1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. REKLAMA

Wprowadzenie do tradycji jogi

123rf.com
123rf.com
Zobacz galerię 4 Zdjęcia
Gdybyśmy podjęli się zdefiniowania czym jest joga (jako całość czyli jako ścieżka medytacyjna, nie tylko ćwiczenie pozycji jogi), okaże się to zadaniem niełatwym - pisze Maciej Wielobób, nauczyciel jogi i medytacji.

Pomijając czasem bardzo wyraźne różnice pomiędzy różnymi ścieżkami jogi, generalnie doświadczenie praktyki medytacyjnej (która jest centrum praktyki jogi) wychodzi poza sferę intelektualną i zanurza się w procesie doświadczania - czyli w sferze stosunkowo niejasnych odczuć, pewnego rodzaju wewnętrznego rezonansu.

Wybitny współczesny nauczyciel medytacji, dr Javad Nurbakhsh, w wywiadzie, którego udzielił dosłownie kilka miesięcy przed swoją śmiercią w 2008 roku, został poproszony o zdefiniowanie praktyki. Nurbakhsh, usłyszawszy takie pytanie, roześmiał się i odpowiedział, że gdy praktyka medytacyjna jest zdefiniowana słowami, przestaje już być praktyką medytacyjną sensu stricto. Na gruncie naszych rozważań moglibyśmy to sparafrazować w taki sposób: gdy stan jogi jest zdefiniowany słowami, to nie jest już stanem jogi. A zatem tak naprawdę, by odnaleźć swoją osobistą definicję praktyki, trzeba tę praktykę podjąć.

Prawdziwie głębokie zrozumienie, czym jest joga, jest stosunkowo zaawansowanym doświadczeniem mistycznym. By zbliżyć się do jego zrozumienia, możemy przyjąć dwie strategie. Pierwsza strategia to poszukiwanie takiej definicji, która jest możliwie najbliższa doświadczeniu mistycznemu i na tyle ogólna, by ogół osób podążających ścieżką mógł się w niej odnaleźć. Druga strategia to po prostu zdefiniowanie, czym joga nie jest.

Czym joga jest?

Definicji praktyki jogi powstało wiele na przestrzeni lat. Prawie każdy bardziej znaczący nauczyciel przestawił swoje podejście. Na pewno jedną z najbardziej interesujących definicji jogi jest definicja podana przez Patańdżalego w Jogasutrach. W sutrze I.2. Patańdżali stwierdza, że „joga jest zatrzymaniem poruszeń umysłu” [yogaś cittavrttinirodhah].

Idea zatrzymania poruszeń umysłu może początkowo nie być zbyt zrozumiała, dlatego pozwalam sobie ją poniżej w uproszczony sposób przybliżyć. W filozofii jogi nie postrzega się umysłu jako swego rodzaju obiektu (materialnego lub niematerialnego), a po prostu jako aktywność, którą wykonujemy. Poruszenia umysłu (sanskr. cittavrtti) – myśli, emocje i spostrzeżenia, tworzą zapisywane w sferze dyspozycyjnej ukryte wrażenia (sanskr. samskara). Te wrażenia z kolei wyzwalają następne poruszenia i w ten sposób może dochodzić do efektu błędnego koła. Myśli i emocje wzmacniają nieświadome wrażenia, wrażenia z kolei wzmacniają konkretne myśli i emocje. Jak łatwo zauważyć, taki mechanizm, gdy jest poza świadomą kontrolą, prowadzi do stanu porównywalnego do uzależnienia lub obsesji. I tu właśnie z pomocą ma przyjść praktyka jogi.

Według jogi klasycznej najlepszym sposobem, aby usunąć niekorzystne wrażenia w sferze dyspozycyjnej, jest zastąpienie ich innymi wrażeniami, które dla odmiany będą działały uspokajająco na umysł. Dlatego właśnie istotą jogi jest poszukiwanie praktyk i przedmiotów koncentracji, które przynoszą wrażenie spokoju umysłowego. To właśnie wrażenie spokoju (samskara powściągnięcia) stopniowo usuwa ze sfery dyspozycyjnej umysłu inne, prowadzące do cierpienia wrażenia. Nie należy jednak mylić tego procesu z wyparciem. Samskara spokoju jest naturalnie wytwarzana przez proces koncentracji, dzięki czemu są uwalniane „stare” samskary.

Definicja Patańdżalego jest jedną z najczęściej cytowanych, szczególnie na Zachodzie, niestety często zupełnie bez zrozumienia. Pomimo, iż szkoła Patańdżalego nie przetrwała do obecnych czasów (wyparta zapewne najpierw przez szkołę Śankaracaryi, potem przez tantryków i sufich), warto ją dobrze poznać, ponieważ chyba żadna inna linia nie pozostawiła tak uporządkowanego i zgrabnie zdefiniowanego przekazu, choćby z tego powodu, że niektóre linie przekazu wręcz programowo unikały definiowania praktyk, polegając raczej na bieżącym rozpoznaniu potrzeb ucznia w relacji nauczyciel-uczeń.

Czym joga nie jest?

Na pewno nie jest rekreacją, fitnessem ani sprytną indyjską fizjoterapią. Nie jest też metodą psychoterapii czy redukcji stresu. Z drugiej strony oczywiście pewne techniki jogi można wykorzystać do utrzymania sprawności, rehabilitacji, leczenia czy radzenia sobie ze stresem lub wręcz realizowania pewnych wątków psychoterapeutycznych, a przynajmniej psychoedukacyjnych. Natomiast celem jogi jako całości jest uwalnianie od cierpienia na poziomie, na którym nie działa już żadna konwencjonalna metoda, a zatem możnaby powiedzieć na poziomie najbardziej subtelnych uwarunkowań rządzącym naszym życiem, które sprawiają, że działamy automatycznie. Uwolnienia od tych uwarunkowań nie doznamy stojąc w którejś pozycji jogi, ale nie doznamy też ograniczając się tylko do formalnej praktyki medytacji, a zapominając o praktyce dokonywania zmian w naszym codziennym życiu. Ale o narzędziach jogi napiszę już w kolejnym artykule.

Maciej Wielobób jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych w Polsce nauczycieli jogi i medytacji. Prowadzi szkołę jogi i centrum medytacji w Krakowie. Był współzałożycielem i pierwszym redaktorem naczelnym portalu JogaSutry.pl, napisał około 200 artykułów o jodze i medytacji, 2 e-booki i 2 książki: „Terapia jogą” (2011) oraz „Psychologia jogi” (wrzesień 2013). Strona osobista: Strona Pracowni Jogi w Krakowie:

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze