Etapy żałoby po stracie – jak przeżyć ten trudny czas?

Jak wyglądają poszczególne etapy żałoby po śmierci?

Żałoba może pojawić się nie tylko po śmierci bliskiej osoby, ale także w związku z rozstaniem, rozwodem, utratą nienarodzonego dziecka czy stratą cennego przedmiotu, zwierzęcia, idei lub myśli. Etapy żałoby i odczucia, które jej towarzyszą, wyjaśnia Agnieszka Młodzikowska, terapeutka i psycholożka z Perfect In Centrum Terapii i Rozwoju Osobowości.

Etapy żałoby – jakie pojawiają się odczucia?

• Etap pierwszy – wstrząs, szok, otępienie – występuje bezpośrednio po stracie. W tym stadium żałoby dominują uczucia żalu, rozpaczy, gniewu i lęku.
• Etap drugi – zaprzeczenie sytuacji, niedowierzanie, dezorganizacja. Na tym etapie żałoby po śmierci/stracie towarzyszy nam uczucie pustki.
• Etap trzeci – właściwa żałoba, którą charakteryzują długie okresy smutku i osamotnienia. Często pojawiają się także drażliwość, poczucie bezradności, bezsilności i płacz. Ten etap żałoby może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat (w przypadku np. utraty dziecka)
• Etap czwarty – ukojenie. Napady smutku i żalu są rzadsze i słabsze. Dostosowujemy się do nowej sytuacji, odnawiamy istniejące kontakty, nawiązujemy nowe. Zaczynamy widzieć teraźniejszość i przyszłość. Przy tej fazie żałoby pojawiają się serdeczne wspomnienia.
• Etap piąty – akceptacja straty, powrót do codzienności. To ostatnie ze stadiów żałoby, w którym pojawiają się nowe cele, nadzieja, radość życia.

– Warto podkreślić, że nie każdy człowiek przechodzi wszystkie etapy żałoby, a czas ich trwania może się różnić. Jest to sprawa bardzo indywidualna. Ważne, aby w jak najkrótszym czasie osiągnąć akceptację nowego stanu. Pamiętajmy, że każdy człowiek przeżywa smutek, rozpacz, żal, lęk czy gniew inaczej. Każdy też inaczej wyraża swoje emocje. Ważne jest to, by ich nie tłumić. Musimy pozwolić sobie na rozpacz, jeśli ją czujemy, na gniew, jeśli go w danej chwili doświadczamy, nie zaprzeczajmy tym uczuciom – mówi terapeutka.

Fazy żałoby – jak sobie radzić w tym trudnym czasie?

1. Przede wszystkim dzielmy się swoimi uczuciami z innymi. Może to być rodzina, ale niekoniecznie. Możemy porozmawiać z kimś zupełnie z „zewnątrz”, z przyjacielem, kapłanem, lekarzem. Prawdziwa, szczera rozmowa w każdym stadium żałoby może zdziałać cuda.
2. Prośmy o pomoc! Mowa tu zarówno o codziennych czynnościach (zakupy, odebranie dziecka z przedszkola, porządki), jak i profesjonalnej pomocy terapeuty.
3. Możemy także dołączyć do grupy wsparcia (poszukajmy np. w sąsiednim Ośrodku Interwencji Kryzysowej lub w poradni czy Centrum Terapii). Takie spotkania, w atmosferze bliskości, empatycznego słuchania, współodczuwania, mogą być bardzo pomocne i skuteczne, jeśli chodzi o poszczególne fazy żałoby po śmierci czy stracie.
4. Dajmy sobie po prostu czas na doświadczenie tej żałoby. Fazy żałoby pozwolą dodatkowo zrozumieć, co i dlaczego w danej chwili czujemy.

Podczas przeżywania żałoby trudno jest słuchać teoretycznych rozważań na temat definicji, faz, etapów żałoby. Nie chodzi jednak o to, by się nauczyć tej wiedzy czy też do niej stosować. Ważne, by rozumieć, co się z nami dzieje w tych trudnych chwilach, jakie przynosi żałoba. Etapy żałoby wyjaśniają, co może nastąpić, pozwalają akceptować swoje zachowania, nie obwiniać się i nie mieć dodatkowego poczucia winy.

Żałoba jest naturalną reakcją naszej psychiki. Występujące objawy, takie jak: zaburzenia łaknienia, smutek, przygnębienie, apatia, zaburzenia snu, brak zainteresowania otoczeniem, są jak najbardziej zdrowe, normalne i wręcz pożądane po starcie bliskiej osoby.

Jak pomóc sobie w procesie żałoby?

Żałoba po stracie bliskiej osoby jest jednym z najtrudniejszych doświadczeń, jakie możemy przejść. Zrozumienie i przejście przez 7 etapów żałoby może pomóc w procesie radzenia sobie z tym bolesnym okresem. Oto kilka wskazówek, które mogą wspierać proces żałoby i pomóc w odnalezieniu spokoju:

• Pozwól sobie na emocje. Żałoba to czas, kiedy doświadczamy szerokiego spektrum emocji, od smutku i gniewu po dezorientację i ulgę. Ważne jest, aby pozwolić sobie na odczuwanie tych emocji, nie tłumić ich i nie wstydzić się ich.

