie realizuje swoje marzenia o zagranicznych podróżach, kolejnym kierunku studiów, kupnie nowego samochodu, mieszkania czy nowej sukienki. Do sklepu nie wychodzi bez spisanej listy, wie, co ile kosztuje i nigdy nie przepłaca. Ale Ania to chlubny wyjątek. Reszta moich koleżanek, mnie nie wyłączając, ma większe i mniejsze problemy ze swoim portfelem. I wszystkie chętnie byśmy się ich pozbyły.

Kłopot nr 1: „Jakoś się rozchodzą”

Znasz to? Pod koniec miesiąca zaglądasz na konto i z przerażeniem stwierdzasz, że zostało ci nie tysiąc – jak święcie wierzyłaś – ale sto złotych do pierwszego. Jak?! Skąd?! Przecież byłaś taka oszczędna. Nie jadałaś poza domem i nie miałaś żadnych poważnych wydatków, a tu katastrofa. Otóż, jak w wielu innych, tak i w kwestii pieniędzy, diabeł tkwi w szczegółach.

– Sytuację, w której kobieta mówi: „nie wiem, gdzie mi się rozchodzą pieniądze”, można porównać do takiej, w której kobieta mówi: „znowu mi przybyło dwa kilo, a tak się pilnowałam” – mówi psycholog ekonomiczny Agata Gąsiorowska. – Owszem, nie zjadła dziś obiadu, ale tego, że „w międzyczasie” skubnęła bułkę i poprawiła batonikiem, już nie pamięta. Wprawdzie kupuje w najtańszym sklepie, i to większe opakowania, żeby nie przepłacać, ale nie odnotowuje już takich wydatków jak kolorowe pismo czy kolejna kawa w kawiarni. Dlatego, tak jak chcącym schudnąć zaleca się zapisywanie wszystkiego, co zjedli, tak też dobrym sposobem na niekontrolowane wydatki jest zapisywanie każdego zakupu, albo – jeszcze lepiej – zbieranie każdego paragonu, nawet tego z kawiarni czy kiosku.

Wtedy łatwo wytropić dziedziny, na które wydajemy najwięcej i poczynić stosowne cięcia. Ku naszemu zdziwieniu może się bowiem okazać, że znaczne kwoty co miesiąc przepuszczamy na tak niewinne hobby jak zdrapki, że bardziej będzie się nam opłacało, jak kilka razy wrócimy tramwajem zamiast taksówką, a domowy budżet – i zdrowie – uratuje zerwanie z nałogiem palenia papierosów.

Zdaniem Izabeli Kielczyk, coach i psycholog biznesu, nierozsądnym wydatkom sprzyja używanie... kart płatniczych i kredytowych. Tracimy wtedy namacalny kontakt z pieniędzmi. Posługując się kawałkiem plastiku, stopniowo przestajemy pamiętać, czy chodziło o 50 czy 100 złotych… – Dlatego doradzałabym jak najczęściej płacić gotówką – mówi. – Wtedy naprawdę widzimy pieniądze, które mamy zamiar wydać, znacznie częściej przychodzi refleksja: „300 złotych za takie coś, to chyba jakiś żart!”.

Poleca też pewien eksperyment: – Weź do ręki całą wypłatę, odlicz pieniądze na rachunki i ponownie weź do ręki to, co ci zostało. Zmierz, zważ, możesz nawet policzyć banknoty. Zobaczysz, że trzy razy się zastanowisz, zanim je wydasz. Potem oddziel, ile chcesz przeznaczyć na jedzenie, ubrania i inne wydatki. I też fizycznie to poczuj.

A słynne listy na zakupy? Pomagają w organizowaniu domowego budżetu? – Zależy od intencji, w jakiej je robimy – mówi Agata Gąsiorowska. – Jeżeli po to, by utrwalić w pamięci rzeczy, które musimy kupić, ale poza tym jesteśmy otwarte na zakupy spoza listy – to w niczym to nie pomoże. Jeżeli natomiast robimy listę po to, by się jej trzymać, to taka praktyka ma większy sens. Można sobie też wgrać na komórkę program, który pomaga podliczać zakupy, albo wręcz porównuje ceny w różnych sklepach, ale jedno to wgrać, a drugie to z niego korzystać.

Kłopot nr 2: „Gdzie ja miałam głowę?”

Mechanizm za każdym razem jest podobny. Widzisz w sklepie cudowne buty (kurtkę, torbę, spodnie), takie, o jakich zawsze marzyłaś. W wyobraźni zakładasz je na rodzinne spotkanie, zauważasz, jak idealnie pasują do sukienki, którą ostatnio kupiłaś. Do tego są przecenione! Decyzja zapada w pięć sekund. A potem… W domu okazuje się, że nogi ci puchną po pół godzinie chodzenia w nowym zakupie, a kolor nie jest tak intensywny jak wydawał ci się w sklepie. I buty „jak marzenie” lądują na samym dnie szafy.

