1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Zdrowie

Dystymia – lenistwo czy depresja? Jak wyjść z tej choroby?

Dystymia objawia się niezadowoleniem, ciągłym zmęczeniem, brakiem motywacji do działania i wiary w siebie. Życie nie cieszy i wydaje się pozbawione sensu. (Fot. iStock)
Dystymia objawia się niezadowoleniem, ciągłym zmęczeniem, brakiem motywacji do działania i wiary w siebie. Życie nie cieszy i wydaje się pozbawione sensu. (Fot. iStock)
Dystymia – co to jest? Lenistwo, choroba? Ta przewlekła, łagodniejsza postać depresji, rodzaj nerwicy, nie pozwala cieszyć się życiem. Jak wyjść z dystymii, jak ją rozpoznać i leczyć – radzi psycholożka Sylwia Woronowicz. 

Podobno dystymia dotyka około 3 proc. społeczeństwa. To dużo, zważywszy, że niewiele osób o niej słyszało.
To prawda. O dystymii prawie się nie mówi. Poza tym to wciąż choroba nie do końca poznana, trudna do zdiagnozowania. Myślę, że ludzi cierpiących z jej powodu może być nawet więcej, tyle że rzadko trafiają do specjalisty. I na tym właśnie polega ich tragedia. Cierpią, ale jakoś funkcjonują, więc są przekonani, że „po prostu tak mają”. Spełniają role społeczne, znajdują jakieś miejsce do mieszkania i pracowania, jakiś związek. Tyle że wszystko wydaje im się pozorne, jakby w środku nie było treści. Nie doświadczają tego emocjonalnego rezonansu, który sprawia, że człowiek czuje radość. Wyglądają, jakby żyli, ale nie do końca zdawali sobie z tego sprawę. Emocje, których doświadczają, też są jakieś blade… Kiedy przychodzi do mnie pacjent z dystymią, to nie rozpacza, tylko raczej się skarży – słowem, tonem głosu, całym ciałem.

Jak dokładnie wygląda życie z dystymią?
Proszę sobie wyobrazić, że wciąż jest Pani niezadowolona, zmęczona, brakuje pani motywacji do działania i wiary w siebie. Życie nie cieszy i wydaje się pozbawione sensu. Ma Pani poczucie pustki wewnętrznej. Otoczenie zarzuca Pani lenistwo, pesymizm, każe po prostu zabrać się do roboty, zrobić coś ze sobą, wziąć w garść. A Pani nie ma siły i czuje się z tego powodu winna. Ten stan trwa dość długo. Może nawet całe życie.

Jeśli w końcu okaże się, że wszystko to objawy choroby, którą można leczyć, a nie Pani wina, to może Pani poczuć dużą ulgę. Oczywiście, sposób funkcjonowania mógł pogłębić dystymię, ale to nie jest tak, że cierpi Pani na własną prośbę, jak często wmawiają dystymikom bliscy.

Jak dochodzi do tego, że pacjent do Pani trafia?
Najczęściej z dwóch powodów. Albo nastąpiło pogłębienie depresyjne, czyli na dystymię nałożyła się pełnoobjawowa depresja, co nie należy do rzadkości, albo pacjent, zwykle osoba około trzydziestki, właśnie zrobił bilans życiowy i doszedł do wniosku, że takie życie jednak nie ma sensu.

A to nie jest powszechne, że bilans życia sporządzany w okolicach trzydziestki rzadko jest zadowalający?
Powszechne. Ale nie każde niezadowolenie z dotychczasowego życia świadczy o chorobie. Dla życiorysu osób z dystymią charakterystyczne jest to, że one często bardzo się starały, naprawdę chciały coś osiągnąć, ale jakoś nie szło. Tak jakby dodawały gazu w samochodzie, ale nie były w stanie wprawić go w ruch. Często okazuje się, że ich historia toczy się dobrze do jakiegoś momentu, a potem następuje wyhamowanie. W rezultacie ktoś, kto w młodości bardzo dobrze się zapowiadał, niewiele osiągnął.

Oj, mam wrażenie, że gdybyśmy zrobiły sondę, to prawie całe nasze społeczeństwo odnalazłoby się wśród tych dobrze zapowiadających się, którym życie pokrzyżowało plany.
Nie wiem, jak jest z całym społeczeństwem. Ja mogę się wypowiadać jedynie na temat moich pacjentów. I taki życiowy zwrot na niekorzyść zawsze zwraca moją uwagę.

Pytam, bo zaczynam się zastanawiać, czym jest dystymia: to depresja czy lenistwo? Czy nie jest przypadkiem taką furtką, czymś, na co łatwo można zrzucić winę za wszystkie swoje błędy. Czy można być po prostu leniwym, lekkomyślnym, mało ambitnym…, czy też wszystko da się wytłumaczyć chorobowo?
Oczywiście, że można być po prostu leniwym, lekkomyślnym i mało ambitnym. I oczywiście są osoby, które mają ten niekorzystny bilans życia dlatego, że czegoś nie zrobiły, że im się rzeczywiście nie chciało, nie postarały się, zaniechały, popełniły ewidentny błąd, ale nie o takich teraz mówię.

Żeby zdiagnozować dystymię, trzeba stwierdzić co najmniej dwa objawy, które utrzymują się nie krócej niż dwa lata. Niekiedy jest ich więcej. Nie pojawiają się wszystkie naraz, ale w miarę upływu czasu dołączają kolejne. Charakterystyczne są na przykład zaburzenia snu – klasyczny objaw wszystkich zaburzeń depresyjnych. Albo sen jest bardzo długi, a mimo to nieefektywny, albo zbyt krótki. Z tym związane jest często nadużywanie alkoholu, który ma pomóc zasnąć. Pacjenci mówią: „To tylko jeden kieliszek wina albo piwo wieczorem”. Jeśli jednak alkohol pojawia się codziennie lub prawie codziennie, to już jest go bardzo dużo. Tworzy się taka maska alkoholowa, która przykrywa toczący się pod spodem proces depresyjny. Do tego dochodzą zaburzenia łaknienia. Osoby z dystymią jedzą albo zbyt mało, albo zbyt dużo, a i tak wciąż są głodne.

Jeśli objawy dystymii utrzymują się bardzo długo, to jak pacjenci mają zauważyć zmianę? Ja na przykład nie pamiętam, ile jadłam trzy lata temu.
No właśnie. Samemu rzeczywiście trudno to prześledzić. Potrzebne jest odzwierciedlenie. Czasem zwróci uwagę znajomy, czasem dopiero psychoterapeuta pomoże spojrzeć z dystansu. Ja na początku przeprowadzam głęboki wywiad na temat całego życia pacjenta. Potem robię dla niego podsumowanie, tak że „otrzymuje” całe życie w pigułce. Wtedy okazuje się, że był jednak jakiś moment, kiedy wszystko zaczęło się zmieniać na niekorzyść, kiedy czynności, które wcześniej sprawiały radość, jak np. czytanie książek czy spotkania ze znajomymi, stały się równie atrakcyjne jak obieranie ziemniaków. Świat zaczął jawić się jako pusty i nudny, tak że dziś nie ma większego znaczenia, czy się żyje, czy nie. Niektórzy pacjenci określają to „takim nieżyciem”.

Jakie są przyczyny dystymii?
Prawdopodobnie, bo zdania na ten temat są podzielone, w człowieku istnieje pewna predyspozycja genetyczna lub biologiczna. To znaczy, że dystymia czeka na okazję, żeby się ujawnić. Dzieje się tak np. na skutek niepomyślnych okoliczności – straty pracy, porzucenia, utraty bliskiej osoby itp. Objawy pojawiają się też często w okresie wczesnej dorosłości, kiedy wchodzimy w nowe role społeczne. To oczywiście naturalne, że kryzys na pewien czas obniża nastrój, jednak w dystymii zaczyna się powolny zjazd w dół. Nie ma powrotu do równowagi. To, czy choroba się ujawni, zależy też od tego, czy w człowieku nie ma wewnętrznego konfliktu.

Jak się ją leczy? Jak wyjść z dystymii z pomocą specjalisty?
Najlepsza jest dwutorowa ścieżka – leki antydepresyjne i psychoterapia. Leki stwarzają człowiekowi warunki, by dzięki psychoterapii mógł zrobić krok naprzód. Zawsze ostrzegam pacjenta, że jeśli leczenia farmakologicznego nie wesprze zmianami nawyków, to wróci do punktu wyjścia. Tylko w nielicznych przypadkach dzieje się tak, że bez świadomej pracy mechanizm zmian sam się uruchomi. Zdarza się, że pacjent bierze leki i czeka, aż się coś wydarzy. Delektuje się tym lepszym stanem. A powinien inwestować.

Czyli?
Najpierw musi zaobserwować, jakie jego zachowania pogłębiają dystymię, a jakie nie. Z pomocą psychoterapeuty to nie jest takie trudne. Bardzo szybko pacjenci są w stanie odpowiedzieć na moje prowokacyjne pytanie: „Co by pani zrobiła, by gorzej się poczuć?”. Bez zająknięcia recytują całą listę zachowań. To znaczy, że mają już świadomość swoich wyborów. Mogą zacząć zastępować złe wzorce dobrymi, a nie mówić: „Obudziłam się rano w fatalnym nastroju i tak mi zostało do wieczora” – bo już wiedzą, co zrobić, żeby poprawić sobie ten nastrój. Korzystne zachowania i reakcje trzeba jednak powtarzać wielokrotnie, zanim staną się automatyczne. I to rzeczywiście jest trudne.

Słyszałam, że dystymię leczy się o wiele trudniej niż depresję.
Tak, bo osoba z depresją czuje się gorzej, więc bardziej chce ten stan zmienić. Chora na dystymię ma mniejszą motywację. Myśli: „Tyle przeżyłam i jakoś żyję, może kiepskie to życie, ale jakoś się toczy”. Niby chce coś zmienić, ale kiedy napotyka jakieś trudności, często zaraz chce się wycofywać. Mówi: „Właściwie to jest w porządku, może rzadko spotykam się z ludźmi i moja praca nie jest taka interesująca…”.

…ale przynajmniej jest praca.
Właśnie, więc zostawmy ten problem, przyklepmy go, bo zmiany są trudne, wyczerpują energię.

Jakie są szanse na szczęśliwe zakończenie zmagań z dystymią?
Dosyć duże, pod warunkiem że z dystymią nie współistnieją inne zaburzenia. Wielokrotnie byłam świadkiem, jak pacjenci po terapii zmieniali się nie do poznania. Inne były nawet ich postawa, mowa ciała, język, jakiego używali. Opowiadali, co zrobili, nazywali swoje uczucia, używali takich zwrotów jak „postanowiłem”, co wcześniej było nie do pomyślenia, bo w dystymii podejmowanie decyzji jest bardzo trudne. Sami też byli w stanie dostrzec zmianę. Czasem dopiero wtedy przypominali sobie, że kiedyś już był w ich życiu czas, kiedy czuli się dobrze

Sylwia Woronowicz, psycholożka i psychoterapeutka

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze