Czy kiedykolwiek wzruszyło cię wspólne oglądanie z bliskimi zdjęć z dawnych czasów, piękny gest przyjaciela, czy poruszająca chwila na koncercie ulubionego artysty? To szczególne uczucie bliskości i połączenia, które psychologowie nazywają kama muta, wzbogaca nasze relacje i pogłębia więzi. Choć od wieków znamy tę emocję, naukowcy dopiero zaczynają badać jej wyjątkowy wpływ na nasze życie.
Być może doświadczyłeś tego na weselu bliskiej osoby, przy narodzinach dziecka lub po prostu oglądając urocze wideo z małym kotkiem. Ta intensywna emocja, którą psychologowie nazywają kama muta, jest czymś, co naukowcy zaczęli badać stosunkowo niedawno – choć sama w sobie jest nam znana od wieków. To nie jest zwykłe wzruszenie ani radość. Kama muta to unikalny stan emocjonalny, który wzmacnia nasze więzi z innymi i motywuje nas do wyrażania troski.
Termin „kama muta” pochodzi z sanskrytu i dosłownie oznacza „poruszony miłością”. Badania nad nią rozpoczął psycholog i antropolog Alan Fiske, który wraz z zespołem przez ponad dekadę analizował to niezwykłe uczucie. Kama muta pojawia się w różnych kulturach i kontekstach społecznych, a jej znaczenie jest bardziej uniwersalne, niż mogłoby się wydawać. Fiske zwraca uwagę, że to emocja, która pozwala nam nie tylko docenić relacje, ale także wzmacnia nasze więzi społeczne.
„Kama muta nie jest tylko chwilowym uczuciem – jej wpływ na naszą psychikę i zachowanie może trwać znacznie dłużej” – podkreśla badacz.
W latach 2000. Fiske i jego współpracownicy zauważyli, że niezależnie od narodowości, wyznania czy kultury, ludzie przejawiają podobne objawy: łzy, ciepło w sercu, dreszcze, a nawet chęć przytulenia bliskiej osoby. Początkowo traktowano te reakcje jako wynik prostej radości lub empatii, ale coraz więcej badań wskazywało na istnienie odrębnej emocji. Z czasem naukowcy wyodrębnili pewne charakterystyczne elementy kama muta, które odróżniają ją od zwykłego wzruszenia: silne emocjonalne połączenie z innymi, poczucie przynależności i pogłębienia więzi.
Główne objawy kama muty są zaskakująco uniwersalne. Należą do nich:
- Ciepło w okolicy serca – jest to jedno z pierwszych odczuć związanych z kama muta, które często pojawia się w momentach zbliżenia emocjonalnego.
- Dreszcze i ciarki na skórze – fizyczna reakcja, która pojawia się nagle i jest wyraźnym sygnałem wzruszenia.
- Łzy – delikatne łzy wzruszenia, które często spływają po policzkach, gdy doświadczamy czegoś wyjątkowego.
- Uczucie bliskości – kama muta wzmacnia poczucie, że jesteśmy częścią większej społeczności lub grupy.
- Pragnienie fizycznego kontaktu – to naturalna chęć przytulenia bliskiej osoby, która pojawia się jako efekt pogłębienia więzi emocjonalnych.
Wszystkie te objawy można zaobserwować podczas momentów o dużym znaczeniu emocjonalnym – ślubów, pogrzebów, ale także w codziennych sytuacjach, jak wspólne posiłki czy spotkania z rodziną. Janis Zickfeld, badacz związany z Uniwersytetem Aarhus, zwraca uwagę, że kama muta jest istotnym mechanizmem wspierającym rozwój więzi, szczególnie w sytuacjach, które łączą nas z innymi ludźmi.
Kama muta pojawia się w momencie nagłego i niespodziewanego pogłębienia więzi z innymi. Przykładem może być długo wyczekiwane spotkanie z dawnym przyjacielem, pierwsze spojrzenie na nowo narodzone dziecko czy nawet film ukazujący zbliżenie rodziny w trudnych chwilach. Badania wskazują, że kama muta to emocja wywoływana przez silne przeżycia społeczne, w tym także kontakt z mediami społecznościowymi, gdzie wzruszające historie są szczególnie popularne i skutecznie angażują widzów.
Jednym z wyzwalaczy kama muta są także wspólne rytuały i ceremonie. W czasie badań przeprowadzonych przez zespół Fiske’a okazało się, że ludzie z różnych środowisk – od uczestników nabożeństw, przez kibiców sportowych, aż po osoby zaangażowane w akcje społeczne – doświadczają kama muty, gdy czują wspólnotę z innymi. Nawet krótkie filmy dokumentalne, przedstawiające wzruszające momenty spotkań rodzinnych lub wyrażające solidarność, mogą wywołać tę emocję.
Kama muta pełni kluczową rolę w tworzeniu więzi, co ma niebagatelne znaczenie dla przetrwania i rozwoju społeczności. Badania sugerują, że doświadczenie kama muty może zwiększyć chęć pomagania innym, co jest istotne w kontekście pomocy sąsiedzkiej, wsparcia społecznego czy wolontariatu. W sytuacjach kryzysowych, takich jak klęski żywiołowe, kama muta może motywować ludzi do współpracy i solidarności.
Naukowcy zauważyli także, że emocje wywołane kama muta mogą łagodzić napięcia w grupach społecznych, umożliwiając przełamywanie barier między ludźmi o różnych poglądach. Gdy czujemy kama mutę, wzrasta nasza empatia i skłonność do akceptowania innych. Badania przeprowadzone na grupach politycznych pokazują, że doświadczenie kama muty może wpływać na sposób, w jaki postrzegamy osoby o innych poglądach, zmniejszając społeczne podziały i budując mosty zrozumienia.
Kama muta staje się także przedmiotem badań w Polsce. Aleksandra Tchorzewska, studentka Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, na potrzeby swojej pracy magisterskiej postanowiła sprawdzić, czy odczuwanie kama muty może zmniejszyć poczucie samotności. W eksperymencie wzięło udział 200 osób, podzielonych na dwie grupy: jedna oglądała film wzruszający, a druga film zabawny. Następnie obserwowano poziom samotności u uczestników przed i po seansie. Badanie wykazało, że kama muta, podobnie jak inne pozytywne emocje, faktycznie ma potencjał, aby pomagać samotnym osobom.
Nie jest tajemnicą, że kama muta jest często wykorzystywana do wywoływania silnych reakcji emocjonalnych w odbiorcach przez filmowców, pisarzy i artystów. Mowa tu chociażby o wzruszających momentach w animacjach Disneya, które sprawiają, że czujemy się bliżej bohaterów. Podobnie w literaturze, gdzie pełne emocji opisy pozwalają nam przeżywać te chwile razem z postaciami.
Kama muta pojawia się także w religijnych rytuałach, które mają na celu zbliżenie ludzi do siebie oraz do sfery sacrum. W badaniach przeprowadzonych przez Alana Fiske’a i jego zespół analizowano, jak uczestnicy różnych ceremonii religijnych reagują na te doświadczenia na całym świecie. Od nabożeństw w kościołach, przez wspólne modlitwy w meczetach, po rytuały w hinduistycznych świątyniach — okazało się, że momenty jedności z innymi oraz przeżywanie głębokich emocji podczas takich ceremonii wywołują uczucie kama muty i sprzyjają budowaniu więzi społecznych.
Choć kama muta jest z natury pozytywną emocją, może być także wykorzystywana w celach politycznych. Kampanie wyborcze często odwołują się do emocji wzruszenia i poczucia wspólnoty, aby zmobilizować wyborców do działania. Przykłady z kampanii politycznych w Stanach Zjednoczonych pokazują, że zarówno Demokraci, jak i Republikanie starają się budować kampanie na wzbudzeniu poczucia wspólnoty, aby zwiększyć frekwencję wyborczą. Przemowy liderów oraz spoty reklamowe wykorzystujące symbole narodowe mają na celu wywołanie emocji, które jednoczą ludzi.
Dla wielu badaczy taka forma manipulacji kama muta może być niebezpieczna, szczególnie w sytuacjach, gdy wywoływane emocje służą celom propagandowym lub wzmacniają podziały polityczne. Emocja kama muta, choć jest pozytywna, może stać się narzędziem wpływu na nasze postrzeganie świata.
Alan Fiske podkreśla, że warto doceniać kama mutę i świadomie ją przeżywać, ponieważ dzięki niej stajemy się bardziej otwarci na innych.
„Kiedy czujesz kama mutę, uświadamiasz sobie, że jesteś osobą pełną miłości, a inni też cię kochają” – mówi Fiske.
Zdolność do przeżywania kama muty wzbogaca naszą codzienność, a także wzmacnia nasze więzi i daje poczucie przynależności do grupy, co może pomagać w radzeniu sobie ze stresem i trudnościami.
W kontekście zdrowia psychicznego kama muta może odgrywać istotną rolę, gdyż wzmacnia empatię i zwiększa poczucie bezpieczeństwa oraz zaufania do innych. Krystina Alessandrini, wykładowczyni w Integracyjnym Instytucie Doradztwa i Psychoterapii w Dublinie, zwraca uwagę, że nawet proste gesty mogą wywołać kama mutę w relacjach terapeutycznych, co wspomaga proces leczenia. Na poziomie biologicznym kama muta może również mieć wpływ na poziom oksytocyny, hormonu odpowiedzialnego za budowanie więzi i relaksację.
Kama muta to wyjątkowa emocja, która buduje relacje międzyludzkie, wspiera solidarność społeczną i może poprawiać nasze zdrowie psychiczne. Jest to jedna z emocji, która przypomina nam o wartości bliskich relacji, a także pomaga zrozumieć, jak bardzo potrzebujemy siebie nawzajem. Choć dopiero od niedawna jest badana przez naukowców, jej wpływ na nasze życie okazuje się być fundamentalny.
Źródła: „Kama muta: a new term for that warm, fuzzy feeling we all get”, aeon.co; „Kama muta: the powerful emotion you didn’t know you had”, theguardian.com; „Czy kama muta może zmniejszyć poczucie samotności? (praca magisterska), ruj.uj.edu.pl [dostęp 31.10.2024]