Okazuje się, że pracę jelit zakłócają nie tylko antybiotyki, o czym wiemy od dawna, ale i antydepresanty oraz leki antypsychotyczne. Jak zatem zadbać o swój metabolizm podczas leczenia farmakologicznego – wyjaśnia dr hab. n. med. i n. o zdr. Karolina Skonieczna-Żydecka z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.
Psychiatrzy i psychoterapeuci alarmują, że nasza psychika jest coraz bardziej krucha…
Tak, sama mogłam to zaobserwować dzięki międzynarodowym badaniom COH-FIT, w których brałam udział. Na próbie 128 tys. osób, w tym 8 tys. w Polsce, zbadaliśmy zachowania zdrowotne i funkcjonowanie psychospołeczne w dobie pandemii COVID-19. Wyniki wskazują na spadek rezyliencji w skali globalnej. Wiem również, że użycie leków związanych z problemami zdrowia psychicznego wzrasta.
No właśnie leki… Odium związane z chodzeniem do psychiatry maleje, jednak niektórzy obawiają się, że farmakologia niekorzystnie odbije się na ich wadze czy generalnie wyglądzie. Albo będą mieć biegunki, bóle brzucha, obrzęki. Czy faktycznie jest takie ryzyko?
Wszystkie leki mogą mieć działanie niepożądane. Od dawna wiemy na przykład, że antybiotyki zakłócają równowagę mikrobiologiczną w układzie pokarmowym. Prowadzone badania in vitro dowodzą jednak, że podobnie działają antydepresanty oraz leki antypsychotyczne. Tymczasem układ pokarmowy, a dokładnie zamieszkujące go drobnoustroje – zajmują się przecież nie samym tylko trawieniem, ale całością procesów metabolicznych. O ile zatem zwyżka masy ciała może lub nie być dla kogoś problemem, to zaburzenia metabolizmu i otyłość brzuszna (jako konsekwencja złego metabolizmu związków odżywczych: tłuszczów, węglowodanów) stanowią już poważne ryzyko rozwoju chorób kardiometabolicznych. Badaniami wpływu leków na mikrobiotę zajmuje się stosunkowo młoda dziedzina nauki – farmakomikrobiomika.
Czy zaburzenia metabolizmu, o których Pani mówi, mogą być nieodwracalne?
Zażywanie leków antydepresyjnych zazwyczaj nie wywołuje takiego efektu, natomiast w przypadku leków antypsychotycznych jest to właściwie regułą. Oczywiście zdarzają się wyjątki od niej, bo każdy organizm reaguje do pewnego stopnia inaczej.
Ten proces możemy wyobrazić sobie w następujący sposób: bierzemy leki antydepresyjne lub psychotropowe – leki działają przeciwdrobnoustrojowo, czyli wpływają również na bakterie jelitowe, co w efekcie wywołuje nierównowagę mikrobiomu. Konsekwentnie – pojawiają się zakłócenia metabolizmu, czyli dochodzi do modyfikacji fenotypu, a więc „widocznych” cech organizmu.
Pamiętajmy, że antydepresanty czy leki antypsychotyczne zażywa się nie przez kilka tygodni, ale latami albo stale.
Jak sobie pomóc?
Ważne jest, aby leczenie farmakologiczne wspomagać probiotykoterpią i prebiotykoterapią.
Przypomnijmy, że probiotyki to tzw. dobre bakterie, a prebiotyki to składniki jedzenia nieulegające trawieniu, które są źródłem energii dla bakterii jelitowych. Na czym polegają wspomniane terapie?
To przede wszystkim dbanie o to, by w naszej diecie było dużo warzyw, bo te mają błonnik, oraz suplementowanie probiotyku, który wspomaga nasz mikrobiom nadszarpnięty przez leki.
Leczenie depresji czy psychoz to proces długoterminowy, czy powinniśmy suplementować probiotyki przez cały czas?
Probiotyki pomagają odbudować zdrową mikrobiotę jelitową, która zapewnia prawidłową pracę przewodu pokarmowego. Ideą jest intensywne działanie probiotyczne na początek kuracji przeciwdrobnoustrojowej (podczas włączania leków), żeby mikrobiom gospodarza mógł się zregenerować i następnie prawidłowo funkcjonować samodzielnie. Dlatego dążymy do tego, by łączyć dawkowanie leków antydepresyjnych i antypsychotycznych z suplementowaniem probiotyku.