Ciągły pośpiech, natłok obowiązków i towarzyszące temu stresy prowadzą do nieregularnego odżywiania się i utrwalania złych nawyków żywieniowych. Pojawiają się wtedy dolegliwości związane z żołądkiem i układem pokarmowym. W jaki sposób można je łagodzić oraz jak im zapobiegać?
Jemy w pośpiechu, niedokładnie przeżuwamy pokarmy, spożywamy więcej niż potrzebujemy, sięgamy po wysoko przetworzoną żywność bogatą w niezdrowe tłuszcze trans. To wszystko w połączeniu z coraz większym stresem i niepokojem stanowi prawdziwą mieszankę wybuchową i niekorzystnie wpływa na funkcjonowanie naszego organizmu. Ofiarą tych złych nawyków jako pierwszy pada najczęściej żołądek, który natura wyposażyła w skomplikowany system komórek nerwowych. Zaczynamy odczuwać z jego strony objawy niestrawności, zgagę, wzdęcia i pieczenie, jak również bolesne skurcze, powodujące ogromny dyskomfort. Co zrobić, aby pomóc naszemu żołądkowi w codziennych zmaganiach ze stresem?
Żołądek masz tylko jeden
Stres wyzwala produkcję adrenaliny – jednego z hormonów stresowych, który nie tylko mobilizuje organizm do akcji, ale powoduje również zwiększone wydzielanie się kwasu solnego. W efekcie dochodzi do podrażnienia błony śluzowej żołądka i powstania początkowo uczucia dyskomfortu, a następnie bólu nadbrzusza, a także zgagi. Nadmierna aktywność hormonu w połączeniu z nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi i stosowaniem leków, szczególnie z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, stanowi istotny czynnik ryzyka rozwoju choroby wrzodowej. Powoduje również wzdęcia, wczesne uczucie pełności i sytości po spożyciu posiłku, a nawet zaparcia czy biegunki. Im dłużej trwa stres i im częściej dochodzi do sytuacji, które go wywołują, tym większe staje się prawdopodobieństwo rozwoju chorób żołądka. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy to jedna z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego – szacuje się, że występuje u ok. 5-10% populacji osób.
Żołądek – jak mu pomóc?
Niezwykle istotne dla prawidłowej pracy żołądka jest wdrożenie właściwych nawyków żywieniowych. Należą do nich:
– rezygnacja z jedzenia obfitych posiłków oraz pokarmów ciężkostrawnych (tłustych, wzdymających), które zalegają w żołądku i powodują jego opóźnione opróżnianie, co z kolei prowadzi do spowolnienia pasażu do kolejnych odcinków przewodu pokarmowego i wzmożenia uczucia dyskomfortu w nadbrzuszu;
– spożywanie posiłków w małych porcjach i regularnych odstępach czasu (5-6 posiłków dziennie z przerwami nie dłuższymi niż 3-4 godziny), pamiętając przy tym, że ostatni posiłek w ciągu dnia powinien mieć miejsce 2 - 3 godziny przed snem;
– wyeliminowanie z codziennego menu potraw tłustych, smażonych, pieczonych w tłuszczu, a także produktów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe oraz ostrych przypraw;
– unikanie łączenia węglowodanów i białek w jednym posiłku;
– rezygnacja z używek: alkoholu, papierosów, mocnej kawy i herbaty (można pić słabą czarną herbatę bądź zastąpić ją herbatą białą, zieloną lub herbatkami ziołowymi);
– rezygnacja ze środków przeciwbólowych zawierających kwas acetylosalicylowy; najbezpieczniejszym środkiem jest paracetamol;
– zdecydowane ograniczenie spożycia słodyczy; wśród wyrobów cukierniczych najlepiej tolerowane są ciasta drożdżowe i biszkoptowe, a spośród innych deserów – kisiel, galaretka owocowa, mus owocowy, kompot;
– wzbogacenie menu o chude mięso (najlepiej drobiowe), chude ryby, chudy nabiał;
– spożywanie jasnego pieczywa zamiast pełnoziarnistego;
– rezygnacja z pokarmów wysoko przetworzonych na rzecz posiłków świeżych: gotowanych na parze lub w wodzie, pieczonych w folii lub na ruszcie, blanszowanych lub smażonych beztłuszczowo;
– spożywanie większej ilości jogurtów i kefirów;
– wzbogacenie menu o świeże warzywa i owoce – oczywiście takie, które są delikatne dla żołądka, a nawet wspomagają jego regenerację.
