Dzięki nowym technologiom mamy coraz łatwiejszy dostęp do informacji, a rozwój osobisty to jedno z najpopularniejszych haseł w wyszukiwarkach. Tymczasem wciąż popełniamy te same błędy. Dlaczego? Książka „Sztuka jasnego myślenia, czyli 52 błędy poznawcze, które lepiej niech popełniają inni”, opisuje najczęstsze pułapki myślowe, w które wpadamy. W porę zauważone, pozwolą uniknąć porażki.
„Wiedza na temat błędów poznawczych sprawiała, że byłem spokojniejszy i rozsądniejszy: w porę rozpoznawałem pułapki we własnym myśleniu i mogłem się z nimi rozprawić, zanim spowodowały duże szkody” – pisze Rolf Dobelli, szwajcarski przedsiębiorca i autor, we wstępie do książki. Dobelii zaczął tworzyć swoją listę powielanych błędów na potrzeby biznesowe, ale wkrótce odnalazł te same prawidłowości w życiu prywatnym.
Rolf Dobelli opisał 52 błędy poznawcze. Każdemu z nich poświęcił osobny rozdział z przykładami zaczerpniętymi z własnego życia, doświadczenia zawodowego przyjaciół, wymyślonych eksperymentów myślowych czy źródeł historycznych, kończąc go jasnym wnioskiem.
Jedną z przywołanych pułapek jest „Błąd ‘lubię cię’. Działasz nierozsądnie, bo chcesz być lubiany”. W biznesie prowadzi on do transakcji zawieranych z sympatii, którą umiał wzbudzić sprzedawca, bez rozpoznania, co tak naprawdę oferuje rynek. Ten błąd jest także bardzo powszechny w innych sferach życia. Ile razy rozpoczynamy znajomość albo angażujemy się w toksyczną relację, ponieważ ta druga osoba była sympatyczna? Marketingowa technika zadziałała także „po godzinach”!
Inna uniwersalna prawidłowość to „Efekt wyniku. Nigdy nie oceniaj decyzji na podstawie rezultatu”. Autor uświadamia nam, że na efekt końcowy ma wpływ wiele czynników, których w momencie podejmowania decyzji nie znaliśmy albo nie mogliśmy przewidzieć. Nie jest więc tak, że niepowodzenie to zawsze skutek złej decyzji, a dobra decyzja gwarantuje sukces. To, co na pewno, możemy zrobić, to po odniesieniu sukcesu uczciwie przyznać, czy była to decyzja racjonalna. Jeśli tak, to warto zastosować ten sam proces myślowy przed podjęciem następnej, jeśli nie – po prostu cieszyć się i nie rościć sobie prawa do nieomylności.
Czy zawsze musimy być rozsądni przy podejmowaniu decyzji? „Jasne myślenie wymaga wysiłku. Dlatego jeśli ewentualna szkoda jest niewielka – nie łam sobie głowy i pozwól sobie na błąd. Będzie ci się lepiej z tym żyło. Natura nie przejmuje się zbytnio tym, czy nasze decyzje są doskonałe, czy nie, dopóki w miarę pewnie lawirujemy przez życie – i dopóki jesteśmy czujni, kiedy gra toczy się o naprawdę wysoką stawkę”, konkluduje autor „Sztuki jasnego myślenie”. W grze o wysoką stawkę obserwacje Dobellego na pewno będą pomocne!
, Rolf Dobelii, tłum. Agnieszka Dąbek-Malczyk, Laurum 2014, s.182