1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Psychologia

Będąc dobrym dla innych, jesteśmy dobrzy dla siebie. Dobroczynność według stoików

W dobrodziejstwach liczy się nie to, co dajemy, ale w jaki sposób. Najlepiej jest dawać tak, jak chcemy przyjmować – bez cienia zawahania, chętnie i z miłym słowem, ze szczerą ochotą. (Fot. iStock)
W dobrodziejstwach liczy się nie to, co dajemy, ale w jaki sposób. Najlepiej jest dawać tak, jak chcemy przyjmować – bez cienia zawahania, chętnie i z miłym słowem, ze szczerą ochotą. (Fot. iStock)
Dobrodziejstwem może być udzielenie pomocy drugiemu człowiekowi w potrzebie, jak i sprawienie mu przyjemności uśmiechem lub dobrym słowem. Istotna jest intencja, jaka za nim stoi. „Dawanie ze szczerą intencją sprawia radość również darczyńcy” – przekonuje w swojej książce doktor filozofii Paulina Felicja Seidler i po raz kolejny pokazuje, jak stoicka etyka przekłada się na nasze poczucie szczęścia.

Dobroczynność według stoików

Fragment książki „Po prostu spokój. Jak dobrze żyć po stoicku” Pauliny Felicji Seidler, Wydawnictwo Zwierciadło

„Każdy, kto pomaga innemu, udziela tym samym pomocy sobie. Nie mówię przez to, że będzie chciał wesprzeć lub osłonić kogoś w tym celu, aby i jego wsparto i broniono nawzajem; jako że dobry uczynek sam powraca niby obiegiem do tego, kto go dopełnił” – pisał Seneka w „Listach moralnych do Lucyliusza”.

Zacznijmy od tego, czym są dobrodziejstwa, o których piszą stoicy. Dobrodziejstwem jest zarówno udzielenie pomocy drugiemu człowiekowi w razie konieczności lub potrzeby, jak i sprawianie przyjemności, np. przez podarowanie prezentu czy umilenie życia w inny sposób. Dobrodziejstwem może też być uśmiech, miłe słowa docenienia. Istotne jest uczucie, intencja, jaka za nim stoi. Także to uczucie jest zarówno moralne, jak i miłe. Dawanie ze szczerą intencją sprawia radość również darczyńcy. To jest radość dawania i radość zacieśniania relacji. Kolejny raz wyraźnie widać, jak stoicka etyka związana jest ze szczęściem.

Z powyższego wynika, że w dobrodziejstwach liczy się nie to, co dajemy, ale w jaki sposób. Dlatego Seneka wielokrotnie wspomina, że najlepiej jest dawać tak, jak chcemy przyjmować – bez cienia zawahania, chętnie i z miłym słowem, ze szczerą ochotą. Dobrodziejstwo możemy bowiem umniejszyć, a nawet unieważnić zwlekaniem, niemiłą postawą czy późniejszym wypominaniem. O wartości dobrodziejstwa świadczy dobra intencja, chęć niesienia pomocy, sprawiania radości, okazania miłości, przyjaźni czy serdeczności. To, że damy odczuć komuś nasze szczere i dobre intencje, że chcemy szczęścia dla drugiej osoby, samo w sobie jest największym dobrodziejstwem. Seneka wspaniale opisuje ideę niesienia pomocy, dzielenia się i dawania: „Gdyby dobrodziejstwo polegało na darach, nie zaś na chętnej woli spełnienia dobrego uczynku, byłoby tym większe, im większe są dary, które otrzymujemy. Ale tak nie jest, ponieważ nierzadko bardziej zobowiązuje nas do wdzięczności ten, kto daje mało, ale wspaniałomyślnie, kto przez swe życzliwe usposobienie nadaje temu wartość «na miarę królewskich bogactw», kto daje niewiele, ale ze szczerego serca i zapomina o swych potrzebach, gdy patrzy wyłącznie na moje, kto ma nie tylko chętną wolę przyjścia z pomocą, lecz także gorące pragnienie pomocy, kto się tak czuje, gdy daje, jak gdyby przyjmował”. Idea dobrodziejstw jest istotna w praktyce stoickiej. Stoik ma świadomość, że nie jest na świecie sam, że został stworzony również dla innych ludzi. Z tego powodu oraz z chęci życia w zgodzie z naturą, z tą stroną natury ludzkiej, która jest społeczna, stoik zawiera i zacieśnia relacje. Czyni to między innymi przez dobrodziejstwa, które – podobnie jak wdzięczność – są podstawą dobrych i wartościowych relacji międzyludzkich.

