1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Styl Życia

Ziemia zanieczyszczona światłem. Co możemy zrobić, by świecić mądrzej?

Los Angeles nocą. (Fot. iStock)
Los Angeles nocą. (Fot. iStock)
W wielu miejscach globu z powodu całodobowego oświetlenia praktycznie nigdy nie zapada zmrok. W naszym zurbanizowanym świecie ciemne, nocne niebo jest prawdziwą rzadkością. Co na to nasza planeta? Jak żyć w zgodzie z otaczającym światem, radzi Anna Adach.

Oświetlenie miejskie, drogowe, światła samochodów itp. padają nie tylko na zamierzony cel, ale rozpraszają się na drzewa, trawniki, otaczającą przestrzeń. Nawet 60 procent światła z typowych nieosłoniętych lamp jest kierowana w niewłaściwą stronę! Dane satelitarne wskazują, że 18 procent lądów zamieszkiwanych przez prawie 63 procent ludności Ziemi ma nad głową zanieczyszczone światłem niebo, zaś według atlasu zanieczyszczenia świetlnego opracowanego w Uniwersytetu Boulder co trzeci mieszkaniec Ziemi nie może oglądać Drogi Mlecznej. Najjaśniejsze obszary Ziemi zaobserwowane z kosmosu to te najbardziej zurbanizowane, ale niekoniecznie najgęściej zaludnione, co widać, gdy porównamy Europę i Indie. W państwach, takich jak Korea Południowa czy Singapur, sztuczne oświetlenie jest tak intensywne, że ludzki wzrok nie jest w stanie całkowicie dostosować się do widzenia w ciemności. W centrum Manhattanu gołym okiem można zaobserwować zwykle tylko 12 gwiazd z kilku tysięcy widocznych na niebie w bezksiężycową noc.

W Polsce odsetek zanieczyszczenia światłem sięga ponad 90 procent nieba, a najciemniejsze miejsca to rejony Karpat i Sudetów. Wielu naukowców, również tych z Centrum Badań Kosmicznych PAN, prowadzi badania dotyczące tego problemu, czego efektem jest m.in. interaktywna mapa pozwalająca na ocenę zanieczyszczenia światłem.

Sztuczne oświetlenie powoduje wiele skutków ubocznych. Ma również wielki wpływ na dzikie zwierzęta. Przeszkadza w nocnych migracjach ptaków, zaburzając ich system nawigacji i orientacji. Niektóre z ptaków giną, kierując się ku jaskrawo świecącym wieżom i budynkom. Insekty zwabione światłem krążą wokół lamp aż do wycieńczenia. Dla innych zwierząt barierami nie do przejścia są jasno oświetlone drogi. Rozregulowana na skutek całodobowego światła gospodarka hormonalna, a zwłaszcza wytwarzanie melatoniny, wpływa na ich zegar biologiczny. To przyczynia się do zmian zwyczajów godowych i rozrodu wielu gatunków.

Często ignorowane zanieczyszczenie światłem może mieć wpływ na zdrowie człowieka. W wielkich miastach Europy, Azji czy Ameryk sztuczne oświetlenie utrudnia naturalną zmianę działania organizmu na tryb nocny. To właśnie sterowany przez Słońce rytm dobowy reguluje naszą aktywność, temperaturę ciała, pojawianie się głodu czy produkcję hormonów. Przedłużona ekspozycja na sztuczne światło może przyczyniać się do bezsenności, otyłości, cukrzycy, zaburzeń emocjonalnych, w tym manii i depresji, a nawet zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów.

Żyjąc w cywilizacji, nie unikniemy sztucznego oświetlenia, ale możemy choć częściowo minimalizować jego negatywny wpływ na organizm. W ciągu dnia zalecane jest korzystanie ze światła o chłodniejszych barwach (jak o wschodzie słońca), zaś wieczorem ze świateł słabszych, cieplejszych (analogia do zachodu słońca). Wskazane jest również unikanie wieczorem światła z monitorów telewizorów, tabletów i smartfonów.

Na świecie tworzone są specjalne parki ciemnego nieba, które stanowią rezerwaty najciemniejszych miejsc naszej planety i służą również astronomom. Największy z nich, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO Park Narodowy Bizona Leśnego, znajduje się w Kanadzie i zajmuje powierzchnię większą niż Szwajcaria (blisko 44,5 tys. km kw.). W Polsce powstały dwa takie parki: transgraniczny polsko-czeski Izerski Park Ciemnego Nieba oraz Park Gwiezdnego Nieba „Bieszczady” (obok słowackiego Parku Ciemnego Nieba „Połoniny”).

Anna Adach doktor inżynierii chemicznej i procesowej, większość jej prac badawczych poświęcona jest ochronie środowiska. Jej zainteresowania wywodzą się z przekonania, że najpiękniej żyje się w zgodzie ze sobą i ze środowiskiem. 

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze