Co innego deklaruje, co innego robi. Kto to jest hipokryta? To osoba, której drugim imieniem jest obłuda. Ale choć hipokryzja nie jest w naszym społeczeństwie cenioną cechą, wielu z nas od czasu do czasu bywa hipokrytami. Jak postępować z hipokrytą?
Jeśli nie wiesz, kto to jest hipokryta, odpowiedź mamy prostą: to osoba, która celowo zachowuje się wbrew swoim zasadom. Określenie to pochodzi od greckiego słowa hypokrisis, czyli udawanie, i znane jest ludzkości od początków istnienia. Hipokryta udaje, by coś tym ugrać – lepszą pozycję w społeczeństwie, władzę, wizerunek, pokazanie samego siebie w korzystniejszym świetle. Przykłady hipokryzji można odnaleźć w polityce, a dzisiaj także zwłaszcza w mediach społecznościowych. W końcu wielu z nas zupełnie bezrefleksyjnie kreuje się w social mediach na kogoś kompletnie innego niż w rzeczywistości.
Przykłady hipokryzji można by mnożyć. Na pewno znasz kogoś takiego. Hipokryta to instacelebryta, który namawia do rozwoju duchowego, sam będąc osobą – łagodnie mówiąc – pogubioną. To influencerka, która wyretuszowane zdjęcie oznacza hashtagami „akceptacja” i „ciałopozytywność”. Antyklerykał, który dla „świętego spokoju” bierze ślub kościelny. Żona, która zabrania mężowi wychodzić na mecz z kumplami, po czym sama wraca nad ranem po spotkaniu z przyjaciółkami. Mięsożerca, który na kursie jogi deklaruje weganizm. Polityk, który jest zdeklarowanym przeciwnikiem aborcji, po czym wysyła na usunięcie ciąży swoją kochankę.
Dlaczego ktoś staje się hipokrytą? Jakie jest psychologiczne podłoże hipokryzji? Często stoi za nim lęk przed odrzuceniem i wykluczeniem. Tak bardzo boimy się odtrącenia przez daną osobę czy grupę, że udajemy podobne poglądy, a w życiu prywatnym postępujemy po swojemu. Hipokryzja jest też częścią składową narcyzmu, w którym tak bardzo boisz się pokazać światu prawdziwego siebie, że budujesz sobie fasadową, niezgodną z samym sobą osobowość. Uważasz też, że tylko w ten sposób możesz osiągnąć swoje cele (ten mechanizm z pewnością może dotyczyć wielu polityków!). W hipokryzji może też chodzić o niskie poczucie wartości. Tak bardzo pragniesz uznania, że jesteś gotów odtrącić swoje potrzeby i przekonania, które w twoim mniemaniu uchodzą za nieciekawe i niegodne zainteresowania innych.
Gdy już wiesz, kto to hipokryta, pewnie myślisz, że nie warto nim być. Tymczasem nie jest to wcale takie jednoznaczne. Oczywiście nie namawiamy nikogo do bycia hipokrytą, zamiast tego promujemy autentyczność. Warto jednak wiedzieć, że hipokryzja może mieć swoje dobre strony. Wyznacznikiem jest intencja. Gdy ojciec palacz udaje przed dziećmi, że nie cierpi papierosów, tak naprawdę dba o to, by w przyszłości nie uzależniły się one od nikotyny. Hipokryzja może też być objawem dobrych manier… Pomyśl, ile razy nie mówisz tego, co myślisz, w obawie, by kogoś nie urazić? Czy mówienie teściowej, że fatalnie gotuje, jest dobrym pomysłem? No właśnie. Badacze hipokryzji uważają też, że bycie hipokrytą służy łączeniu grup społecznych o różnych poglądach i tak naprawdę hipokryzja jest zjawiskiem bardzo pożądanym, pomagającym ujarzmić napięcia, konflikty i polaryzacje.
Hipokryzja ma też związek z dysonansem poznawczym – zjawiskiem, w którym nasze zachowanie okazuje się kompletnie inne niż poglądy. By go zmniejszyć, wielu z nas decyduje się je zmienić. Hipokrytą w większym lub mniejszym stopniu bywa bowiem każdy z nas. Trudno nam to oczywiście dostrzec, bo nasze ego stoi na straży, każąc nam postrzegać siebie samych jako osoby kryształowe, a nie jako hipokrytów. Kluczowym elementem hipokryzji jest bowiem także samozakłamanie. Wydaje nam się, że jesteśmy nieskazitelni. Co wytrąca nas z tego stanu? Po prostu życie. Ono weryfikuje, że jest inaczej. W końcu tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono.