1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Psychologia

Oblicza miłości

Miłość niejedno ma imię. Zmienia się w zależności od etapu, na którym jest nasz związek. (Fot. iStock)
Miłość niejedno ma imię. Zmienia się w zależności od etapu, na którym jest nasz związek. (Fot. iStock)
Paul Kleinman w książce „Psychologia. Przewodnik dla lubiących rozkminiać bez bólu” „oprowadza” czytelników po rozmaitych zakamarkach psychologicznej wiedzy. Z pewnością nie ma drugiego tematu, który nurtuje człowieka tak bardzo jak miłość. Jest wielce prawdopodobne, że to jedno z najbardziej złożonych ludzkich uczuć. Istnieje wiele różnych teorii dotyczących miłości i chociaż psychologowie są zgodni, że jest ona kluczową emocją, to nadal nie są pewni, jak i dlaczego do niej dochodzi.

Jak dotąd powstały cztery główne teorie, które próbują wyjaśnić miłość, przywiązanie uczuciowe czy sympatię.

Skala sympatii i miłości Rubina

Psycholog Zick Rubin jako jeden z pierwszych stworzył metodę empirycznego pomiaru miłości. Uważał, że miłość romantyczna składa się z trzech elementów:

  • Przywiązania, czyli potrzeby bycia z drugą osobą i bycia otoczonym opieką. Ważnymi elementami przywiązania są akceptacja i kontakt fizyczny.
  • Troski, czyli uznanie, że szczęście i potrzeby drugiej osoby są tak samo ważne jak własne.
  • Intymności, czyli ujawnianie swoich pragnień, uczuć i przekonań.


Rubin w kolejnym etapie opracował dwa kwestionariusze, aby zmierzyć powyższe elementy miłości. Jego zdaniem, różnica między sympatią a miłością do drugiej osoby uwidocznia się w tym, jak tę osobę oceniamy. Psycholog stworzył więc listę pytań, których celem jest pomiar sympatii i miłości względem drugiej osoby, a następnie porównywał uzyskane wyniki. Po rozdaniu kwestionariuszy grupie uczestników poinstruował ich, by swoje odpowiedzi opierali na tym, co czują w stosunku do dobrego przyjaciela, a co w stosunku do życiowego partnera. Jak się okazało, odpowiedzi dotyczące dobrych przyjaciół plasowały się wysoko na skali sympatii, ale tylko wyniki dotyczące partnerów znalazły się wysoko na skali miłości. W ten sposób Rubin mógł wiarygodnie zmierzyć uczucia miłości. Miłość romantyczna i przyjacielska Elaine Hatfield

Inną koncepcję stworzyła psycholożka Elaine Hatfield. Stwierdziła, że istnieją tylko dwie formy miłości – miłość romantyczna (inaczej namiętna) i przyjacielska (inaczej braterska).

Opisała je w ten sposób:

Miłość romantyczna: uczucie intensywnego podniecenia seksualnego, przyciągania, przywiązania, ekscytacji i silnej potrzeby bycia ze sobą. Miłość romantyczna bywa zwykle krótkotrwała – trwa od sześciu do trzydziestu miesięcy – ale może prowadzić do miłości przyjacielskiej. 
Miłość przyjacielska: uczucie przywiązania, szacunku, zaufania, sympatii i zaangażowania. Miłość przyjacielska jest trwalsza niż romantyczna. 
Hatfield rozróżniała również miłość odwzajemnioną, która prowadzi do uniesienia i spełnienia, i miłość nieodwzajemnioną, która powoduje desperację i rozpacz. Dodała także, że w celu wystąpienia miłości przyjacielskiej i romantycznej muszą zostać spełnione pewne kluczowe czynniki:

  • Odpowiedni czas: człowiek musi być gotowy na zakochanie i miłość.
  • 
Podobieństwo: najczęściej zakochujemy się romantycznie w ludziach, 
którzy są podobni do nas.
  • 
Model przywiązania: długotrwałe i głębsze związki zachodzą często w przypadku ludzi, którzy są do siebie mocno przywiązani. Z kolei osoby, które często się zakochują i odkochują, nie budują zasadniczo mocnych relacji przywiązania.

