1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Psychologia

Jak dopasować pracę do swojej struktury mózgu?

Praca niezgodna z naszym stylem myślenia sprawia, ze szybciej się wypalamy. Podążając za swoją strukturą mózgu, trafimy w dziesiątkę. (Fot. iStock)
Praca niezgodna z naszym stylem myślenia sprawia, ze szybciej się wypalamy. Podążając za swoją strukturą mózgu, trafimy w dziesiątkę. (Fot. iStock)
Często pracujemy niezgodnie z naszym stylem myślenia,  nawet o tym nie wiedząc. A to sprawia, że szybciej się wypalamy. Podążając za swoją strukturą mózgu, trafimy w dziesiątkę! – przekonuje dr Kaja Prystupa-Rządca.

Steve Jobs powiedział kiedyś, że czas każdego z nas jest ograniczony, więc nie warto marnować go na bycie kimś, kim nie jesteśmy. A jednak wielu z nas „marnuje” swój czas, zwłaszcza w pracy. Dlatego, że nie wie, kim naprawdę jest... Ale od czego mamy testy psychologiczne?! Od lat z powodzeniem pozwalają rozpoznać talenty, predyspozycje, preferencje, słabe i mocne strony czy automatyzmy uruchamiające się w sytuacjach stresowych. Większość metod jest importowana ze Stanów Zjednoczonych, gdzie doradztwo kariery ma już długą historię, ale mamy też polskie narzędzie – FRIS©, opracowane przez 
dr Annę Samborską-Owczarek na podstawie wyników badań przeprowadzonych w Polsce.

W dużym skrócie: opiera się ono na psychologii poznawczej (m.in. na koncepcji amerykańskiego psychologa i psychometry Roberta Sternberga) i skupia się nie na opisie samego zachowania człowieka, a wyjaśnieniu, skąd takie zachowanie się bierze, czyli w języku FRIS© – jaki styl myślenia stoi za naszym stylem działania. Bo o ile ten pierwszy – tak jak charakter – kształtuje się  w okresie rozwojowym, to styl działania ewoluuje przez całe życie.

Jak odkryć swój styl myślenia?

Rozmowa z certyfikowaną trenerką metody, dr Kają Prystupą-Rządcą.

Kiedy trafiam w Internecie na tzw. rankingi zawodów marzeń, takich jak tester gier, bloger turystyczny, który będzie rezydował na egzotycznej wyspie, czy recenzent luksusowych hoteli – myślę: ale super! A potem przychodzi refleksja, że nawet taka – wydawałoby się – praca marzeń jak tester czekolady nie musi przecież wszystkim odpowiadać...
Akurat bycie testerem czekolady to faktycznie praca nie dla wszystkich. Ktoś z moich znajomych aplikował na takie stanowisko i wiem, że podczas rekrutacji są bardzo trudne testy, bo dostaje się wiele próbek i za każdym razem trzeba umieć rozpoznać i dokładnie opisać smaki. Ale w tym przypadku dość łatwo zorientować się, kto się nadaje. Częściej jest natomiast tak, że naginamy się do oczekiwań innych, nie jesteśmy świadomi naszych mocnych stron – angażujemy się w działania, które mogą być niezgodne z naszym stylem myślenia, nawet o tym nie wiedząc. A to sprawia, że szybciej się wypalamy, bo – działając wbrew naszym naturalnym predyspozycjom – wykorzystujemy bardzo dużo energii.

