Ma 31 lat, napisała trzy książki i została okrzyknięta objawieniem współczesnej literatury. Nie jest to zresztą stwierdzenie na wyrost, bo czy istnieje drugi współczesny autor, którego twórczość, tak jak Sally Rooney, powoduje kolejki do księgarń na niemal całym świecie?
„Tak, mamy Rooney” – takie kartki na drzwiach niektórych księgarń w Wielkiej Brytanii można było znaleźć po premierze drugiej książki Sally Rooney. Wtedy też na jedno ze spotkań autorskich przybyły tłumy, przez które organizatorzy musieli przenieść wydarzenie do… pobliskiego kościoła. Wszystko za sprawą książki „Normalni ludzie”, która swoją premierę miała w 2017 roku.
Młoda irlandzka pisarka została za nią nominowana do najbardziej prestiżowej nagrody literackiej – Bookera. I choć nie udało się jej wygrać, zdobyła wiele innych wyróżnień, między innymi Irish Book Award w kategorii „Irlandzka książka roku”, nagrodę Książki Roku 2018 sieci Waterstones, a także nominację do Dylan Thomas Prize oraz Women’s Prize for Fiction 2019. Na podstawie „Normalnych ludzi” powstał też serial, który bił rekordy popularności. Rooney szturmem podbiła rynek wydawniczy i zyskała miliony miłośników na całym świecie. A siła jej twórczości tkwi w czymś na pozór bardzo prostym – naturalności i pokazywaniu świata dokładnie takim, jakim jest.
Kilka dni temu nowojorski magazyn „Time” opublikował prestiżową listę TIME100 – zestawienie najbardziej wpływowych ludzi świata. Wśród polityków, artystów, sportowców i aktywistów jako jedyna powieściopisarka znalazła się Sally Rooney. „Zaledwie kilka razy w ciągu pokolenia pojawia się pisarz, który przedstawia podstawowe prawdy tak zręczną prozą, że stają się one drogowskazem dla wszystkich naszych potrzeb i trosk, pytań bez odpowiedzi i niespokojnych marzeń. Gdy opublikowała »Rozmowy z przyjaciółmi«, Sally Rooney stała się tą osobą, a jej druga powieść, »Normalni ludzie«, ugruntowała jej rolę jako minimalistycznej badaczki współczesnego romansu” – tymi słowami „Time” uzasadnił swój wybór. Sama Rooney upiera się jednak, że jest zwykłą dziewczyną z klasy średniej.
– Urodziłam się w tym samym roku, w którym przeprowadzono nalot na sklep sieci Virgin za sprzedaż prezerwatyw bez obecności farmaceuty. Dwa lata przed dekryminalizacją homoseksualizmu. Cztery lata przed legalizacją rozwodów – powiedziała w wywiadzie dla „The Guardian”. Chodzi o rok 1991. Przyszła na świat w Castlebar, w Irlandii, jako środkowe z trojga dzieci. Jej ojciec pracował w firmie telekomunikacyjnej, matka prowadziła lokalne centrum artystyczne. W jednym z wywiadów Sally przyznała, że to właśnie rodzice odegrali kluczową rolę w jej rozwoju intelektualnym i światopoglądowym. Książki w ich domu były zawsze obecne. Jako nastolatka lubiła czytać, ale nie znosiła szkoły. Nie uważała się też za osobę, która osiągała wybitne wyniki w nauce. Mimo tego dostała się do prestiżowego Trinity College w Dublinie. Kierunek? Literatura angielska.
Na drugim roku studiów zapisała się na zajęcia z debatowania, by już w 2013 roku wygrać Europejskie Uniwersyteckie Mistrzostwa w Debatowaniu. Na kanwie tego napisała esej „Even If You Beat Me” – poświęconym właśnie debatom uniwersyteckim. Tekst został opublikowany w Dublin Review i tak zaczęła się kariera Rooney w świecie powieściopisarstwa.
