Rozpoczyna się całkiem niewinnie- pieczenie przy oddawaniu moczu, lekkie pobolewanie w dole brzucha. Kiedy jest zlekceważone, może przerodzić się w odmieniczkowe zapalenie nerek. Wtedy ból brzucha zmienia lokalizację na okolicę lędźwiową, a pieczenie zmienia się na krwiomocz. O czym mowa? O zapaleniu pęcherza.
Według statystyk co druga kobieta przechodzi w swoim życiu zapalenie pęcherza. To sporo. Na szczęście większość z nich w porę trafia do lekarza i otrzymuje odpowiednie leki, które hamują rozwój choroby. Dzięki temu nie rozwija się u nich odmiedniczkowe zapalenie nerek, które stanowi poważne powikłanie tej choroby. W porę wyleczone zapalenie pęcherza nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, ani nie grozi nawrotem choroby. Dopiero w momencie nieodpowiedniego zastosowania leków (np. zbyt krótkiego okresu kuracji) lub w przypadku wyboru niewłaściwej metody leczenia, może nieść ze sobą pewne komplikacje.
Problemy z pęcherzem: od czego się zaczyna?
rozpoczyna się od zakażenia patogenami, które je wywołują. Najczęściej (bo aż w 80 % przypadków ) są to bakterie Escherierchia coli. W pozostałych przypadkach do zarażenia dochodzi z powodu innego rodzaju patogenów. Mechanizm zarażenia się może być bardzo prosty- wizyta w publicznej toalecie. Wystarczy lekki kontakt z deską, na której znajdują się bakterie, by okolice cewki moczowej zostały zarażone. Stamtąd mają już prostą drogę do pęcherza moczowego. Jednak nie przy każdym kontakcie bakterii z cewką moczową musi rozwinąć się zapalenie pęcherza moczowego. Jeśli człowiek jest zdrowy, a jego układ immunologiczny działa bez zarzutu- do takiego zakażenia nie dojdzie.
Jakie mechanizmy obronne chronią nas przed zakażeniem? Przede wszystkim:
- bakteriostatyczne działanie moczu. Fakt, że mocz ma np. kwaśne ph na poziomie 5,5 powoduje, że bakteriom, które lubią środowisko zasadowe, trudniej się tam zagnieździć.
- kwaśna wydzielina pochwowa u kobiet. Znajduje się ona w okolicy ujścia zewnętrznego cewki moczowej i stwarza niekorzystne warunki dla rozwoju np. Proteus spp. czy Pseudomonas spp. Niestety, w przypadku bakterii E. Coli obniżenie środowiska ph nie chroni przed ich zagnieżdżeniem.
- wydzielina zawierająca sekrecyjne przeciwciała klasy IgA. Pokrywa ona błony śluzowe cewki moczowej i pęcherza moczowego (zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn) i utrudnia bakteriom przyleganie do ścianek pęcherza.W ten sposób zapobiega ich kolonizacji.
- złuszczanie się komórek błony śluzowej pokrywającej pęcherz moczowy oraz cewkę moczową. Dzięki nim można łatwiej usunąć przylegające do ścianek układu moczowego bakterie.
- występowanie białka Tamma- Horsfalla. Uniemożliwia fimbriom bakterii np. E. coli przyleganie do ścianek pęcherza.
- prawidłowa praca pęcherza moczowego. Częste go opróżnianie, ułatwia wydalenie szkodliwych bakterii.
Przyczyny zapalenia pęcherza
Główną przyczyną zapalenia pęcherza moczowego są patogeny takie jak Escheriechia Coli. O wiele rzadziej za przypadłość tę odpowiadają Staphylococcus epidermidis, Proteus mirabilis, Staphylococcus saprophyticus, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella spp. Dolegliwość tę mogą powodować również grzyby Candida, Aspergillus, Cryptoccocus, jak również pasożyty, czy wirusy. Do zakażenia mogą doprowadzić również Chlamydia trachomatis lub Neisseria gonorrhoeae, które są przenoszone drogą płciową. W większości przypadków do zakażenia dochodzi w wyniku wniknięcia patogenów w cewkę moczową. Nikły procent zakażeń dotyczy sytuacji, gdy wnikają one od strony układu krwionośnego, czy limfatycznego. Najczęściej dzieje się tak u osób z osłabioną odpornością, a więc noworodków, osób przewlekle chorych, niedożywionych, czy osób starszych.
Jak leczyć zapalenie pęcherza?
Leczenie zapalenia pęcherza moczowego ma na celu przede wszystkim ograniczenie liczby bakterii oraz usunięcie ich z organizmu. Wybór leku stosuje się w zależności od stopnia rozwoju choroby. Jeśli jest to jej początek, można wypróbować najpierw domowe sposoby. Jeśli pojawia się już pieczenie w cewce moczowej, ból podbrzusza, konieczna jest wizyta u lekarza i zastosowanie odpowiednich leków. W przypadku zapalenia pęcherza moczowego podaje się albo chemioterapeutyki lub antybiotyki.
Chemioterapeutyki to leki, które charakteryzują się wybiórczym działaniem na rozmaite rodzaje patogenów. W przypadku zapalenia pęcherza moczowego najbardziej przydatna jest , która bardzo dobrze radzi sobie z usuwaniem bakterii Escheriechia Coli. Mechanizm jej działania opiera się o uszkodzenie białek bakteryjnych oraz DNA. Dzięki temu bakterie zostają zniszczone i łatwiej je usunąć z organizmu. Ponadto hamuje ona kolonizację bakterii, dzięki czemu nie dochodzi do dalszego rozwoju infekcji. Ten rodzaj chemioterapeutyku ma też pozytywny wpływ na układ immunologiczny, który zostaje przez niego wsparty w walce z bakteriami.
Z kolei antybiotykami stosowanymi w trakcie zapalenia pęcherza moczowego są najczęściej antybiotyki beta-lakmowe, antybiotyki aminoglikozydowe, trimetoprim, sulfonamidy, huorochinolony. Zarówno w przypadku antybiotyków, jak i chemioterapeutyków (nawet jeśli są dostępne bez recepty) należy pamiętać, aby wybrać wszystkie leki w kuracji, nawet jeśli objawy infekcji znikają już w pierwszych dniach stosowania tabletek. Przerwanie kuracji skutkuje bowiem ryzykiem nawracających zakażeń dróg moczowych, gdyż bakterie nie zostaną do końca wybite i mogą ponownie namnażać się w układzie moczowym. Minimalny czas kuracji chemioterapeutykiem lub antybiotykiem to około 7-8 dni.
Zapalenie pęcherza: jak leczyć domowymi sposobami?
W każdym stadium rozwoju choroby warto wspomóc się domowymi sposobami. Przede wszystkim należy dużo pić. Bez dostatecznej ilości picia, bakterie nie będą mogły wypłukać się z pęcherza moczowego. Żaden, nawet najlepszy antybiotyk nie pomoże w 100 %, jeśli unieszkodliwione przez niego bakterie nie zostaną usunięte z organizmu.
Zioła moczopędne
Aby zwiększyć ilość wydalanego moczu i dobrze przepłukać pęcherz w celu usunięcia unieszkodliwionych bakterii, można sięgnąć po zioła moczopędne, takie jak pokrzywa, liść brzozy, mniszek lekarski, czy czarny bez. Zioła te, oprócz zwiększania ilości moczu, mają też bardzo często właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne.
Żurawina
Choć na co dzień się słyszy, że żurawina jest pomocna przy
przeziębieniu pęcherza moczowego, mało osób wie, dlaczego tak jest. Owoce tej popularnej rośliny zawierają w sobie pożyteczne kwasy takie jak np. kwas chinowy, czy kwas benzoesowy, które obniżają ph moczu. Dzięki temu bakterie łatwiej odlepiają się od ścianek pęcherza i prościej je stamtąd wypłukać. Ponadto żurawina posiada zdolność zmiany kształtu bakterii, co sprawia, że nie mogą się one dalej rozwijać w organizmie człowieka.
Kąpiele
Rozgrzewająca kąpiel z dodatkiem antyseptycznych ziół np. rumianku to też bardzo dobry pomysł na uśmierzenie bólu podbrzusza, który zwykle pojawia się w zaawansowanym stadium zapalenia pęcherza moczowego. Przede wszystkim ciepła woda rozkurcza podbrzusze, a bakteriobójczy bisabolol zawarty w rumianku odkaża okolice cewki moczowej.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
l E. Lewczyk, S. Jankowski, Zakażenia układu moczowego u dzieci, „Advances in Clinical and Experimental Medicine” 2003, tom 12, nr 3, s. 375-380
l Z. T. Nowak, Nie lecz się reklamami leków. Jak chemię zastąpić bezpieczną ekomedycyną, Warszawa 2017, s. 140
l E. Frankowska, Skuteczne sposoby leczenia pęcherza moczowego, Wrocław 2016, s. 81-89