1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Psychologia

Stan, kiedy nic nie musisz. Kontemplacja a medytacja – czym się różnią?

Kontemplacja – co to? Kontemplować znaczy odciąć się od zewnętrznych stymulacji, siedzieć w ciszy. (Fot. iStock)
Kontemplacja – co to? Kontemplować znaczy odciąć się od zewnętrznych stymulacji, siedzieć w ciszy. (Fot. iStock)
Kontemplacja jest znacznie prostsza od medytacji, choć wymaga najtrudniejszego – przyjmowania rzeczy takimi, jakimi są. Bez dzielenia ich na dobre i złe. W buddyzmie, z którego wywodzi się kontemplacja, wszystko jest jednością, nie ma więc sensu bić się z życiem. Dowiedz się, co to jest kontemplacja i jak wdrożyć ją do swojego życia.

Kontemplacja – co to?

Większość konwencjonalnych metod psychologicznych i duchowych ścieżek przyjmuje, że uwolnienie negatywnych emocji, które powodują, że życie jest niesatysfakcjonujące, wymaga pracy i wysiłku: głębokiego wglądu w rodzinną przeszłość, przeżycia jej na nowo, przebaczenia i wyzwolenia przez katharsis (albo pewnych kombinacji wszystkich tych elementów). Metody te opierają się na zasadzie transformacji – zmieniamy swoje zachowanie, oczyszczamy umysł i przekształcamy percepcję. Tego rodzaju podejście, w odróżnieniu od kontemplacji, zakłada, że czegoś brakuje w naszym życiu i że ten brak należy uzupełnić. Głosi potrzebę zmiany, utwierdza w przekonaniu, że „to nie jest to”. Uczy, że aby być szczęśliwym, musimy być gdzieś indziej, niż jesteśmy, robić coś innego, być kimś innym. W kontraście do nich podejście niedualne, na którym bazuje praktyka kontemplacji, wywodzące się z dzogczen (buddyzmu tybetańskiego) i zen (buddyzmu, który swą rozwiniętą formę uzyskał w Chinach, Korei, Japonii), zakłada, że spod władzy zakłócających spokój emocji można wyzwolić się przez nierobienie niczego.

Bez dualizmu

Niczego mamy nie zmieniać, w żadnym wypadku nie zagłębiać się w siebie i w żadnym kierunku się nie wysilać. Skąd taka nonszalancja? Z wiary w to, że wszystko, co nie jest dobrem i harmonią, nie pochodzi od Boga (który jest jedyną Zasadą Stwórczą), więc nie istnieje. Jest Jednia – jako alternatywa dla wiary w dualizm dobra i zła. A skoro jest Jednia, to tak naprawdę nie ma z czym walczyć, nie ma czego zmieniać. Boje i naciski są niepotrzebne, a nawet szkodliwe, bo sprawiają, że iluzja czarno-białego podziału przybiera na sile. Według koncepcji niedualnej nieprawdą jest przekonanie, że cokolwiek musimy zdobywać, bo wszystko, co potrzebne, już jest.

Przyjęcie niedualnego spojrzenia na siebie i otaczającą rzeczywistość wymaga otworzenia się na zupełnie nowy punkt widzenia. Idąc za buddyzmem tybetańskim czy zen, zakładamy, że oświecenie, rozumiane jako stan pełnej szczęśliwości, jest naszą naturalną kondycją, istotą natury. Pozycją wyjściową jest uznanie, że punkt, w którym jesteśmy, jest doskonały, że „to jest to”. Tylko jak „to” osiągnąć? Najtrudniej będzie zrezygnować z wysiłku. Nauczyć się odpuszczania, brania rzeczy takimi, jakimi są, i uznania, że tak naprawdę niewiele wiemy, więc po co się brać z życiem za bary. W osiągnięciu takiego stanu bardzo przydatna jest praktyka kontemplacji.

Kontemplacja a medytacja, czyli nic nie musisz

Chodzi o bardzo wyzwalające poczucie, że „niczego więcej nie potrzebujemy już robić”. Jest to doświadczenie odkrywania siebie w przejrzystym i uspokojonym stanie umysłu bez potrzeby jakiejkolwiek dyscypliny, która zwykle towarzyszy medytacji, kiedy to trzeba koncentrować się na oddechu czy obserwowaniu swoich myśli. Dlatego kontemplacja nazywana jest „medytacją, która nie jest medytacją”. Jej celem jest umiejętność pozostawania niewzruszenie spokojnym w trudnych sytuacjach. Żeby to osiągnąć, powinniśmy rozwinąć zdolność do bycia w pełni obecnym, kiedy pod wpływem niechcianych zdarzeń pojawiają się nieprzyjemne myśli i uczucia.