Dobrodziejstwa wynikają z woli stoika. Stoik pragnie dobra nie tylko dla siebie, ale też dla innych. Owszem, zaczyna od troski o siebie, ale przemianę w lepszego człowieka przechodzi również dla innych ludzi. Tak jak w ramach troski o siebie stoik wycofuje się, chowa na chwilę w sobie, po to by się wyciszyć, by poznać i zrozumieć siebie, tak samo w odpowiedniej chwili potrafi powrócić do ludzi. Stoik przeplata chwile odosobnienia z chwilami spędzanymi w towarzystwie. Wszystko po to, by zachować równowagę i w dobrej kondycji psychicznej wrócić do ludzi. Wrócić, pamiętając o innych, będąc życzliwym, mając siłę zwrócić uwagę na nich i ich troski oraz potrzeby.

By być dobrym dla innych, trzeba najpierw być dobrym dla siebie. Podobnie jak z emocjami, należy pracować ze swoimi emocjami, by umieć rozpoznawać je u innych i wiedzieć, jak im pomóc.

Warto zapamiętać

  • Ze swej istoty jesteśmy społeczni. Zawieranie wartościowych relacji jest ważne dla naszego poczucia szczęścia.
  • W interakcjach z innymi ludźmi kształtujemy cnoty i dobrą postawę.
  • Troska o siebie to troska o swoją duchowość i psychikę. Ważne jest, byśmy potrafili zatroszczyć się o swój spokój i dobre samopoczucie.
  • Musimy troszczyć się o siebie między innymi dlatego, by być lepszymi dla innych ludzi. W dobrym stanie psychicznym jesteśmy bardziej życzliwi, wyrozumiali, empatyczni i pomocni. To, jak traktujemy siebie, ma wpływ na to, jak traktujemy innych.
  • Elementem troski o siebie jest przebywanie od czasu do czasu w samotności, ze swoimi myślami. Po to, by usłyszeć siebie i przemyśleć to, co dla nas ważne. W ten sposób poznajemy siebie.
  • W relacjach powinniśmy więcej słuchać, a mniej mówić. Chcemy przecież poznać drugą osobę, usłyszeć ją, a nie wygadać się.
  • Zastanawiajmy się, co, po co i do kogo mówimy.
  • Stoik trzyma się faktów, nie wyciąga z nich pochopnych i ogólnych wniosków. Jest bardzo ostrożny w ferowaniu wyroków i w swoich ocenach. Stara się ich unikać, zamiast tego daje przykład.
  • Stoicy potrafią zobaczyć w drugim człowieku dobro, docenić go. Słowa uznania i doceniania, kierowane do innych, wzmacniają w stoiku wolę i życzliwość, czyli ważne elementy postawy stoickiej.
  • Stoik potrafi być wdzięczny. Wdzięczność jest pragnieniem czynienia dobra dla drugiej osoby. Jest bardzo przyjemnym uczuciem, jeśli wynika z nas, a nie z poczucia obowiązku. Tak rozumiana wdzięczność wspiera postawę stoicką, świadczy o tym, że chcemy czynić dobro.
  • Stoik jest osobą, która lubi pomagać i sprawiać radość inny ludziom. Jest życzliwy i serdeczny; wynika to z jego woli.

Więcej w książce: „Po prostu spokój. Jak dobrze żyć po stoicku” Pauliny Felicji Seidler, Wydawnictwo Zwierciadło

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Po prostu spokój
Autopromocja
Po prostu spokój Paulina Felicja Seidler Zobacz ofertę promocyjną
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze