„Nic nie jest cięższe od współczucia. Nawet własny ból nie jest tak ciężki jak ból z kimś współodczuwany, ból za kogoś, dla kogoś, zwielokrotniony przez wyobraźnię”. Te słowa Milana Kundery towarzyszą mi, gdy myślę o zjawisku zmęczenia współczuciem.
Zmęczenie współczuciem to stan emocjonalnego i fizycznego wyczerpania spowodowany stykaniem się z cudzym cierpieniem. Jest ono tym większe, im mniejszy mamy wpływ na to, aby ulżyć komuś w cierpieniu. Długofalowo odczuwane zmęczenie współczuciem prowadzi do znaczącej zmiany zdolności osoby pomagającej do odczuwania empatii dla osoby cierpiącej. Psychika osoby pomagającej zaczyna bronić się przed współodczuwaniem, aby ochronić tę osobę. Reakcja obronna nasila się, jeśli osoba pomagająca nie miała możliwości regeneracji po zetknięciu się z falą cudzego cierpienia.
1. Po prostu oddychaj.
To jeden z najprostszych sposobów na to, aby przywrócić równowagę emocjonalną tu i teraz, gdy czujesz, że ogarnia cię panika. Oddychaj uważnie, przeponą, skupiając się tylko na tej czynności. Pokazuj wielki znak STOP każdej myśli, która będzie próbowała wbić się do twojej głowy.
2. Zadbaj o minimum regeneracyjne.
Szukaj rozwiązań, które możesz wprowadzić w życie choćby w kwadrans. Sprawdź, jak ten czas dla siebie wygospodarować. Jeśli nie dysponujesz kwadransem – zadbaj o małe bateryjki energii: co mogę zrobić w pięć minut, by zadbać o swój dobrostan.
3. Ustal, iloma sprawami możesz się martwić i zajmować.
Nie da się ogarnąć myślą wszystkiego, odpowiedzieć na każdą potrzebę płynącą ze świata. Umów się ze sobą, ilu sprawom i z jakim natężeniem możesz poświęcić swoją uwagę.
4. Nie dokładaj sobie.
Lubisz oglądać filmy, ale bardzo przeżywasz losy filmowych postaci, mimo że są fikcyjne? Spróbuj poszukać lżejszych rozrywek. Kultura duchowa nie zawsze musi być najwyższych lotów.
5. Szukaj kotwic normalności.
To taki rodzaj działań, które przywracają poczucie wpływu i sprawczości, a także poczucie bezpieczeństwa. Pozwolą skupić się na tym, co można zrobić, aby o siebie zadbać. W sytuacji kryzysu pomagają zaopiekować dobrostan przynajmniej na poziomie minimum.
6. Unikaj wampirów energetycznych.
Są ludzie, którzy czują ulgę, gdy przerzucają swój ciężar na cudze barki, ale to nie znaczy, że masz pozwalać na to, aby to ciebie obarczano tymi troskami. Nie na tym polega empatia i nie na tym polega wspieranie innych. Stawiaj jasne granice w kontakcie z takimi osobami.
7. Rozwijaj postawę samowspółczucia.
Postaraj się zaakceptować fakt, że nie na wszystko masz wpływ, nie wszystko możesz zmienić, nie każdemu dasz radę pomóc. Spróbuj wybaczyć sobie fakt, że tak właśnie jest. To także forma ukochania siebie, swoich potrzeb, ograniczeń, emocji i blokad – zobaczenie siebie takim, jakim się jest, i danie sobie prawa do niedoskonałości.
8. Skup się na strefie wpływu.
Zastanów się, do czego chcesz przyłożyć rękę, a do czego palec. Pamiętaj, że form pomocy jest mnóstwo – nie ma lepszych i gorszych. Dobierz taki sposób pomocy, który nie zje cię od środka, odpowiada twoim możliwościom i zasobom, a także okolicznościom, w jakich działasz.
9. Postaw granice dla świata cyfrowego.
Internet sam się od ciebie nie odczepi – będzie zalewał cię coraz to nowszymi informacjami różnej jakości. Nie pozwól mu na to – zdecyduj, kiedy, po co i na jakie strony wchodzisz.
10. Dbaj o dobre nawyki cyfrowe.
Od czasu do czasu zrób sobie internetowy detoks. Spędź więcej czasu offline albo przynajmniej poza mediami społecznościowymi. Pozwól, aby twoja głowa mogła odpocząć od nieustannego napływu informacji.
Jadwiga Korzeniewska, socjolożka, trenerka i coachka certyfikowana w badaniu odporności psychicznej kwestionariuszem MTQ Plus. Pomaga osiągać cele bez zadyszki, w zgodzie ze sobą i z dbałością o dobrostan. Autorka książek, kursów i programów on-line poświęconych tematyce wzmacniania odporności psychicznej, motywacji, zmiany nawyków i łagodnej produktywności w pracy na swoim (m.in. „Wrażliwa i Silna”, „Poukładaj sobie w głowie”, „Freelance bez zadyszki”, „Ograć nawyki”, „Motywacja bez zadyszki”). Więcej informacji: jadwigakorzeniewska.pl