– Kobiety zbyt emocjonalnie podchodzą do zakupów – wyrokuje Agata Gąsiorowska. – Oczywiście to podejście nie ujawnia się podczas codziennych zakupów, jak masło i chleb, ale zawsze gdy idziemy kupić sobie „coś ładnego”. Wówczas częściej dokonujemy nieprzemyślanych zakupów, ponieważ wyobrażamy sobie, jak będziemy szczęśliwe, gdy dana rzecz wejdzie w nasze posiadanie. To zupełnie przesłania nam racjonalne myślenie. Odczucia, które pojawiają się, gdy rozpakowujemy zakupy w domu i myślimy: „Gdzie ja miałam głowę?”, porównałabym do kaca.

Jak zatem powstrzymać się przed nierozsądnym wydatkiem? – Zastanowić się, ile musiałabym pracować, żeby kupić daną rzecz – radzi Gąsiorowska. – Jeżeli odpowiedź brzmi: „dwie godziny”, to może rzeczywiście warto, ale jeśli odpowiedź będzie brzmiała: „tydzień” – nasze podejście może się już zmienić.

Izabela Kielczyk radzi, by – zanim podejdziemy do kasy – zadać sobie kilka pytań. „Po co jest ci to potrzebne?”, „Co ci to da?”. – Zapewne padnie odpowiedź: „Będę szczęśliwsza”. Wtedy warto ze sobą ponegocjować. Powiedzieć: „Dobrze, ale ile już razy w tym miesiącu dałaś sobie przyzwolenie na takie przyjemności?”. To dobry pomysł, by określić miesięczną liczbę zachciankowych zakupów lub sumę, jaką na nie możemy przeznaczyć – mówi. I dodaje: – Jeżeli zauważysz, że zbyt często jakiś zakup ma ci sprawiać przyjemność i dawać szczęście, zastanów się, czy nie możesz uzyskać tego w inny, „tańszy” sposób: iść na spacer, przeczytać książkę. A jeśli zdarza ci się to patologicznie – może powinnaś odwiedzić psychologa.

Kłopot nr 3: „Nie umiem odmawiać”

Psychologowie podkreślają, że kobiety mają duży kłopot z tym, by odmówić pożyczki pieniędzy, bo boją się, że przestaną być lubiane. Więc pożyczają wbrew sobie lub stosują milion uników, wijąc się w tłumaczeniach jak piskorz, co powoduje, że rzeczywiście można stracić do nich zaufanie.

– Wystarczy powiedzieć „nie” i nie podawać uzasadnienia – mówi Izabela Kielczyk. – Owszem, jest ryzyko, że ktoś się obrazi, ale może nie warto żałować tej znajomości. Kobiety boją się stracić relację, ale czy o każdą warto w taki sposób walczyć?

– To pokłosie wychowywania dziewczynek na „miłe” kobiety – twierdzi Agata Gąsiorowska. – Mężczyźni mniej się przejmują tym, co inni będą o nich myśleć. Potrafią oddzielić sprawy merytoryczne od spraw interpersonalnych. Powinnyśmy się tego od nich uczyć.

Dlatego, gdy przychodzi do nas ktoś i prosi o pożyczkę, oszacujmy koszty takiej inwestycji i ewentualne ryzyko, na bok odkładając emocje.

– Jeżeli nie masz pieniędzy na to, by je komuś pożyczyć, sytuacja jest prosta – mówisz: „Nie mam”. Dużo trudniej się robi, gdy pieniądze masz, ale nie chcesz ich pożyczyć, bo jest to za duża suma albo nie masz zaufania do drugiej osoby – przyznaje Agata Gąsiorowska. – Ja jestem zwolenniczką mówienia prawdy, nawet jeżeli miałoby to naruszyć relacje. Jeśli ktoś zawiódł twoje zaufanie, dlaczego masz mu znowu pożyczać? Jeśli jednak masz problem z powiedzeniem mu tego prosto w oczy, dobrym sposobem jest „odwrócenie kota ogonem”. Możesz więc powiedzieć, że aby pożyczyć taką sumę, musisz zerwać lokatę i ponieść koszty. Jeśli je pokryje – proszę bardzo. Założę się, że w takiej sytuacji przynajmniej część osób wycofa się z pożyczki.

Często boimy się pożyczać, bo mamy problemy z późniejszym egzekwowaniem długu, zwłaszcza jeśli pożyczka została udzielona bliskiej osobie. Jak asertywnie upominać się o zwrot?