Styl myślenia? Czego dotyczy to określenie?
Jest to typowy dla danej osoby sposób wykorzystywania informacji i podejmowania decyzji. W uproszczeniu możemy powiedzieć, że objawia się w naszej odruchowej, najbardziej naturalnej reakcji na to, co się dzieje, zwłaszcza jeśli znajdujemy się w nowej sytuacji albo działamy w stresie. To swojego rodzaju autopilot, który włącza się, wykorzystując nasze najsilniejsze strony umysłu. Styl myślenia określa rodzaj informacji, której jest nadawany najwyższy priorytet, sposób podejmowania decyzji, a także jej tempo. Metoda FRIS©, którą pracuję, wyróżnia cztery podstawowe perspektywy poznawcze, z których pierwsza to orientacja na Fakty, czyli koncentracja na elementach sytuacji, które wydają się obiektywne i niepodważalne – takie osoby nazywamy we FRIS© Zawodnikami. W drugiej grupie są tzw. Partnerzy zorientowani na Relacje, czyli postrzegający rzeczywistość jako sieć wzajemnych powiązań wraz ze sobą jako ich uczestnikiem. Oprócz nich mamy jeszcze tzw. Wizjonerów, którzy postrzegają sytuacje globalne z perspektywy Idei, jako wstęp do kreowania nowych rozwiązań, oraz tzw. Badaczy, którzy związani są z perspektywą Struktur. Ci ostatni bardzo wnikliwie analizują rzeczywistość i jej składowe, i dopiero wtedy opracowują rozwiązania. Styl myślenia wiąże się z tempem reakcji, na przykład Zawodnik podejmuje decyzje bardzo szybko, nadając priorytety działaniom, a z kolei Badacz potrzebuje więcej czasu na przedstawienie rozwiązania, z tym że jest ono kompleksowe. Warto jednak podkreślić, że FRIS© nie dzieli ludzi na lepszych i gorszych, określa jedynie naturalne predyspozycje wynikające ze stylu myślenia, a także stylu działania (patrz ramka).

Czym jest styl działania?
To pewnego rodzaju strategia, która wynika ze stylu myślenia połączonego z doświadczeniem, wartościami oraz wpływem otoczenia. Styl myślenia wynika ze stałych preferencji – stylów poznawczych, które można zaobserwować już w wieku okołoprzedszkolnym, i jest indywidualny i trwały. Styl działania rozwija się i może ewoluować w życiu. FRIS© opisuje 14 stylów działania, pierwsze cztery tworzą grupę tzw. specjalistów, u których dominuje wyraźnie jedna z czterech wymienionych wcześniej perspektyw. Kolejne cztery style to tzw. wszechstronne, które działają z wykorzystaniem trzech perspektyw, i ostatnie sześć to tzw. elastyczni – o dwóch włączonych perspektywach. I znowu – nie ma lepszych i gorszych stylów działania. Tym, na co należy zwrócić uwagę, są tzw. długie ogony, czyli nadużywanie preferowanych stylów poznawczych w sposób nieświadomy i bez refleksji, jakie konsekwencje mogą przynieść w danych sytuacjach.

Powiedziała pani, że Zawodnik poszukuje przede wszystkim jednoznacznych rozwiązań. Jak jeszcze można scharakteryzować takie osoby?
Perspektywa Faktów to jakby patrzenie na rzeczywistość przez celownik optyczny. Innymi słowy, mocną stroną Zawodników jest logiczne myślenie i upraszczanie złożonych problemów oraz precyzyjne określanie celów. Zawodnicy mają potrzebę niskiej złożoności poznawczej, nie wnikają w szczegóły, z czym wiąże się ich umiejętność szybkiego podejmowania decyzji. Wygląda to tak, że rozpatrują trzy, cztery rozwiązania, odrzucają zbędne i od razu przechodzą do działania. Mocną stroną tego stylu myślenia jest właśnie ta umiejętność szybkiego podejmowania decyzji przy jednoczesnej niskiej skłonności do jej późniejszej zmiany. Natomiast ryzyko, jakie wiąże się z takim stylem myślenia, co, jak już powiedzieliśmy, we FRIS© nazywamy „długim ogonem”, wpływa na postrzeganie takich osób jako zbyt bezpośrednich, a nawet bezczelnych oraz schematycznych. To efekt skupienia się na celu i dążenie do jego realizacji.

Na co szczególnie powinni zwracać uwagę Zawodnicy?
Przede wszystkim na sposób, w jaki komunikują swoje intencje, bo brak komunikacji może powodować wiele nieporozumień, kiedy albo otoczenie nie będzie wiedziało, jako współpracować z Zawodnikiem, albo on sam wykona niepotrzebną robotę, bo na przykład nie zrozumie Wizjonera, który kreuje wiele rozwiązań, ale niekoniecznie ma zamiar wszystkie je realizować.

