Wybór szkoły średniej bywa nierzadko kwestią kluczową, która może wywrzeć znaczny wpływ na przyszłość dziecka. Prawny podział szkół w Polsce wyróżnia dwa rodzaje placówek: publiczne (prowadzone głównie przez jednostki samorządu terytorialnego) oraz niepubliczne (prowadzone przez podmioty prywatne lub społeczne). Naturalnie nauka w szkole prywatnej (tj. niepublicznej) ma charakter odpłatny. Czy w parze z – często niemałymi – opłatami idzie również wysoki poziom nauczania, a tym samym szansa zdobycia rzetelnej wiedzy i umiejętności przydatnych w dorosłym życiu? Aby odpowiedzieć na to pytanie, porównaliśmy oba typy placówek z wyszczególnieniem ich wad oraz zalet.
Charakter nieodpłatny – pierwszą i zarazem największą zaletą publicznego liceum jest brak opłat. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że choć nauka w placówce tego rodzaju jest (przynajmniej z założenia) darmowa, to jednak bezpłatny charakter nauczania obejmuje wyłącznie podstawowy zakres zajęć. Lekcje dodatkowe – np. językowe, sportowe – podlegają bowiem dodatkowej opłacie, podobnie jak wycieczki czy posiłki serwowane w szkolnej stołówce.
Dostępność – aktualnie liczba szkół publicznych w Polsce w dalszym ciągu jest nieco wyższa niż liczba ich prywatnych odpowiedników. Taki stan rzeczy przekłada się również na dostępność placówek. Warto jednak zauważyć, że dane te z roku na rok się zmieniają (na rzecz szkół niepublicznych).
Duża liczba uczniów w klasie – klasy liczące nawet ponad 30 uczniów to swego rodzaju norma w przypadku placówek publicznych. Oczywiście taki stan rzeczy nie sprzyja nauce.
Ograniczony dostęp do pomocy naukowych – pomoce naukowe znajdujące się w większości szkół publicznych to częstokroć sprzęty zużyte i przestarzałe. Wiele do życzenia pozostawia również ich liczba, która z reguły jest mocno okrojona.
Niski poziom nauczania – nie oszukujmy się; przepełnione klasy nie sprzyjają ani skupieniu, ani pracy nad rozwojem intelektualnym. Powyższe stwierdzenie dotyczy nie tylko uczniów, ale również nauczycieli. Nic zatem dziwnego, że lekcje prowadzone są z reguły w sposób nieefektywny.
Ograniczony dostęp do specjalistów (np. psychologów) – dostępność specjalistów w szkołach publicznych jest znacznie ograniczona, głównie z uwagi na znaczną liczbę uczniów uczęszczających do danej placówki.
Wysoki poziom nauczania – mitem jest założenie, że nauka w szkole prywatnej nie wymaga od ucznia praktycznie żadnego wysiłku intelektualnego. Wręcz przeciwnie! Tego typu szkoły na pierwszym miejscu stawiają właśnie wysoki poziom nauczania – zarówno przedmiotów ogólnych, jak i (a może właśnie przede wszystkim) języków obcych.
Wykwalifikowana kadra nauczycielska – nauczyciele prowadzący zajęcia w szkołach niepublicznych to z reguły osoby o nowoczesnym podejściu do nauczania, posiadające zarówno doświadczenie, jak i szeroki zakres wiedzy, niezbędny do pracy z młodzieżą. Na przykład kadra nauczycielska zatrudniona w Liceum Ogólnokształcącym Multimedia w Warszawie () złożona jest z pracowników dydaktycznych Uczelni WSPMiSB oraz wyselekcjonowanych nauczycieli najlepszych warszawskich „ogólniaków”.
Ograniczona liczba uczniów w klasie – liczba uczniów w każdej klasie szkoły prywatnej nie przekracza 15 osób (z reguły 10-12). W praktyce oznacza to lepsze warunki nauki, możliwość skupienia się na omawianym zagadnieniu i nieporównywalnie większe zainteresowanie ze strony nauczycieli. Mniej liczne klasy to również lepsze samopoczucie oraz relacje interpersonalne wśród szkolnej społeczności.
Nowoczesne pomoce naukowe – pomoce naukowe znajdujące się na stanie szkół prywatnych to w większości przypadków materiały nowe, odznaczające się wysokim stopniem zaawansowania technologicznego. Z reguły ich liczba jest na tyle duża, iż każdy z uczniów otrzymuje dany sprzęt na własny użytek.
Czas nauki – czas przeznaczony na naukę w szkole prywatnej jest zazwyczaj zdecydowanie efektywniej wykorzystywany niż w przypadku placówek publicznych. W związku z powyższym przyswajanie wiedzy odbywa się głównie w murach szkoły, natomiast zadania domowe należą do rzadkości. Taki system (tzw. work-life balance) pozwala na zachowania zdrowej równowagi pomiędzy nauką (przyszłym życiem zawodowym) a strefą prywatną.
Nacisk na rozwój – dobre szkoły prywatne stawiają przede wszystkim na rozwój młodzieży i jak najlepsze przygotowanie jej do startu w dorosłość. Jak możemy przeczytać na stronie wspomnianego już Liceum Ogólnokształcącego Multimedia w Warszawie: „Wobec konieczności specjalizacji zawodowej, jakiej obecna młodzież będzie musiała sprostać w dorosłym życiu, priorytetem jawi się maksymalnie wczesne zdefiniowanie i oszacowanie potencjału intelektualnego, osobowościowego oraz kreatywnego młodego człowieka. Szczególnym zadaniem Liceum jest dostarczenie narzędzi pozwalających określić uzdolnienia i umiejętności uczniów oraz stymulowanie ich rozwoju”.
Odpłatny charakter nauczania – w rzeczywistości jedyną wadą szkół prywatnych jest ich odpłatny charakter. Jednak należy wyraźnie zaznaczyć, że – wbrew powszechnej opinii – takie rozwiązanie ma również swoje dobre strony. Na przykład Liceum Ogólnokształcące „Multimedia” (swoją drogą oferujące jedną z najniższych opłat w Warszawie) nie tylko nie prowadzi zbiórki na Komitet Rodzicielski, ale dodatkowo pokrywa z czesnego opłaty za wycieczki, wizyty w kinach, teatrach, muzeach i galeriach sztuki. Czesne jest więc jedyną opłatą ponoszoną przez rodziców.