Badania i leczenie farmakologiczne
Badania diagnostyczne w chorobach żołądka obejmują wywiad lekarski i badanie palpacyjne, badanie endoskopowe (gastroskopię) połączone z pobraniem wycinka błony śluzowej w celu stwierdzenia obecności
Helicobacter pylori, ewentualnie dodatkowo prześwietlenie żołądka (z podwójnym kontrastem).
Leczenie jest uzależnione od ostatecznej diagnozy. W schorzeniach związanych z nadkwasotą (dyspepsja bez wrzodu, choroba refluksowa, nadżerki, choroba wrzodowa) jako uzupełnienie właściwej diety stosuje się leki obniżające produkcję kwasu solnego. Są to antagoniści receptora H
2 (środki zawierające ranitydynę lub cymetydynę) oraz inhibitory pompy protonowej (omeprazol, pantoprazol itd.). Zastosowanie znajdują też leki chroniące błonę śluzową (sukralfat, mizoprostol), a w przypadku stwierdzenia H. pylori – leki niszczące tę bakterię, czyli adekwatny antybiotyk, metronidazol, koloidalny cytrynian bizmutowy.
Ponadto lekarz może przepisać prokinetyki, czyli leki przyspieszające przesuwanie się treści pokarmowej w dół przewodu. , np. zawierający hioscynę Buscopan.
Warzywa i owoce – które pomogą, a które zaszkodzą?
Wybierajmy warzywa młode i lekkostrawne, takie jak młoda cukinia, marchew i wszystkie inne, po których nie odczuwamy dolegliwości. Kapustę białą warto zastąpić delikatniejszą kapustą pekińską. Powinniśmy ograniczyć spożycie ciężkostrawnych i wzdymających roślin strączkowych, ale nie zawsze trzeba z nich rezygnować. Do tych lekkostrawnych należą np. zielony groszek i czerwona soczewica. Polecane są także kiszonki – przykładowo ogórek kiszony jest o wiele lepiej tolerowany przez „żołądkowców” niż ogórek surowy.
Jeśli chodzi o owoce, wybierajmy te bardziej dojrzałe i zjadajmy je w miarę możliwości bez pestek i skórki. Do szczególnie zalecanych należą banan i jabłko, natomiast nie poleca się owoców cytrusowych, które wzmagają produkcję soku żołądkowego. Dobrym pomysłem jest spożywanie zmiksowanych owoców w formie koktajlu na bazie jogurtu naturalnego. Do owoców zalecanych przy problemach związanych z nadkwasotą należą także ananas (zwłaszcza sok ananasowy) i papaja.
Zioła na żołądek
Dla osób cierpiących na dolegliwości żołądkowe najlepsze będą zioła zawierające dużą ilość garbników. W kontakcie z uszkodzoną śluzówką żołądka garbniki łączą się z jej białkami i przyspieszają proces jej regeneracji. Do takich ziół należą: kora dębu, kłącze pięciornika, liście borówki brusznicy, kora wierzbowa, ziele dziurawca, owoce borówki, ziele przywrotnika pospolitego, liście poziomki, liście babki lancetowatej oraz siemię lniane – bogate w śluzy roślinne pokrywające ścianki żołądka i chroniące je przed działaniem kwasu solnego.
Od dawna wiadomo, że pozytywny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu ma dostarczanie odpowiedniej ilości płynów. Potwierdzono bowiem, że wypijanie każdego dnia co najmniej sześciu szklanek wody (ok. 1,5 litra) przyspiesza metabolizm i poprawia trawienie. Pamiętajmy jednak, że przy problemach gastrycznych nie należy pić zbyt dużej ilości na raz.
Ponadto należy wprowadzić więcej ruchu do swojego życia i wyeliminować stres. Niekiedy mimo starań ciężko pozbyć się towarzyszącego nam napięcia. W takich sytuacjach można wspomóc się preparatami dostępnymi w aptece bez recepty, które zawierają kozłek lekarski czy melisę. Jedno jest pewne – jeśli okażesz swojemu żołądkowi nieco zrozumienia, na pewno ci się za to odwdzięczy, a ty będziesz cieszyć się dobrym samopoczuciem przez długi czas.