A jak działają Partnerzy?
Przede wszystkim patrzą na sytuację z perspektywy sieci powiązań międzyludzkich. Z łatwością budują relacje, co może być bardzo przydatne. Partnerzy także często wykazują się intuicją w rozpoznawaniu tego, co łączy elementy otoczenia społecznego. Zauważają sygnały, których osoby o innych stylach myślenia nie rozpoznają. Na podstawie obserwacji umieją na przykład przewidzieć, jak zakończą się negocjacje, czy da się osiągnąć porozumienie, czy nie. Jednocześnie Partnerzy podejmują decyzje przez pryzmat własnego doświadczenia, wrażeń, emocji i przypuszczeń, co może doprowadzić do zbyt subiektywnego postrzegania wielu spraw, a nawet pewnych przejaskrawień.

Czy ich relacyjność może doprowadzić do tego, że inni będą na nich łatwo wpływać?
Powiedziałabym raczej, że takie osoby odbierają wiele sygnałów od innych, więc mogą być skłonne do modyfikowania podjętej decyzji pod wpływem tych sygnałów. To oczywiście może być odbierane jako skłonność do częstej zmiany zdania, ale w rzeczywistości przyczyną jest chęć znalezienia kompromisowego rozwiązania dla jak największej grupy osób.

Pozostają nam jeszcze Wizjonerzy i Badacze.
Wizjonerzy postrzegają sprawy z perspektywy lotu ptaka, umieją wychodzić poza schematy, ciągle kreują, żyją w zmianie. Mowiąc językiem psychologii poznawczej  – mają potrzebę nierealistycznych doświadczeń, co może skończyć się tym, że dana osoba będzie tworzyła, ale niekoniecznie podążała za tym dalej. Dla Wizjonerów to jest naturalne, ale już dla osób z ich otoczenia – może być męczące. Zwłaszcza jeśli Wizjonerem jest szef, który tryska setką pomysłów na godzinę, aż zespół nie wie, który z nich należy realizować. Co jednak ważne, Wizjonerów nie ograniczają pozornie sprzeczne okoliczności, bo oni szukają zupełnie innych powiązań. A zapytani, jak wpadli na rozwiązanie, mogą mieć nawet problem, jak to wyjaśnić, bo tak wiele elementów łączą...

I Badacze...
Ten styl myślenia to perspektywa Struktur. Wynika z niej nastawienie na docieranie do przyczyny – potrzebują bardzo wnikliwej analizy, żeby uzyskać spójny obraz i dopiero wtedy przechodzą do działania. Takie osoby są bardzo refleksyjne, dobrze radzą sobie przy zadaniach analitycznych, ale potrzebują do ich rozwiązania więcej czasu. Dla pozostałych członków zespołu może to być problem, niektórzy mogą także powiedzieć, że Badacze szukają dziury w całym. Jednak to właśnie oni będą dobrze dawać sobie radę przy wszelkich optymalizacjach procesów i pracach nad ulepszeniami.

Zatem jeśli chcemy zmienić pracę, powinniśmy najpierw poznać swój styl myślenia. Jak to zrobić?
Nie tylko wtedy, także kiedy z różnych powodów zostajemy w tej samej organizacji, ale chcielibyśmy, żeby nam się lepiej pracowało. Diagnoza FRIS© przebiega dwuetapowo: pierwszy etap to badanie, kwestionariusz składający się z 76 pytań, drugi – interpretacja wyniku przez eksperta podczas sesji. Dopiero połączenie stylu myślenia ze stylem działania prowadzi do odkrycia preferencji zawodowych. Nie jest to metoda do samodzielnej pracy, bo można rozbić się o indywidualne definicje użytych w badaniu słów, zwłaszcza w części autodiagnostycznej. Trener pomaga odkryć, jakie działania w obrębie wybranej roli zawodowej są dla nas najlepsze, a jakie będą wymagać dużego wysiłku. Poprzez poznanie własnego stylu myślenia i działania możemy opracować swój plan działania, tak by wykonywać swoją misję w zgodzie ze sobą, bo przecież nawet na tym samym stanowisku można realizować zadania na wiele różnych sposobów.

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze