Śmiercią samobójczą umiera na świecie 700 tysięcy osób rocznie. Liczba osób podejmujących próby samobójcze jest 10-20 krotnie większa. Zapobieganie zachowaniom samobójczym pozostaje wyzwaniem, z którym mierzy się Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym w ramach Narodowego Programu Zdrowia.
W Polsce każdego dnia umiera śmiercią samobójczą 14 osób, to aż 5 tysięcy osób rocznie (najczęściej są to mężczyźni i osoby w wieku produkcyjnym 30-70 lat). Ogromnym problemem są samobójstwa dzieci i młodzieży w wieku 12-18 lat - rocznie umiera w ten sposób ok. 100 nastolatków.
Co niepokojące w ostatnich miesiącach odnotowuje się wzrost podejmowanych prób samobójczych (we wszystkich grupach wiekowych). Może to być efekt pandemia i czas izolacji, który jest szczególnym wyzwaniem dla działań profilaktycznych. Wiele z tych osób mogłoby dalej żyć, gdyby udzielono im na czas odpowiedniej pomocy.
Po wielu latach wspólnych działań środowisk naukowych, organizacji pozarządowych i instytucji publicznych w 2021 roku został wprowadzony w życie Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym w ramach Narodowego Programu Zdrowia (na lata 2021-2025). Dużą rolę w opracowaniu tego Programu odegrał zespół ekspertów skupiony w Zespole Roboczym ds. zapobiegania depresji i samobójstwom przy Radzie ds. Zdrowia Publicznego przy Ministerstwie Zdrowia. Głównym celem programu jest zapobieganie samobójstwom poprzez:
- zwiększenie dostępu do pomocy dla osób w kryzysie samobójczym
• zwiększenie kompetencji osób udzielających pomocy
• programy profilaktyczne skierowane do różnych populacji
• ograniczenie dostępu do metod popełnienia samobójstwa
• poprawę monitorowania prób i zgonów samobójczych
• prowadzenie badań naukowych
• współpracę z mediami oraz monitoring mediów w zakresie podejmowania przez nie tematyki zachowań samobójczych.
Celem wyznaczonym przez Światową Organizację Zdrowia jest obniżenie liczby samobójstw o jedną trzecią do roku 2030. Doświadczenia krajów, które wdrożyły programy zapobiegania zachowaniom samobójczym, dowodzą, że profilaktyka jest skuteczna, czyli zmniejsza liczbę zachowań samobójczych.