6 typów miłości Johna Lee

John Lee uważał natomiast, że różne typy miłości można porównać do zasad rządzących kołem barw. Podobnie jak w kole barw można wyróżnić trzy barwy podstawowe, tak i miłość można podzielić na trzy podstawowe typy. Są to:

Eros: Idealizacja ukochanej osoby, miłość zarówno fizyczna, jak i emocjonalna.
Ludus: Miłość egoistyczna, która przyjmuje formę gry lub podboju (i dopuszcza możliwość wielu partnerów w jednym czasie).
Storge: Miłość, która na przestrzeni czasu rodzi się z przyjaźni.

Barwy podstawowe można łączyć i uzyskiwać barwy pochodne – tak samo jest i z podstawowymi typami miłości. Wynikiem połączeń są trzy pochodne style miłości:

  • Mania to połączenie typu eros i ludus. Mania ma charakter obsesyjny. Obejmuje emocjonalne wzloty i upadki, zazdrość zaborczość.
  • Pragma to połączenie typu ludus i storge. Pragma to miłość praktyczna. Kochankowie angażują się w nią z nadzieją na osiągnięcie ostatecznego celu. Ich oczekiwania wobec związku są przemyślane, praktyczne i realistyczne.
  • Agape to połączenie typu eros i storge. Agape to miłość wszechogarniająca i bezinteresowna.

Trójczynnikowa teoria miłości Roberta Sternberga

Robert Sternberg w swojej koncepcji założył, że miłość składa się z trzech komponentów – intymności, namiętności i zaangażowania.

Namiętność: uczucia pobudzenia i przyciągania oraz euforii. To właśnie ona popycha dwie osoby ku sobie. 
Intymność: bliskość, wzajemne wsparcie, dzielenie się z partnerem i poczucie bycia kochanym. 
Zaangażowanie: pragnienie, aby zachować lojalność wobec drugiej osoby i pozostać w długotrwałym związku. 
Następnie z trzech powyższych komponentów można stworzyć siedem różnych kombinacji. Najłatwiej porównać tę sytuację do trójkąta. Jego wierzchołkami są intymność, namiętność i zaangażowanie, a siedem kombinacji to rozmaite połączenia między nimi.

I tak wyróżnił następujące kombinacje i nazwał je:

  • Przyjaźń lub sympatia. Przyjaźń, w której występuje intymność i silna więź, ale brak jest namiętności czy zaangażowania.
  • Zauroczenie lub limerencja. Dobrym przykładem jest miłość od pierwszego wejrzenia. Brak tu zaangażowania czy intymności, zauroczenie może być przelotne.
  • Miłość pusta. Sytuacja, gdy w miłości zabrakło intymności i namiętności, ale ludzi nadal łączy silne zaangażowanie.
  • Miłość romantyczna. Miłość romantyczna charakteryzuje się intymnością i namiętnością, co oznacza, że występuje pobudzenie seksualne i więź emocjonalna, ale brak jest zaangażowania.
  • Miłość partnerska. To rodzaj miłości, w którym brak jest namiętności – albo nie występuje, albo już wygasła, ale obie osoby łączy wielkie zaangażowanie i głębokie przywiązanie do siebie nawzajem. Ten rodzaj miłości występuje między członkami rodziny i bliskimi przyjaciółmi, znaleźć go można także między mężem i żoną.
  • Miłość ślepa. Ten typ miłości obejmuje tylko namiętność i zaangażowanie, ale brak w nim intymności. Przykładem ślepej miłości jest krótkotrwałe lub impulsywnie zawarte małżeństwo.
  • Miłość doskonała. Jest to idealna forma miłości, która charakteryzuje się intymnością, namiętnością i zaangażowaniem. Sternberg twierdził, że miłość doskonałą – nawet kiedy się pojawi – bardzo trudno jest utrzymać i może być nietrwała. Jeśli na przykład z czasem zanika namiętność, to miłość doskonała zmienia się w partnerską.


Zdaniem Sternberga na przestrzeni lat, w trakcie trwania związku proporcje pomiędzy intymnością, namiętnością i zaangażowaniem zmieniają się. Znajomość trzech komponentów miłości i siedmiu jej rodzajów może pomóc zrozumieć, co w związku trzeba poprawić, czego lepiej unikać, czy kiedy nadszedł być może czas na jego zakończenie.

Więcej w książce „Psychologia. Przewodnik dla lubiących rozkminiać bez bólu”.

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Psychologia
Autopromocja
Psychologia Paul Kleinman Zobacz ofertę promocyjną
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze