Kobiety stanowią jedynie około 30 proc. naukowców na świecie. W przypadku nauk ścisłych statystyki są jeszcze mniej dla kobiet łaskawe. Zajmują jedynie 10 proc. najwyższych stanowisk akademickich. Właśnie dlatego tak cenne i potrzebne są programy edukacyjne i stypendialne, które wyławiają talenty i pomagają się im rozwijać. Dzięki takim inicjatywom kobiety coraz częściej pokazują, że w niczym nie ustępują na tym polu mężczyznom. Młode, ambitne, niezwykle uzdolnione. Takie są przyszłe polskie naukowczynie!
W czasach, gdy na świat przyszła Maria Skłodowska-Curie, nauka w ogóle, a szczególnie nauki ścisłe były domeną mężczyzn. Mentalność środowisk akademickich w drugiej połowie XIX w. bezpardonowo oddają słowa ówczesnego profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego – Ludwika Rydygiera: „Ani siłami ducha, ani siłami ciała do tego zadania kobieta nie dorosła”. Dorastająca i stawiająca pierwsze naukowe kroki w tak patriarchalnej atmosferze, Skłodowska-Curie w 1903 r. broni doktorat, a pół roku później zostaje współlaureatką Nagrody Nobla. Roli, jaką odegrała w świecie nauki, nie sposób przecenić. Dokonała tego, bo była nieugięta, pracowita, dociekliwa. Wierzyła w siebie, znała swoją wartość. Ale też od zawsze wierzyła w inne kobiety. Wiele z nich, dzięki jej mentorskiemu wsparciu, poszło w jej ślady.
Wsparcie jest tutaj słowem kluczem. Młodzi ludzie, którzy stają przed wyborem kierunku swojej kariery, potrzebują go szczególnie. Zakopany i niedostrzeżony w porę talent zanika. Jeśli jednak młodzi pasjonaci nauk ścisłych zostaną w porę zauważeni i otrzymają możliwość rozwoju, wsparcie nie tylko edukacyjne, ale i finansowe, mogą zasilić szeregi wybitnych ekspertów wielu dziedzin, których polska nauka potrzebuje dziś jak nigdy dotąd.
Tymczasem według badania State of Science Index z 2022 r. co dziesiąty Polak przyznaje, że brał pod uwagę karierę w dziedzinach ścisłych i przyrodniczych, IT, inżynierii i matematyce, ale się na nią nie zdecydował. Za główne powody rezygnacji z kariery w dziedzinie nauk ścisłych badani podawali niską jakość zajęć w szkole czy na uczelni, ale także brak wiary w siebie. Wszelkie inicjatywy, które mogłyby odwrócić ten trend, są dziś na wagę złota, bo w Polsce wciąż brakuje naukowców. Jedną z inicjatyw, która wychodzi naprzeciw potrzebom utalentowanej młodzieży, jest program naukowo-edukacyjny ADAMED SmartUP.
Niemiecki neurobiolog Gerald Hüther przekonuje, że nawet największy talent się zmarnuje, jeśli nikt go nie odkryje i nie będzie zachęcać do jego rozwijania.
– Potrzeba wsparcia młodych, zdolnych ludzi sprawiła, że w 2014 r. z inicjatywy Fundacji Adamed, zdecydowaliśmy się powołać program naukowo-edukacyjny ADAMED SmartUP. W ciągu tego czasu do programu zarejestrowało się ponad 70 tys. osób – mówi dr n. med. Małgorzata Adamkiewicz, Prezes Fundacji Adamed. Program skierowany jest do uczniów szkół ponadpodstawowych, których pasją są nauki ścisłe i przyrodnicze. Udział w nim biorą ci, którzy po złożeniu zgłoszenia uzyskają najlepsze wyniki w wirtualnej grze online, a następnie zostaną zakwalifikowani na podstawie przesłanych dokumentów: formularza rekrutacyjnego, listu motywacyjnego, świadectwa oraz wyniku rozmowy rekrutacyjnej.
Jedną z atrakcji jest udział w obozie naukowym w jednej z czterech grup tematycznych (chemia i biochemia, medycyna i nauki medyczne, inżynieria i robotyka oraz fizyka i astrofizyka). Zajęcia prowadzą wykładowcy oraz badacze z najlepszych uczelni i ośrodków akademickich w Polsce i na świecie. Grupa przyszłych inżynierów buduje modele samolotów i rozkłada na czynniki pierwsze zasady działania silników odrzutowych. Młodzi fizycy mogą zgłębiać zjawiska kwantowe wykorzystywane we współczesnych technologiach i metodach pomiarowych takie jak rezonans magnetyczny czy skaningowy mikroskop tunelowy, a pasjonaci chemii poznają tajniki krystalografii rentgenowskiej i mikroskopii elektronowej. Ci, których fascynują nauki medyczne, poznają podstawowe techniki mikrobiologii, mikroskopii i biologii molekularnej. Wszyscy zaś świetnie się bawią dzięki zajęciom sportowym, warsztatom kulinarnym czy fotograficznym.
