Układ hormonalny odpowiedzialny jest za prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Zaburzona praca tylko jednego gruczołu może sprawić, że odczujemy wiele nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak osłabienie, obniżenie libido czy złe samopoczucie. Dowiedz się, jak działa układ hormonalny, za co odpowiedzialne są poszczególne hormony i dlaczego należy dbać o ich prawidłowy poziom.
Układ hormonalny człowieka składa się z gruczołów dokrewnych, które wydzielają wyspecjalizowane komórki zwane hormonami. To właśnie one sprawiają, że nasz organizm jest w stanie dostosować się do nieustannie zmieniającego się środowiska i odpowiednio reagować na różnego rodzaju czynniki zewnętrzne i wewnętrzne.
Hormony wytwarzane są w aż dziewięciu różnych narządach wewnętrznych, z których część odpowiada jedynie za produkcję i wydzielanie hormonów, a inne za produkcję dodatkowych substancji. Praca wszystkich gruczołów regulowana jest przez dwa nadrzędne: podwzgórze oraz przysadkę mózgową.
Hormony w organizmie wytwarzane są:
- W podwzgórzu: tu powstają hormony odpowiedzialne za regulację rytmu dobowego, utrzymanie prawidłowej temperatury ciała, uczucie głodu i pragnienia, a także za wzrost i rozmnażanie (u kobiet hormony regulują skurcze macicy oraz odpowiadają za produkcję mleka).
- W przysadce mózgowej: hormony tu powstałe mają za zadanie regulowanie metabolizmu oraz rozkładu tkanki tłuszczowej w organizmie, pobudzenie wzrostu kości długich, regulowanie ilości glukozy oraz transport aminokwasów.
- W szyszynce: to tu powstaje melatonina odpowiedzialna pośrednio za wytwarzanie melaniny (która decyduje o kolorze oczu, włosów i skóry); sama melatonina opóźnia dojrzewanie płciowe oraz bezpośrednio wpływa na sen i czuwanie (bez odpowiedniej ilości melatoniny nie będziemy w stanie zasnąć).
- W tarczycy: powstające tu wyspecjalizowane komórki mają za zadanie wzmaganie podstawowej przemiany materii, pobudzanie syntezy białek oraz zmniejszenie poziomu cholesterolu we krwi.
- W przytarczycy: uzupełniają pracę tarczycy dzięki transportowi wapnia z krwi do kości.
- W grasicy: to tu produkują się hormony odpowiedzialne za powstawanie i dojrzewanie limfocytów T oraz kontrolę skurczów mięśniowych.
- W trzustce: powstaje insulina odpowiedzialna za regulację poziomu glukozy we krwi.
- W nadnerczach: to tu ma miejsce produkcja adrenaliny i noradrenaliny, które pełnią szereg ważnych funkcji w ludzkim ciele, m.in. wpływając na liczbę skurczy mięśni serca, ciśnienie krwi, rozszerzenie naczyń krwionośnych czy też liczbę oddechów.
- W jądrach/jajnikach: powstaje testosteron, który u panów odpowiedzialny jest za popęd płciowy i dojrzewanie plemników, zaś u kobiet za regulację cyklu menstruacyjnego i kontrolę przebiegu ciąży.
Cały układ hormonalny człowieka jest ze sobą ściśle połączony: hormony wytwarzane przez jeden gruczoł odpowiadają za hormony wydzielane w kolejnym, dlatego tak ważne jest zachowanie prawidłowej równowagi (homeostazy) między poszczególnymi narządami.
Zaburzenia hormonalne są wynikiem złej pracy jednego lub wielu z nich. Charakterystyczne dolegliwości, które się na skutek owej złej pracy hormonów pojawiają, jeśli nie są nieleczone, mogą powodować pewne choroby, np. zaburzenie pracy trzustki prowadzi do pojawienia się insulinooporności lub cukrzycy. Jeśli podejrzewamy u siebie problemy z hormonami, powinniśmy udać się na wizytę do lekarza rodzinnego, który da skierowanie do specjalisty w tej dziedzinie – endokrynologa. To on stwierdzi, czy zaburzenia hormonalne mają przyczynę genetyczną, środowiskową, są związaną ze złą dietą lub są wynikiem nadmiernego stresu.
Jakie są podstawowe funkcje hormonów w ludzkim organizmie? Hormony to związki chemiczne, które przekazują ważne dla naszego organizmu informacje, mające bezpośredni wpływ na nasze samopoczucie oraz wygląd. Regulują funkcjonowanie całego ciała, takie jak wzrost i rozwój, trawienie, wchłanianie substancji odżywczych, rozmnażanie, a także za utrzymanie odpowiedniego poziomu wody oraz elektrolitów. Hormony pełnią także ważną rolę w przystosowaniu się do zmian środowiskowych dzięki regulacji metabolizmu oraz pomagają walczyć ze skutkami stresu.