• Znajdź wsparcie. Otoczenie się ludźmi, którzy rozumieją twoje przeżycia, może być ogromnym wsparciem. Może to być rodzina, przyjaciele, grupy wsparcia czy terapeuci specjalizujący się w pracy z osobami w żałobie.

• Bądź cierpliwy wobec siebie. Każdy przechodzi przez żałobę w swoim tempie. Nie ma określonego czasu, w którym „powinno” się poczuć lepiej. Bądź dla siebie wyrozumiały i daj sobie tyle czasu, ile potrzebujesz.

• Ustal codzienną rutynę.Powrót do codziennych czynności może pomóc w stopniowym odnajdywaniu poczucia normalności. Ustal rutynę, która daje ci poczucie stabilności i kontroli.

• Pielęgnuj wspomnienia.Znajdź sposób na pielęgnowanie wspomnień o zmarłej osobie. Może to być poprzez pisanie pamiętnika, tworzenie albumu ze zdjęciami czy rozmowy z innymi, którzy również ją znali.

• Zadbaj o zdrowie fizyczne. Pamiętaj, że ciało i umysł są ze sobą ściśle związane. Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna i odpowiednia ilość snu mogą pomóc w radzeniu sobie z emocjonalnym ciężarem żałoby.

• Unikaj ważnych decyzji. Jeśli to możliwe, unikaj podejmowania ważnych decyzji życiowych w pierwszych miesiącach żałoby. Emocje mogą wpłynąć na twoje myślenie i prowadzić do decyzji, które mogą nie być najlepsze na dłuższą metę.

• Znajdź czas na relaks. Praktyki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga czy spacer na łonie natury, mogą pomóc w redukcji stresu i napięcia.

• Rozważ profesjonalną pomoc. Jeśli czujesz, że nie radzisz sobie z żałobą, rozważ skorzystanie z pomocy psychologa lub terapeuty. Profesjonalne wsparcie może być nieocenione w procesie zdrowienia.

• Daj sobie pozwolenie na radość. Żałoba nie oznacza, że nie możesz cieszyć się życiem. Daj sobie pozwolenie na chwile radości i szczęścia. To nie jest oznaka braku szacunku dla zmarłej osoby, ale naturalna część procesu gojenia się.

Każdy z nas przeżywa żałobę inaczej, ale zrozumienie 7 etapów żałoby i pozwolenie sobie na przejście przez nie może pomóc w radzeniu sobie z utratą i odnalezieniu spokoju.

Najczęściej zadawane pytania

Czym jest 7 etapów żałoby?

7 etapów żałoby to model opisujący proces radzenia sobie ze stratą, który obejmuje: szok i zaprzeczenie, ból i poczucie winy, gniew, depresję, akceptację, rekonstrukcję i nadzieję.

Jakie są objawy pierwszego etapu żałoby?
Pierwszy etap, szok i zaprzeczenie, charakteryzuje się uczuciem otępienia, niedowierzania i wyparcia rzeczywistości straty.

Czy każdy przechodzi przez etapy żałoby w tej samej kolejności?
Nie, każdy przechodzi przez żałobę inaczej. Etapy mogą występować w różnej kolejności i nie wszyscy doświadczają wszystkich etapów.

Jak długo trwa żałoba?
Czas trwania żałoby jest indywidualny i może trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Ważne jest, aby dać sobie czas i nie przyspieszać procesu.

Czy normalne jest odczuwanie gniewu podczas żałoby?
Tak, gniew jest jednym z etapów żałoby i jest naturalną reakcją na stratę. Może być skierowany na siebie, zmarłą osobę, innych ludzi lub sytuacje.

Jak mogę wspierać kogoś, kto przeżywa żałobę?
Najważniejsze jest, aby być obecnym i słuchać. Okazywanie wsparcia, oferowanie pomocy w codziennych czynnościach i szanowanie przestrzeni emocjonalnej osoby w żałobie są kluczowe.

Czy warto skorzystać z pomocy terapeuty podczas żałoby?
Tak, wsparcie terapeuty może być bardzo pomocne w radzeniu sobie z intensywnymi emocjami i przechodzeniem przez proces żałoby.

Jak radzić sobie z poczuciem winy podczas żałoby?
Poczucie winy jest częstym uczuciem podczas żałoby. Ważne jest, aby rozmawiać o swoich uczuciach, przepracować je z terapeutą i uświadomić sobie, że są naturalną częścią procesu żałoby.

Czy depresja jest normalnym etapem żałoby?
Tak, depresja jest jednym z etapów żałoby. Może objawiać się uczuciem głębokiego smutku, beznadziejności i utraty zainteresowania codziennymi czynnościami.

Co oznacza etap akceptacji w żałobie?
Etap akceptacji to moment, w którym osoba zaczyna godzić się ze stratą, przyjmuje rzeczywistość i zaczyna odbudowywać swoje życie, odnajdując nowe znaczenie i nadzieję.