Kłopoty i gorsze okresy są nieuniknione w życiu. Większość z nas początkowo stara się rozwiązać je osobiście lub z pomocą najbliższych. Gdy to zawodzi, można uciec się do pomocy specjalisty, ale często długo wahamy się przed podjęciem tej decyzji. Wtedy dobrym rozwiązaniem może być udział w grupie wsparcia. Dla każdego z nas może być to być szansa na uzyskanie pomocy a także początek nowej drogi.
Żyjemy szybko, pracujemy dużo, mieszkamy z dala od rodzinnego domu i najbliższych; coraz częściej wybieramy samotność, częściej decydujemy się na rozwód lub życie w pojedynkę. Dużo łatwiej sięgamy po używki, wypełniacze wewnętrznej pustki, takie jak: nadmierne jedzenie, kompulsywne zakupy, surfowanie w Internecie, alkohol.
Nadal jednak jesteśmy istotami stworzonymi do życia w stadzie, odczuwającymi potrzebę miłości, bliskości, opieki, akceptacji, przynależności, oparcia, bezpieczeństwa. Mamy także codzienne sprawy i problemy, z którymi rzadko zgłaszamy się po pomoc do profesjonalistów: psychologa, psychoterapeuty, coacha, księdza. Takie sięgnięcie po pomoc, zwłaszcza w polskich realiach, wiąże się z obawą przed stygmatyzacją („co sobie ludzie o mnie pomyślą”), lękiem przed oceną („pewnie pomyśli, że jestem słaba, bezradna”), załamaniem obrazu samego siebie („zawsze sama sobie radziłam”).
Pamiętamy, że poza profesjonalną i sam na sam ze swoimi problemami istnieją grupy wzajemnej pomocy, w których można znaleźć wsparcie.
Co to jest grupa wsparcia?
Grupa wsparcia składa się z różnych osób skupionych wokół wspólnego problemu lub kilku powiązanych problemów. Założeniem jest wzajemne wsparcie emocjonalne, pomoc w przezwyciężaniu problemów i rozwiązywaniu ich.
Podczas spotkań grupowych, w atmosferze szacunku i wzajemnej troski, empatycznego słuchania i zrozumienia, uczestnicy dzielą się swoimi troskami i obawami. Ważne jest dowiadywanie się, jak inni radzą sobie z problemem, ale też przyjmowanie i udzielanie użytecznych informacji, dzielenie się wiedzą czy przeczytanymi lekturami. Grupa może być założona przez profesjonalistę (psychologa, psychoterapeutę, psychiatrę) lub powołana przez osobę dotkniętą problemem np. uzależnioną: abstynentkę lub wychodzącą z nałogu.
Grupy zamknięte i grupy otwarte
W ofertach grup wsparcia często możemy się spotkać z informacją, że grupa ma charakter zamknięty lub otwarty. Co to oznacza?
Zamknięta grupa oznacza, że skład i liczba uczestników są niezmienne od początku do końca jej trwania. Zwykle też z góry ustalony jest harmonogram i cel spotkań, częstotliwość oraz data zakończenia. Nowi członkowie nie mogą dołączać do grupy już działającej. Taka grupa charakteryzuje się większą spójnością, poczuciem bezpieczeństwa i otwartością uczestników. Prowadzona przez profesjonalistów pozwala głębiej wniknąć w problem.
Otwarta grupa wsparcia różni się głównie tym (od tej zamkniętej), że w trakcie spotkań mogą dołączać nowe osoby. Zazwyczaj są wprowadzane przez „starych” uczestników. Zaletą tej formuły jest możliwość obserwowania sposobów radzenia sobie z problemem, a zarazem uczenia się i dodawania sobie nadziei, na różnym jego etapie. Harmonogram spotkań i czas trwania jest również ustalony (np. raz w tygodniu lub w miesiącu 1,5h).
Ogólne zasady grup wsparcia
Ważne jest, aby niezależnie od formy grupy wypracować kontrakt, który będzie obowiązywał wszystkich uczestników (kontrakt jest odnawiany za każdym razem, gdy dołącza nowa osoba). Może on mieć formę pisemną lub ustną i wprowadzać np. zasadę poufności, nieoceniania, niekrytykowania, nieprzerywania wypowiedzi, udzielania informacji zwrotnych w trosce o osobę, do której mówimy. Zawieranie kontraktu wzmacnia poczucie bezpieczeństwa i zwiększ gotowość do otwartości.
Grupy samopomocy mogą powstawać w związku z każdym problemem (np. uzależnienia, choroby, choroby psychiczne – własne i bliskich – żałoba, strata, rozstanie, bezrobocie) a nawet w obronie jakiejś idei czy praw (np. samotni ojcowie czy matki). Mogą to być także wirtualne grupy wsparcia.
Ważny jest cel: dostarczenie emocjonalnego wsparcia, pomocy i przywrócenie wiary oraz zbudowanie poczucia wspólnoty („wiem jak się teraz czujesz, miałam dokładnie tak samo”) i odbudowanie nadziei („skoro ona sobie poradziła, to i mnie się uda”).
Udział w grupie wsparcia staje się często początkiem nowych relacji, a nawet przyjaźni w realnym życiu, poza grupą. Uczestnicy wymieniają się telefonami, kontaktują w sytuacjach kryzysowych, pomagają sobie nawzajem w codziennych sprawach, spotykają się w kawiarni albo w kinie.
Marta Wołowska- Ciaś prowadzi grupę wsparcia dla kobiet „kochających za bardzo” oraz warsztaty „Pokochaj siebie” www.wolowska.pl