Zapalenie gardła najczęściej wywoływane jest zakażeniem lub podrażnieniem. Może mieć podłoże wirusowe lub bakteryjne. Leczenie dobiera się w zależności od czynnika odpowiedzialnego za wystąpienie infekcji. Bakteryjne zapalenie gardła leczy się więc nieco inaczej niż wirusowe.
Zapalenie gardła może być spowodowane różnymi drobnoustrojami – wirusami lub bakteriami. W przypadku dorosłych za 90–95 proc. przypadków zachorowań odpowiedzialne są wirusy, głównie rynowirusy i koronawirusy, ale też wirusy RS. Bakterie powodują jedynie ok. 5–10 proc. zakażeń (1).
Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku dzieci. w 70–85 proc. przypadków wywołują wirusy. Za wystąpienie nawet 30 proc. zakażeń odpowiedzialne są bakterie, w tym przede wszystkim bakteria Streptococcus pyogenes (1).
Ze względu na charakter wyróżnia się ostre i przewlekłe zapalenie gardła. Pierwsze trwa od 3 do 7 dni, drugie może utrzymywać się nawet kilka tygodni i przebiegać z okresami przerw i zaostrzeń.
Objawy zapalenia gardła w dużej mierze zależą od tego, co je wywołało.
Paciorkowcowe (bakteryjne) zapalenie gardła
Cechuje się gwałtownym początkiem, objawy pojawiają się nagle. Choremu dokucza przede wszystkim dotkliwy ból gardła dodatkowo nasilający się podczas połykania. Inne objawy to ból głowy, gorączka (powyżej 38°C), niekiedy też ból brzucha, nudności, wymioty (głównie u dzieci) (2).
Podczas oględzin gardła zauważyć można (2):
- zaczerwienioną błonę śluzową,
- obrzęk błony śluzowej,
- wyraźnie odgraniczone skupiska wysięku na migdałkach,
- krwistoczerwony i obrzęknięty języczek podniebienny,
- język początkowo obłożony, później malinowy,
- wybroczyny na błonie śluzowej podniebienia,
- powiększone i tkliwe węzły chłonne szyjne przednie.
W przebiegu bakteryjnego zapalenia gardła nie występuje kaszel ani katar (2).
Wirusowe zapalenie gardła
W zapaleniu wirusowym gardła również występuje ból gardła, ale nie jest on aż tak nasilony, jak przy infekcji bakteryjnej. Pozostałe objawy to (2):
- ból głowy,
- ból mięśni i stawów,
- zapalenie spojówek,
- katar,
- kaszel,
- chrypka,
- owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej,
- biegunka.
Gorączka raczej nie występuje. Jeśli już, to temperatura jest lekko podwyższona (2).
Podstawą diagnostyki przy zapaleniu gardła jest wywiad z pacjentem i badanie przedmiotowe, jednak różnicowanie oparte jedynie na obrazie klinicznym niekiedy jest bardzo trudne ze względu na obecność wielu podobnych objawów (1,2). Dlatego w przypadku pojawienia się wątpliwości lekarz może skierować pacjenta na badania.
W diagnostyce zapaleń gardła zastosowanie znajdują przede wszystkim (2):
- „szybkie” testy na obecność antygenu PBHA – od pacjenta pobiera się wymaz z gardła. Dodatni wynik potwierdza zakażenie, ujemny wyklucza zakażenie, ale tylko u dorosłego, u dziecka wymaga potwierdzenia posiewem wymazu z gardła;
- posiew wymazu z gardła i migdałków.
Prawidłowe rozpoznanie przyczyny zapalenia gardła jest bardzo istotne, ponieważ w przypadku infekcji wywołanej przez bakterie konieczne staje się zastosowanie antybiotykoterapii. Na wirusy antybiotyk nie działa, więc nie trzeba go podawać. Wirusowe zapalenie gardła leczy się wyłącznie objawowo (2).
Na każde zapalenie gardła stosować można domowe sposoby (2):
- odpoczywanie i leżenie w łóżku,
- stosowanie dostępnych bez recepty leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym (np. paracetamol, ibuprofen),
- picie dużych ilości płynów (szczególnie ważne przy gorączce, kiedy istnieje ryzyko szybkiego odwodnienia),
- stosowanie aerozoli do nosa, tabletek do ssania i płynów do płukania gardła,
- robienie inhalacji z solą fizjologiczną lub olejkami eterycznymi,
- picie herbat z cytryną i miodem.
Bibliografia:
- Skotnicka B., Angina – objawy, przyczyny, leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022.
- Sawiec P., Mrukowicz J., Szenborn L., Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), Medycyna Praktyczna, Kraków, 2021.