O jej debiutancką powieść „Rozmowy z przyjaciółmi” licytowało się siedem wydawnictw, choć była wtedy nikomu nieznaną pisarką. Książkę w 2017 roku wydało Faber & Faber. Nie sposób nie dostrzec, że we Frances, głównej bohaterce „Rozmów z przyjaciółmi”, Rooney umieściła część siebie. Jej bohaterka ma 21 lat, obraca się artystycznych kręgach towarzyskich i studiuje na Trinity College w Dublinie na tym samym kierunku co Rooney. Być może dzięki temu cała historia okazała się niezwykle naturalna i intymna, co docenili zarówno krytycy literaccy, jak i zwykli czytelnicy. Te cechy stały się zresztą znakiem rozpoznawczym stylu Rooney.
Tuż po skończeniu swojej pracy magisterskiej zaczęła pracę nad drugą książką. I tak rok po swoim debiucie wydała „Normalnych ludzi” – książkę, która podbiła serca mieszkańców Wysp, a wkrótce i całego świata. Powieść została przetłumaczona na 46 języków i sprzedała się w ponad 3 milionach egzemplarzy. Wśród swoich ulubionych lektur w 2019 roku wymienił ją Barack Obama. Inni znani miłośnicy irlandzkiej autorki to między innymi Taylor Swift, Sarah Jessica Parker, Lena Dunham i Emily Ratajkowski. Na podstawie „Normalnych ludzi” wkrótce powstał też serial koprodukcji BBC3 i platformy Hulu, który teraz możemy oglądać na HBO Max. Podczas emisji jego pierwszych odcinków w Irlandii pustoszały ulice.
Kadr z serialu „Normalni ludzie” (Fot. materiały prasowe)
O Rooney szybko zrobiło się głośno na całym świecie. Dzięki „Normalnym ludziom” zyskała miano porywającego współczesnego głosu, wydawca nazwał ją Salingerem pokolenia Snapchata, a prasa pierwszą wielką pisarką pokolenia milenialsów. Szczególnie wymowne jest ostatnie określenie, bo choć bohaterowie prozy Rooney faktycznie są milenialsami, daleko im od stereotypów.
O czym właściwie pisze Sally Rooney? Jej bohaterowie to młodzi ludzie z kręgów artystycznych i intelektualnych współczesnej Irlandii. Spotykają się, dyskutują, bawią się, ale też zmagają się z codziennymi problemami, chorobami i konfliktami z bliskimi. Często rozmawiają za pomocą komunikatorów internetowych, SMS-ów i e-maili, kompulsywnie przeglądają social media, są aktywni na Tinderze. Osią historii w książkach Sally Rooney niemal zawsze jest miłość. Seks jest z kolei tym, czego bohaterowie nie mogą kontrolować elektronicznie.
Codzienność podana w zaskakująco intrygujący i wciągający sposób to jej znak rozpoznawczy. Oprócz tego pisarka ma bez wątpienia bardzo określony styl, który od pierwszych zdań książek można albo pokochać, albo znienawidzić. Pisze rozbrajająco prosto. Opowieść podaje nad wyraz skrupulatnie i szczegółowo, miejscami dowcipnie, z ogromnym naciskiem na emocje i błyskotliwe dialogi. Książki Rooney dotykają ważne społecznie tematy, pokazują prawdziwe rozterki okresu przejścia z dojrzewania w dorosłość, a jednocześnie zawierają intelektualne rozważania, zmuszają do przemyśleń. I choć ich fabuły dotyczą społecznych i miłosnych zmagań konkretnych bohaterów, Rooney umieszcza je w kontekście szerszych zagadnień związanych z nierównością klas, płci i seksualności.
Kadr z serialu „Rozmowy z przyjaciółmi” (Fot. materiały prasowe)
Niedawno do księgarń trafiła trzecia, długo wyczekiwana powieść Sally Rooney. Trzy dni po premierze „Gdzie jesteś, piękny świecie” stała się najlepiej sprzedającą się książką 2021 roku. W międzyczasie na platformę HBO Max trafiła ekranizacja „Rozmów z przyjaciółmi”. O Rooney jest głośno na całym świecie, ona sama nie musi się jednak zbytnio reklamować, nie jest nawet aktywna w social mediach. Mieszka w Dublinie ze swoim partnerem, nauczycielem matematyki, i pracuje jako redaktorka magazynu literackiego „The Stinging Fly”. Osiągnęła niebywały sukces, robi to, co kocha. I choć ma bez wątpienia status literackiej supergwiazdy, wiedzie –jak my wszyscy – życie normalnych ludzi.