Dieta bezglutenowa to jedna z najpopularniejszych diet w ostatnim czasie.
Często jednak stosowana jest bezzasadnie u osób, które tego nie wymagają. Czy eliminacja glutenu wyjdzie każdemu na zdrowie? W jakich przypadkach jest to niezbędne? O tym w poniższym artykule o diecie .
Czym jest gluten?
Na początek, przedstawmy naszego głównego bohatera –
gluten. Jest to mieszanina białek roślinnych występujących w zbożach, takich jak:
l pszenica,
l żyto,
l jęczmień.
Do powyższej listy możemy dołączyć również owies, który choć zawiera nieco inne białka, to jednak u osób cierpiących na celiakię czy nieceliakalną nadwrażliwość na gluten, może zaostrzać objawy choroby. Dodatkowo, owies często ulega zanieczyszczeniu glutenem podczas transportu, przechowywania czy obróbki.
Gluten znany jest przede wszystkim ze swoich specyficznych właściwości – nadaje sprężystości, ciągliwości oraz kleistości wyrobom piekarskim. Podczas wyrabiania ciasta tworzy się struktura siatki glutenowej, która zatrzymuje wewnątrz dwutlenek węgla (CO
2), co decyduje o ostatecznym, charakterystycznym i pożądanym przez konsumentów kształcie i wyglądzie pieczywa.
Co dzieje się z glutenem w naszym ciele?
Gluten, będący mieszaniną białek, ulega w naszym układzie pokarmowym rozkładowi i wchłanianiu, choć trzeba przyznać, należy do trudno strawnych białek. Dodatkowo, u niektórych osób, cały ten proces nie przebiega prawidłowo. U chorych na celiakię, spożycie glutenu powoduje zniszczenie kosmków jelitowych odpowiedzialnych m.in. za wydzielanie enzymów trawiennych oraz wchłanianie składników odżywczych ze światła jelita. Jak łatwo się domyślić, powoduje to zaburzenia pracy układu pokarmowego i może prowadzić do niedoborów pokarmowych, a nawet wyniszczenia organizmu i śmierci.
Kiedy wprowadzić dietę bez glutenu?
Istnieje kilka przypadków, w których bezwzględnie należy wprowadzić dietę bezglutenową.
Pierwszym z nich jest celiakia. To choroba immunologiczna uwarunkowana genetycznie, w której układ odpornościowy chorego reaguje nieprawidłowo na obecność glutenu w świetle jelita i atakuje własne tkanki – kosmki jelitowe, co prowadzi do ich zniszczenia. Efekt, to jak pisaliśmy wyżej, zaburzenia trawienia i wchłaniania składników odżywczych.
Wymienić można trzy rodzaje celiakii:
l celiakię jawną,
l celiakię ubogo lub bezobjawową,
l celiakię ukrytą.
Każda z nich charakteryzuje się innymi objawami, dlatego nie można postawić diagnozy bez specjalistycznych badań i oceny lekarza.
Objawami nieceliakalnej nadwrażliwość na gluten, są bardzo zbliżone do celiakii jawnej.
l bóle brzucha,
l wysypka,
l uczucie zmęczenia,
l biegunki,
l wzdęcia,
l anemie,
l omdlenia.
Do właściwej diagnozy potrzebne są badanie w kierunku przeciwciał AGA – antygliadynowych. Ponadto, u osób cierpiących na NNG nie obserwuje się zmian w nabłonku jelita, co jest charakterystyczne dla celiaków.
Alergia na gluten to kolejna choroba na naszej liście, która powiązana jest z glutenem. Polega ona na reakcji alergicznej na ww. białka i występuje często u osób, które mają skłonność do alergii pokarmowych. Objawy to między innymi wymioty, biegunka, pokrzywka, katar, zmiany skórne, skurcz oskrzeli, a nawet wstrząs anafilaktyczny.
Ostatnim schorzeniem z listy, jest choroba Dühringa, nazywana skórną postacią celiakii, gdzie oprócz wyniszczenia kosmków jelitowych, dochodzi do rozległych i uciążliwych dla pacjenta zmian skórnych. Występuje dość często w rodzinach, w których są osoby cierpiące na celiakię. Dieta bezglutenowa jest tutaj koniecznością. Najlepiej jest zamienić produkty, które posiadają gluten na te, które oznaczone są przekreślonym kłosem. Znak ten oznacza, iż dany produkt jest wolny od glutenu.
Podsumowanie
Dieta gluten-free powinna być stosowana wyłącznie po stwierdzeniu przez lekarza (na podstawie wyników badań) jednej z wymienionych wyżej chorób. Samodzielna eliminacja może prowadzić do niedoborów pokarmowych, ponieważ zboża to bardzo obszerna i wartościowa grupa produktów spożywczych. Jadłospis pozbawiony zbóż oraz jego przetworów jest trudniejszy do właściwego zbilansowania, ponieważ w diecie, która jest ich pozbawiona może być uboga w witaminy z grupy B, cynk, magnez, żelazo, wapń czy błonnik. Często osoby na diecie bezglutenowej sięgają po produkty wysoko przetworzone, które faktycznie są pozbawione glutenu, jednak składnik ten został zastąpiony innymi dodatkami – konserwantami, większą ilością cukru, czy tłuszczu. Dlatego jeszcze raz podkreślamy, przed wprowadzeniem diety bezglutenowej należy skonsultować się z lekarzem specjalistą.
Więcej informacji na temat dozwolonych produktów oraz zaleceń na diecie bez glutenu znajdziesz na forum dla użytkowników, poświęconemu tematowi diety gluten-free.