Dwa ważne hormony kobiece to estrogen oraz progesteron. Ten pierwszy odpowiedzialny jest za dojrzewanie, cykl miesiączkowy, zdrową i piękną skórę, a także za utrzymanie odpowiedniego poziomu libido. Z kolei progesteron odgrywa większą rolę w procesie zapłodnienia oraz utrzymywania ciąży. Zarówno nadmiar, jak i niedobór jednego z nich niekorzystnie wpływa na zdrowie i samopoczucie kobiety. Dodatkowo wraz z wiekiem zmniejsza się aktywność jajników, które są odpowiedzialne za ich produkcję, a tym samym zmniejsza się ich ilość we krwi.
Panie mające problemy z hormonami kobiecymi mogą skarżyć się na:
- obniżone libido,
- słabe lub złe samopoczucie,
- wahania wagi,
- problemy skórne,
- rozregulowanie cyklu miesiączkowego,
- zaburzenia płodności,
- problemy ze snem,
- stany depresyjne,
- ogólny spadek kondycji,
- pojawienie się nadmiernego owłosienia,
- huśtawki nastrojów.
Zaburzenia hormonalne u kobiet często pogarszają jakość życia, ponieważ wpływają nie tylko na stan fizyczny, lecz także na stan psychiczny. Mogą być one spowodowane naturalnymi procesami starzenia się organizmu, nieodpowiednią dietą, mało aktywnym trybem życia, a także nadmiernym stresem. Także choroby autoimmunologiczne, nowotworowe czy zmiany cywilizacyjne wpływają na poziom kobiecych hormonów.
Na szczęście nie trzeba wycofywać się z codziennych aktywności ani unikać spotkań towarzyskich, ponieważ można dzięki nim w naturalny sposób wspomóc pracę układu nerwowego i tym samym przywrócić naturalną homeostazę organizmu. Jak to zrobić?
Jak uregulować hormony naturalnie? Oczywiście kluczowe jest rozpoznanie przyczyny zaburzeń hormonalnych i ustalenie z endokrynologiem sposobu ich leczenia. Na szczęście nie zawsze musimy od razu decydować się na terapię farmakologiczną, często wystarczy wprowadzić odpowiednią suplementację, zmienić sposób żywienia oraz podjąć regularną aktywność fizyczną, by przywrócić ich odpowiedni poziom.
Nie wystarczy jednak wprowadzenie do codziennej diety dwóch-trzech składników, aby pozytywnie wpłynąć na pracę gruczołów. By uzyskać efekt, na którym nam zależy, musimy to robić w regularny, systematyczny i zdrowy sposób, np. sięgając po zestaw naturalnych regulujących gospodarkę hormonalną i zawierających odpowiednią kompozycję wszystkich niezbędnych witamin i mikroelementów. Przykładowo huśtawka nastrojów jest często przypisywana kobiecemu cyklowi miesiączkowemu, na który nie zawsze mamy wpływ. Zestaw z SOS PMS wszechstronnie wspiera układ hormonalny kobiet, dzięki czemu przywraca on dobre samopoczucie każdego dnia niezależnie od fazy cyklu.
Ważne jest również obniżanie poziomu stresu w organizmie, co w dobie pandemii wydaje się być szczególnie trudne. Kobiety są wielozadaniowe, realizują się jednocześnie na tle zawodowym i prywatnym. Niestety, mnóstwo myśli na raz, wielozadaniowość, codzienny stres i pośpiech nie są sprzymierzeńcami kobiecego organizmu. Na szczęście można odreagować je dzięki regularnej aktywności fizycznej na świeżym powietrzu lub siłowni. Ćwiczenia pomagają nie tylko dobrze dotlenić organizm, lecz także usunąć nagromadzone napięcie.
Nie zapominajmy o codziennej diecie – w miarę możliwości starajmy się wykluczyć z niej wysokoprzetworzoną żywność, produkty bogate w cukry i tłuszcze, a wprowadźmy dużą ilość warzyw, owoców oraz wody mineralnej. Taka zmiana już po kilku tygodniach przyniesie wiele korzystnych efektów.
Podsumowując, jeśli tylko zauważymy u siebie problemy z hormonami, nie lekceważmy tego stanu. Konsultacja z endokrynologiem, zmiana stylu życia, wprowadzenie dodatkowej suplementacji oraz podjęcie regularnej aktywności fizycznej są w stanie zapobiec wielu potencjalnym chorobom. Wszak zdrowe i zadbane ciało o wiele lepiej radzi sobie ze zmianami hormonalnymi.
Źródła medyczne:
Układ hormonalny, https://zpe.gov.pl/a/uklad-hormonalny/D8fZrWlSe, dostęp z dnia 17.07.2021.