1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. REKLAMA

Odwaga do reagowania na przemoc

123rf.com
123rf.com
Kiedy mijam na ulicy kolejne plakaty i billboardy nawołujące do reagowania na przemoc, jestem pełen nadziei. Szeroko rozpowszechnione kampanie społeczne i nowelizacje w prawie w ciągu ostatnich lat zrobiły dużo dobrego w naszej świadomości. Wygląda na to, że jako społeczeństwo zaczynamy rozumieć o co chodzi w przemocy i mówimy jej zdecydowane „nie”.

Wbrew pozorom to całkiem świeże zjawisko, biorąc pod uwagę, że 30 lat temu prawie nikt o przemocy w rodzinie nie mówił. Dzięki takim informacjom powstaje w nas coraz jaśniejsza postawa wobec zjawiska.

Kolejnym wyzwaniem, które przed nami stoi, jest przekucie tej wewnętrznej postawy w działanie. A wyzwanie to niemałe! Każdy z nas -  chcąc, nie chcąc - często staje się przypadkowym świadkiem przemocy. Matka bijąca dziecko w sklepie, szarpiąca się para na ulicy czy nocne awantury za ścianą to niestety nierzadkie zjawisko. I tutaj zaczyna się problem świadka, bo, o ile widząc zdarzenie, zdajemy sobie sprawę, że tak być nie powinno, to nie za bardzo wiemy, jak zareagować. Wciąż brakuje jeszcze konkretnych wzorców zachowania, przyzwolenia społecznego i naszej osobistej odwagi. Kiedy jesteśmy świadkami przemocy, jesteśmy niejako wciągani w jej pole i w związku z tym pojawiają się w nas silne emocje. By zapobiegać zalewowi emocji, stosujemy mechanizmy obronne, przyjmujemy różne role, często służące temu, by usprawiedliwić niereagowanie albo też reagujemy impulsywnie, co nie zawsze przynosi oczekiwany efekt. Z badań wynika, że najczęściej nie reagujemy na obserwowaną przemoc z przekonania, że pogorszymy tym sytuację ofiary, sami zostaniemy zaatakowani albo że w czyjeś sprawy wtrącać się nie powinno. Zaufajmy więc naszym obawom i rozważmy, skąd pochodzą i na co zwracają uwagę.

Prawdą jest, że trudno podjąć się działania, kiedy w kilka sekund paraliżuje nas lęk, konsternacja, poczucie bezradności i wściekłość. Naturalnie uruchamia się w nas odruch walki lub ucieczki, ale ani jedno, ani drugie bezpośrednio nie będzie pomocne. Można wtedy chcieć odwrócić głowę („nie wtrącaj się”), albo doskoczyć i wymierzyć karę agresorowi. To zaś znaczy, że obsadzimy w tej scenie rolę mściciela lub sędziego, który w ostatecznym rachunku może napędzać przemoc, samemu stając się chwilowo karzącym agresorem. Musimy pamiętać, że w głębi rzeczy ludzie stosują przemoc z poczucia bezradności, niższości i strachu, więc każda interwencja oparta na chęci wywołania tych uczuć w pewnym sensie nakręca sytuację. W reagowaniu nie chodzi o oskarżanie, karanie czy triumf.

Odwaga do reagowania wymaga poczucia siły, która daje napęd do działania, przekonanie o sprawczości i mocy zatrzymania agresji. Z drugiej strony ważna jest też świadomość ograniczeń i słabości (swoich i innych osób), by być uważnym i nikogo dodatkowo nie narażać swoją interwencją. Najważniejsze jednak źródło takiej odwagi, które pozwala reagować, to poczucie wspólnoty i współodpowiedzialności. Każda przemoc, nieważne, czy dotycząca dziecka sąsiadki, czy kobiet na Bliskim Wschodzie, jest naszą wspólną sprawą. Po pierwsze, nie robiąc nic, dajemy wyraźne przyzwolenie na krzywdę. Po drugie - musimy pamiętać, że wszyscy w tej sytuacji mają problem, w sytuacji krzywdy każdy odgrywa jakąś rola  także ten, kto przemoc stosuje. Ten ktoś jest nie tylko sprawcą, ale człowiekiem, który w danym momencie z braku innych możliwości wewnętrznych przyjął rolę, która stosuje przemoc.

Teoretycznie każdy z nas nosi w sobie te role. Ważne, by naprawdę zatrzymać się i przełączyć na pewien rodzaj współodczuwania i interweniując, starać się wesprzeć wszystkie strony dramatu na tyle, na ile pozwala sytuacja. Oczywiście wspomniana siła powinna przybrać formę stanowczego i jasnego „stop”, ale możemy przecież równocześnie stanąć razem z zagubionym sprawcą i powiedzieć „możemy inaczej”. Przykładowo, widząc matkę uderzającą dziecko, możemy podejść i spokojnie powiedzieć o tym, że to je boli, że dziecko się boi oraz że można spróbować z nim inaczej porozmawiać, nawet kiedy wydaje się to niewykonalne. Przy czym to nasza postawa wobec „sprawcy” powinna być tego wzorem. Nie musimy jej ubliżać i straszyć, że jej też tak zaraz zrobimy albo że zabiorą jej dziecko.

Stanowcza, ale wyrozumiała postawa pomaga owej matce przyjąć informację i nie bronić się zbytecznie. Spróbujmy zrozumieć też jej chwilową bezradność, powiedzieć, że wiemy, jak trudno jest rodzicowi w takich momentach, gdy nie udaje się uspokoić dziecka, które naturalnie testuje cierpliwość rodzica („Wiem jak trudno czasem sobie poradzić z opieką nad dzieckiem, często wtedy robimy rzeczy, których potem żałujemy. Może jakoś mogę pomóc?”). Po pierwszym szoku i fali wstydu kobieta może nawet poczuje ulgę, a jej schemat pęknie postępowania z dzieckiem  pęknie. Wzbudzi się refleksja. Przede wszystkim jednak taka reakcja jest wprowadzeniem do świata krzywdzonego dziecka nowej postaci, obrońcy, który przychodzi i szanując wszystkich, stara się zatrzymać krzywdę. Z praktyki w pracy z dorosłymi ofiarami przemocy w dzieciństwie wiadomo, jak ważny w przyszłym rozwoju okazuje się taki wzorzec, który zaistniał choć raz w życiu ofiary przemocy.

Nasza osobista odwaga do reagowania to nie tylko plakatowe slogany, ale naprawdę ważna sprawa, która nieraz może odmienić czyjeś życie. Do ośrodka, w którym pracuję, często po pomoc trafiają osoby krzywdzone właśnie dlatego, że ktoś (często osoba trzecia) w końcu zareagował w ich sprawie i rozpoczął w ten sposób cykl zdrowienia. To ma znaczenie dla nas wszystkich.

Zapraszamy na 7. Festiwal POP-Kreacje!

W programie blisko 200 spotkań z psychologią procesu, w tym m.in.: darmowe warsztaty rozwojowe, sesje coachingowe, konsultacje terapeutyczne i wiele innych. Termin: 28 września – 5 października

Zapisy bezpośrednio u prowadzących.

PROGRAM

WSTĘP WOLNY! (uwaga: ilość miejsc ograniczona)

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze