Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) najczęściej kojarzy się z trudnościami z koncentracją, nadpobudliwością ruchową i impulsywnością. Tymczasem najnowsze badania pokazują, że to tylko część prawdy. ADHD ma bowiem wiele mniej znanych, a równie powszechnych cech. Przykład? Niektóre osoby z tym zaburzeniem potrafią skupić się tylko przy głośnej muzyce albo zachowują wyjątkowy spokój w sytuacjach kryzysowych. Jeśli rozpoznajesz u siebie podobne zachowania, warto przyjrzeć się tematowi bliżej.
Spokój w kryzysie, chaos w ciszy. Oto 5 nietypowych objawów ADHD, które zwykle ignorujemy
1. Kawa cię usypia
W neurologii funkcjonuje pojęcie optymalnego poziomu pobudzenia. Oznacza ono, że każdy z nas najlepiej działa przy określonej dawce stymulacji – zbyt mała sprawia, że stajemy się ospali, zbyt duża przytłacza i rozprasza. U osób z ADHD ten poziom bywa podwyższony, ponieważ układ odpowiedzialny za motywację opiera się głównie na dopaminie. Dlatego kofeina może działać na nie zupełnie inaczej niż na większość ludzi: zamiast pobudzać – uspokaja. Pomaga się wyciszyć, skupić, a czasem nawet… zasnąć. Podczas gdy inni piją kawę, aby się obudzić, osoby z ADHD mogą spokojnie uciąć sobie po niej drzemkę.
2. Aby się skupić, potrzebujesz głośnej muzyki
Głośna muzyka może pomagać osobom z ADHD osiągnąć optymalny poziom pobudzenia podczas nauki lub pracy. Pełni też funkcję narzędzia samoregulacji, wspierając utrzymanie odpowiedniego poziomu dopaminy. Badania pokazują także, że nastolatki z ADHD lepiej rozumieją czytany tekst, gdy w tle gra muzyka. U osób neurotypowych efekt jest jednak odwrotny – aby się skupić, zazwyczaj potrzebują one całkowitej ciszy.
3. Zachowujesz spokój w sytuacjach kryzysowych
Mózgi osób z ADHD często funkcjonują w stanie niedostatecznego pobudzenia, co może objawiać się nerwowością i wewnętrznym napięciem. Nagły wyrzut adrenaliny w sytuacjach kryzysowych potrafi natomiast przywrócić je do stanu optymalnej aktywności – podczas gdy inni wpadają w panikę, oni zachowują zimną krew. I choć stres może tymczasowo łagodzić objawy ADHD, często kończy się to gwałtownym spadkiem energii i wyczerpaniem. Jeśli w trudnych momentach czujesz więc spokój, może to świadczyć o tym, że twój mózg na co dzień potrzebuje silniejszej stymulacji – co może być również jednym z sygnałów ADHD.
4. Masz niską tolerancję na hałaśliwe otoczenie
Choć osoby z ADHD często potrzebują głośnej muzyki, aby się skupić, zbyt hałaśliwe otoczenie potrafi je szybko rozdrażnić. Kluczowa jest tutaj kwestia kontroli. Słuchając muzyki, możesz sam decydować o głośności, wyborze utworu i odcięciu się od bodźców. Tymczasem hałas w przestrzeni publicznej działa zupełnie inaczej – jest nieprzewidywalny, chaotyczny i często przytłaczający. Wiele osób z ADHD zmaga się również z problemami w zakresie przetwarzania sensorycznego, co dodatkowo nasila wrażliwość na takie bodźce. Częste są też trudności z przetwarzaniem słuchowym – możesz słyszeć każde słowo, a mimo to nie rozumieć, co ktoś mówi. Jeśli często prosisz, aby rozmówca powtórzył swoje słowa, mimo że i tak próbujesz się skupić, może to być jeden z sygnałów ADHD.
5. Masz tendencję do hiperfiksacji
ADHD to nie brak uwagi, a trudność w jej regulowaniu. Jednym z charakterystycznych objawów jest tzw. hiperfokus, czyli stan intensywnego, niemal całkowitego skupienia na jednej aktywności, który może trwać wiele godzin. W takim stanie łatwo zapomnieć o jedzeniu, piciu, a nawet o potrzebie skorzystania z toalety. Pojawia się on zazwyczaj wtedy, gdy coś wyjątkowo cię interesuje: nowa pasja, relacja, gra czy jakiś temat. Możesz przez kilka dni pochłaniać wszystko, co się z tym wiąże, a potem nagle stracić zainteresowanie. I choć hiperfokus bywa bardzo produktywny, jego największym minusem jest to, że nie da się go wywołać na żądanie. Jeśli często zatracasz się w nowym hobby, a potem porzucasz je bez wyraźnego powodu – to może być kolejna wskazówka, że masz ADHD.