Kontemplacja jest trochę podobna do ćwiczeń na sali gimnastycznej – zwiększa umiejętność akceptowania niewygodnych emocji. Gdy po takim treningu wyjdziemy na boisko zwane życiem i poczęstuje nas ono podkręconą piłką, my zachowamy przytomność umysłu i nie damy się zaskoczyć. Lękowe reakcje nie wezmą nad nami góry.

Zrozumienie, co to jest kontemplacja i jak ją właściwie praktykować, pozwala zauważyć prawdziwe źródło problemów. W pewnym momencie odkrywamy podstawową prawdę nauk Buddy – nasze cierpienie powstaje z powodu przywiązania albo odrzucania tego, co wydarza się z chwili na chwilę. Kontemplacja pozwala zaobserwować, że wiele rzeczy, które wydają nam się konieczne, wcale nie jest niezbędnych.

Kontemplować, czyli…?

Praktyka ta jest odpowiednia dla każdego, niezależnie od tego, czy kiedykolwiek medytował. Kontemplacja, zwana także „samym siedzeniem”, polega na:

  • odcięciu się od silnych zewnętrznych stymulacji, takich jak towarzystwo innych ludzi, telewizja, książki czy komputer;
  • siedzeniu lub leżeniu we względnie nieruchomej pozycji;
  • pozostawaniu w ciszy i byciu świadomym;
  • kontemplowaniu codziennie około 20 minut.

Przede wszystkim przed praktyką kontemplacji zapewnij sobie spokój – to najważniejsze. Możesz siedzieć na krześle, kanapie albo na poduszce medytacyjnej. Możesz nawet leżeć na plecach. Jedynym wymogiem jest pozostawanie w jednym miejscu około 20 minut. Jeśli będzie ci niewygodnie, podczas kontemplacji możesz się poruszyć, nie powinnaś jednak wstawać i chodzić. Pozostawaj w wygodnej pozycji i bądź całkowicie przytomna. Stosując się do tych wymogów, po prostu rób to, co zwykle robisz. Myśl, co myślisz, odczuwaj, co odczuwasz, doświadczaj tego, czego doświadczasz. Możesz obserwować oddech, mówić mantrę czy modlitwę, ale nie musisz. Nie jest też konieczne w kontemplacji, abyś swoją percepcją podążała za myślami. Jeśli twoją uwagę zwróci jakaś szczególna myśl, możesz ją obserwować, ale nie jest to konieczne. Oczy możesz mieć zamknięte lub otwarte. Nie ma też znaczenia, czy jesteś skoncentrowana, czy rozproszona. Jeśli cieszy cię kontemplacja, to dobrze, jeśli nie cieszy, też dobrze. W rzeczywistości nie ma czego kontemplować, więc nie ma to znaczenia. Nie możesz popełnić błędu.

Jak nauczyć się kontemplacji, by osiągnąć pełną akceptację?

Kontemplacja jest nauką pozostawiania tego, co jest, tak jak jest. Kiedy pozwalamy na to, nasze automatyczne reakcje – jak złość, lęk, poczucie winy lub wstyd – rozpuszczają się jak płatki śniegu spadające na ciepłą wodę czystej nieingerencji. W tym niedualnym podejściu, wzmocnionym przez praktykę kontemplacji, nie oceniamy jednych doświadczeń jako wzniosłych, a innych jako przyziemnych. Nie robimy z nich niczego więcej niż to, co nam bezpośrednio oferują. W kontemplacji nie poprawiamy, nie trywializujemy, nie deprecjonujemy. I przede wszystkim nie interweniujemy. Wtedy skłębione emocje i kompulsywne myśli same się rozpraszają, odpływają jak chmury na niebie. Poza tym jeśli nie reagujemy, pozwalamy, aby dany problem rozwijał się swoim trybem i rozwiązał na własny najlepszy sposób.

Jeżeli uda nam się nie utożsamić z bolesnymi uczuciami, nawiążemy kontakt ze źródłem swej istoty. Dzięki kontemplacji poczujemy wreszcie, że jesteśmy autentycznie nieograniczeni. Zawsze wolni, niezależnie od tego, jakie są zewnętrzne okoliczności. W buddyjskiej tradycji dzogczen nazywa się to samowyzwoleniem.

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze