Anatomia miłości – nowe spojrzenie. Wywiad z dr Helen Fisher

Układy mózgu odpowiedzialne za miłość romantyczną leżą tuż obok tych odpowiadających za pragnienie i głód – mówi Fisher – czyli tych warunkujących podstawowe popędy człowieka. Z czasem uzmysłowiłam więc sobie, że miłość romantyczna również należy do tych podstawowych popędów. Co więcej, jest też mechanizmem służącym przetrwaniu, równie istotnym jak łaknienie.

Jak ewoluowała miłość romantyczna? Układy mózgu odpowiedzialne za miłość romantyczną ewoluowały z czegoś, co nazwałabym zwierzęcym pociągiem. Wszyscy go odziedziczyliśmy i to on sprawia, że obiektem naszej miłości staje się ta a nie inna osoba. Nasi przodkowie 4,4 mln lat temu musieli zejść z drzew. Stanęli na dwóch nogach, a kobiety zaczęły nosić swoje dzieci w ramionach zamiast na plecach. Pojawiła się więc konieczność posiadania towarzysza, który zapewniłby bezpieczeństwo zarówno jej jak i dziecku. Myślę, że to przyczyniło się do wyewoluowania w naszym mózgu układów odpowiedzialnych za miłość romantyczną i uczucie głębokiego przywiązania do partnera. Tak właśnie pokonaliśmy, mówiąc w dużym skrócie, drogę od zwykłego pociągu do miłości.

Dlaczego miłość jest porównywana do uzależnienia? Często myślę, że miłość romantyczna jest uzależnieniem – wspaniałym, kiedy wszystko dobrze się układa, strasznym – gdy źle się dzieje. Po dokładnym przebadaniu mózgów osób, które zmarły wskutek uzależnienia, wraz z zespołem naukowców odkryliśmy, że obszary mózgu odpowiedzialne za uzależnienie od kokainy, heroiny czy hazardu – wszelkiego rodzaju uzależnień – uaktywniają się, także gdy się zakochujemy.

Jak technologia wpływa na miłość? Według obiegowych opinii technologia zmienia miłość. Ja jednak uważam, że to niemożliwe. Istoty miłości nie da się zmienić, bo odpowiedzialny za nią jest ośrodek w mózgu, który tak jak ośrodek strachu czy złości, nigdy się nie zmieni. Technologia natomiast niewątpliwie zmienia nasze sposoby zabiegania o względy drugiej osoby. Potwierdzają to wyniki badań przeprowadzonych za pośrednictwem Match.com. Nie jest to portal randkowy, tylko ułatwiający zawieranie znajomości. W takich sytuacjach jedynym prawdziwym algorytmem narzucającym sposób postępowania jest nasz mózg. Musisz wyjść z domu, spotkać kogoś w kawiarni, w barze… a w pewnej chwili twój mózg zaskoczy i zaczniesz zabiegać o wybraną osobę tak, jak zawsze się to działo.

Jakie są aktualne trendy w miłości romantycznej? Przeszło 50% Amerykanów przeżyło przygodę na jedną noc, ponad 50% było w związku typu „friends with benefits” („przyjaźń z bonusem”), blisko 50% prowadziło wspólne życie przed ślubem. Uważają takie postępowanie za lekkomyślne, zgadzam się z nimi, ale zaczynam też rozumieć, że to może być ostrożność. Podobne tendencje występują też w innych rejonach świata.

Fisher podchodzi z optymizmem do przyszłości związków, ponieważ zaobserwowała, że rozwija się zjawisko “powolnej miłości”, coraz więcej par mieszka razem długo przed zawarciem ślubu i nie spieszą się z podjęciem ostatecznej decyzji. Dzięki temu mają szansę dobrze się poznać i być może w przyszłości uniknąć rozwodu.

„Kiedyś małżeństwo było początkiem związku, teraz jest jego zwieńczeniem. Ludzie, idąc do ołtarza, wiedzą, co udało im się stworzyć i co pragną zachować”.

Helen Fisher jest profesorem antropologii,  pracownikiem  naukowym Indiana University (Instytut Kinseya) oraz  Rutgers University (Wydział Antropologii). Często występuje z wykładami otwartymi nie tylko w swoim kraju, ale i za granicą, oraz w charakterze mówcy. Od wielu lat prowadzi badania naukowe nad miłością, pożądaniem, przywiązaniem i innymi zachowaniami związanymi z tworzeniem związków. DW REBIS spośród jej książek opublikował Dlaczego on? Dlaczego ona? oraz pierwsze wydanie Anatomii miłości.

Anatomia miłości - nowe spojrzenie. Co nowego znajdziecie w tym wydaniu?

Gdy wydawnictwo poprosiło mnie o przygotowanie drugiego wydania tej książki, zgodziłam się z radością, uważając to za przywilej i łatwiznę. Pierwszą wersję pisałam przez dziesięć lat; sądziłam, że jej powtórne zredagowanie zajmie mi dziesięć dni. A potem przeczytałam tę książkę – i z miejsca uświadomiłam sobie, że muszę napisać ją niemal od nowa.

Dodałam więc mnóstwo danych i pomysłów, w tym wnioski ze wszystkich eksperymentów wykorzystujących skanowanie mózgu do badania miłości romantycznej, odrzucenia i miłości długotrwałej; nowe dane dotyczące biologii osobowości oraz powodów, dla których zakochujemy się w tej a nie innej osobie; nowe informacje na temat cudzołóstwa, uzależnienia od miłości, doboru płciowego i wyboru partnera; najnowsze globalne statystyki dotyczące rozwodów; moją teorię na temat rozwoju moralności w trakcie całego życia; moją hipotezę na temat współczesnych wzorców randkowania – które nazywam „powolną miłością”; a wreszcie obfitość nowych danych dotyczących przyszłości seksu, zgromadzonych z pomocą Match.com1.

Dziennikarz David Gergen nazwał mnie kiedyś „ostatnią optymistką w Ameryce”. Jest wiele powodów do narzekań, ale też do radości – na przykład niewyczerpany ludzki pęd za miłością. Technologia zmienia zaloty. Nie może jednak zmienić miłości. Miłość romantyczna i przywiązanie powstają w pierwotnych obszarach mózgu, bliskich ośrodkom pragnienia i głodu. Jak trafnie zauważył Platon: „Bóg miłości żyje w wiecznym niedosycie”. Miłość jest potrzebą, pragnieniem, dążeniem do zdobycia największej życiowej nagrody: partnera. Rodzimy się, aby kochać. Jeśli nasz gatunek przetrwa, za milion lat nadal będziemy się zakochiwać i wiązać w pary. Książka ta śledzi losy owej niezniszczalnej ludzkiej namiętności. Zamyka ją rozdział niezwykle optymistyczny. Głęboko wierzę bowiem, że jeśli kiedykolwiek w historii ludzkiej ewolucji mieliśmy okazję, by tworzyć szczęśliwe związki, to właśnie teraz.

Wypijmy za miłość!

Helen Fisher