W każdej edycji programu ADAMED SmartUP wyłonionych zostaje 10 laureatów nagrody głównej. Zwycięzcy zostają objęci programem konsultacji edukacyjnych, dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb. Uczestnicy rozwijają swoje umiejętności poprzez dodatkowe zajęcia przedmiotowe, staże i praktyki w laboratoriach i na uczelniach wyższych. Osoby o najwyższym potencjale, kreatywne, z pasją do nauki i motywacją do działania otrzymają stypendium na dalszy rozwój naukowy.
Do tej pory zorganizowanych zostało 8 obozów naukowych ADAMED SmartUP, w których uczestniczyło 400 uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych z całej Polski. Wyłoniono łącznie 80 laureatów nagrody głównej, którzy przez kolejny rok od otrzymania wyróżnienia uczestniczyli w indywidualnych konsultacjach edukacyjnych i rozwijali się pod okiem doświadczonych naukowców. 21 absolwentów programu otrzymało stypendium finansowe. Wśród nich nie brakuje młodych, uzdolnionych dziewczyn, które pokazały, że udział w programie otworzył przed nimi drzwi kariery naukowej.
Emilię Staszór fascynuje medycyna molekularna. Wkrótce w ramach grupy badawczej Anny Rising w Karolinska Institutet będzie pracować nad biologią jedwabiu pajęczego w zastosowaniach biomedycznych. Pasją Zuzy Zarzyki są systemy zarządzania produkcją, a jej największą miłością – fizyka. Magda Justyniarska bierze pod lupę wszystko to, co odpowiada za odporność organizmu. Z każdym dniem immunologia ma przed nią coraz mniej tajemnic. Co je łączy? Wszystkie trzy są absolwentkami programu ADAMED SmartUP i zgodnie podkreślają, jak wiele dał im udział w tym wyjątkowym projekcie.
– Miałam wtedy 18 lat, były to wakacje po drugiej klasie liceum – wspomina Magda. – Naukami ścisłymi interesowałam się już w podstawówce. Tę pasję zaszczepiła we mnie mama, która skończyła studia chemiczne i była nimi zafascynowana, więc tą pasją się ze mną dzieliła. Ogromne wsparcie otrzymałam też od mojej nauczycielki przyrody. Program dodał mi motywacji do podążania wybraną przeze mnie ścieżką. Pomógł mi przygotować się do Olimpiady Biologicznej, której zostałam laureatką – opowiada. Dziś Magda jest dumna studentką Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Aktualnie odbywa staż na University of Chicago w ramach programu BioLAB organizowanego we współpracy z Polsko-Amerykańską Komisją Fulbrighta. Choć nadal pracuje nad doprecyzowaniem swojej naukowej ścieżki kariery, jednego jest pewna – chce zostać naukowczynią. – Dla mnie jest bardzo ważne, by wszystkie kobiety, które tego chcą, miały możliwość zaistnienia w świecie nauki. Na dziś widzę tu sporo wyzwań. Trudna jest szczególnie kwestia macierzyństwa i powrotu do pracy po przerwie, bo to moment, kiedy kobiety „wypadają” z nauki – podkreśla.
Zuzię udział w obozie w ramach programu dał pewność siebie, pokazał, że potrafi więcej, niż jej się wydawało. Zafascynowana robotyką i nowoczesnym zarządzaniem zdecydowała się na studia na krakowskiej AGH. – Podróżuję, poszerzam wiedzę, studiuję, działam w zespole… Dla mnie są to sukcesy, które odnoszę każdego dnia. Nie muszą być duże, ale dla mnie te rzeczy są satysfakcjonujące i przynoszą radość, a czym jest sukces, jeśli nie połączeniem tych dwóch? – uśmiecha się.
Emilia, która w programie ADAMED SmartUP wzięła udział jako 19-latka, uważa, że zawód naukowca czy naukowczyni wciąż jest mało popularny, a takie inicjatywy zdecydowanie zachęcają młodych ludzi do pójścia tą drogą. Sama swoje serce oddała biologii. Fascynują ją szczególnie badania nad strukturą białek. Wierzy, że w badaniach naukowych jest ogromna moc, że można je wykorzystać do stworzenia usług i produktów, które będą służyć pacjentom. – Myślę, że jak na swój wiek osiągnęłam już sporo. Jednak za mój największy sukces uważam to, że się nie poddałam, kiedy nic mi nie wychodziło. Mimo wielu porażek postanowiłam próbować jeszcze raz, a potem jeszcze raz i jeszcze raz. I tak do skutku! – uśmiecha się. I dodaje, że jako kobieta w świecie nauki odnajduje się doskonale.
Patrząc na entuzjazm dziewczyn, na ich odwagę i determinację w spełnianiu marzeń o karierze naukowej, można się zacząć zastanawiać, czy w żartobliwym sloganie „Kopernik była kobietą” nie ma aby całkiem sporego ziarna prawdy…
Współpraca reklamowa