– Niestety takie rzeczy trzeba uzgadniać na samym początku, wyznaczając konkretny termin zwrotu – mówi Agata Gąsiorowska. – My natomiast robimy tak, że pożyczamy i liczymy, że ktoś nam odda w najbliższym czasie, albo rzucamy: „oddasz, kiedy będziesz miała”. To nie daje nam żadnej podstawy do ubiegania się o pieniądze. Dlatego wyznaczajmy terminy, nawet jeśli pożyczamy pieniądze bliskim osobom. A im dalsza relacja, tym częściej powinniśmy zastanowić się, czy nie podpisać obustronnego porozumienia.

Kłopot nr 4: „Nie umiem oszczędzać”

Dlaczego akurat wtedy, gdy człowiek postanowi co miesiąc odkładać określoną kwotę, świat się sprzysięga, by się to nie udało? Nieoczekiwane wydatki, cudowna podróż, którą grzech sobie darować, albo urodzaj urodzin bliskich. I plany oszczędnościowe biorą w łeb.

– My, Polacy, jesteśmy przekonani, że nie stać nas na oszczędzanie w sensie finansowym, natomiast prawda jest taka, że nie stać nas na oszczędzanie w sensie umysłowym – mówi Agata Gąsiorowska. – Oszczędzanie wymaga podejmowania codziennie decyzji: „Nie kupię tego”, a to obciążające. To tak, jakbyśmy siedzieli przed pysznym ciastkiem i non stop sobie mówili, że nie możemy go zjeść. Ale skoro jestem na diecie, to w ogóle nie powinnam myśleć o ciastkach ani ich oglądać. Podobnie jest z pieniędzmi.

Nie myślmy o tym, co tracimy, oszczędzając (te wszystkie okazje i przyjemności), ale co zyskujemy (stabilność finansową).

Izabela Kielczyk, choć przyznaje, że przed niepohamowanymi wydatkami może nas uchronić fizyczny kontakt z pieniędzmi, w kwestii oszczędzania doradza dokładnie odwrotną praktykę.

– Najlepiej ustalić sobie stały przelew na konto oszczędnościowe. I nie obracać realnymi pieniędzmi – radzi. – Bo gdy wypłacimy konkretną sumę z konta, weźmiemy ją do ręki i będziemy chcieli wpłacić na rachunek, to może się zdarzyć, że po drodze będziemy „zmuszeni” jednak uszczknąć parę banknotów. Pieniędzy, które oszczędzamy, lepiej nie dotykać, utrudnić sobie do nich dostęp. Czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal.

Opowiada też o ciekawym trendzie. Ostatnio coraz więcej osób organizuje sobie coś w rodzaju alarmów przed zbyt dużymi wydatkami. Funkcję przypominaczy pełnią bransoletki czy zawieszki z napisem „Oszczędzam”. Są też specjalne programy na komórkę, które sygnałem kilka razy dziennie przypominają o tym, że jesteś na finansowej diecie. – To przyjmuje swoistą formę samokontroli: „Pamiętaj, zobowiązałaś się. Nie wydawaj za dużo” – mówi.

Agata Gąsiorowska potwierdza, że kontrola przy oszczędzaniu jest konieczna i że czasem może dziać się ona bez naszej woli albo nawet jej wbrew. – Doskonałym tego przykładem jest tzw. oszczędzanie kontraktowe. Bardzo popularne jest w Wielkiej Brytanii, choć to wcale nie nowa rzecz – mówi.

– Kiedyś biedne rodziny zakładały (zwykle przed świętami) coś w rodzaju kas oszczędnościowych. Każdy się zobowiązywał, że będzie co tydzień wpłacał tam określoną sumę, za którą po jakimś czasie będzie mógł kupić na przykład gęś. Co ważne, były też przewidziane kary za niewpłacenie określonej sumy. Zwykle poległo to na tym, że jeśli zabrakło jednej czy dwóch rat, przepadały całe do tej pory wpłacone pieniądze. I na tym właśnie polega oszczędzanie kontraktowe. Zawieram umowę z jakąś instytucją, na podstawie umowy odkładam pieniądze, ale jeśli nie przestrzegam jej założeń, to jakiś procent tej sumy zostaje mi zabrany. Na tej zasadzie skonstruowane są chociażby indywidualne konta emerytalne. To bardzo skuteczne oszczędzanie, człowiek cztery razy się zastanowi, zanim nie odłoży odpowiedniej sumy.

Wspomina też o drugim sposobie, jakim jest założenie subkonta z utrudnionym dostępem, na przykład rachunku oszczędnościowego i stałego zlecenia przelewu zasilającego takie konto. Tuż po otrzymaniu pensji z konta głównego jest przelewana na rachunek określona suma pieniędzy. Tylko raz w miesiącu można wypłacić dowolną kwotę bez ponoszenia kosztów, a każdy następny jest objęty dużą prowizją. Psycholog doradza, by oszczędzać nawet małe sumy, ale konsekwentnie. – Ich braku nie odczujemy, ale docenimy wysiłek, kiedy po pół roku uzbieramy fajną sumę na wakacyjny wyjazd – przekonuje.

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze