Jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł Rembrandta i zaledwie jeden z dwóch znanych konnych portretów autorstwa holenderskiego mistrza. Obraz „Jeździec polski” zagościł w Galerii Obrazów w warszawskich Łazienkach Królewskich.
„Jeździec polski” został namalowany ok. 1655 roku. Autorstwo Rembrandta zostało potwierdzone badaniami uczonych z Rembrandt Research Project i nie budzi wątpliwości. Dzieło jest przykładem mistrzowskiego, dojrzałego stylu holenderskiego malarza i jednym z zaledwie dwóch znanych konnych portretów w jego twórczości. Do dziś nie wiadomo jednak, kogo przedstawia „Jeździec polski” – żołnierza konkretnej formacji (lisowczyka), starotestamentowego albo literackiego bohatera czy też konkretną postać. O niezwykłej popularności dzieła zdecydowały zagadkowość obrazu i jego niezwykły, poetycki nastrój. Także jego czysto malarskie walory – mistrzowska, typowo Rembrandtowska technika prowadzenia pędzla i wyrafinowana tonacja barwna.
Obraz holenderskiego malarza znajdował się niegdyś w kolekcji króla Stanisława Augusta. Zaoferował mu go w 1791 roku Michał Kazimierz Ogiński, wielki hetman litewski, w zamian za drzewka pomarańczowe z królewskich ogrodów. Monarcha, wielki miłośnik sztuki Rembrandta, posiadał wówczas jedenaście obrazów uchodzących za dzieła mistrza (oryginałami były w istocie nie więcej niż trzy). „Jeździec polski” zawisł w przedpokoju na piętrze pałacu Na Wyspie w Łazienkach Królewskich, ukochanej letniej rezydencji monarchy, w której gromadził on najcenniejsze dzieła swojej malarskiej kolekcji. Po abdykacji króla i jego wyjeździe z kraju obraz pozostał w Łazienkach. Pod koniec lat 90. XVIII wieku został przewieszony do Galerii Obrazów na parterze pałacu, gdzie teraz prezentowany będzie publiczności.
Od śmierci Stanisława Augusta jego spadkobiercy stopniowo rozprzedawali królewskie zbiory, a „Jeździec polski” od 1814 roku trafiał do kolekcji kolejnych miłośników sztuki. W 1910 roku Zdzisław Tarnowski, ówczesny właściciel obrazu, postanowił sprzedać swojego sławnego już Rembrandta, który niezwykle zyskał na wartości. Dzieło kupił amerykański finansista, przemysłowiec, mecenas sztuki i kolekcjoner Henry Clay Frick. „Jeździec polski” zawisł we wspaniałych wnętrzach jego nowojorskiej rezydencji przy Fifth Avenue na Manhattanie – wśród dzieł Belliniego, Vermeera, Goi i Fragonarda. Po śmierci Fricka jego rodzinna siedziba przekształcona została w muzeum. Dziś The Frick Collection uważane jest za jedną z najważniejszych kulturalnych instytucji Nowego Jorku. Wyjątkowe okoliczności związane z przenosinami kolekcji Fricka do tymczasowego budynku na czas remontu zabytkowej siedziby stworzyły okazję dla wizyty „Jeźdźca polskiego” w Łazienkach Królewskich – po przeszło dwustu latach od chwili, gdy arcydzieło opuściło rezydencję ostatniego polskiego króla.
Obraz będzie prezentowany od 6 maja do 7 sierpnia 2022 roku w Galerii Obrazów w pałacu Na Wyspie w Łazienkach Królewskich. Wystawie „Królewski Rembrandt. »Jeździec polski« ze zbiorów The Frick Collection w Nowym Jorku” towarzyszyć będzie publikacja w językach polskim i angielskim z esejami kuratorów ekspozycji. Zorganizowane zostaną również wykłady na temat sztuki Rembrandta i kolekcji Stanisława Augusta z udziałem cenionych kuratorów malarstwa, m.in. dr. Xaviera Salomona, wicedyrektora The Frick Collection, oraz prof. Antoniego Zięby. W Starej Kordegardzie otwarta zostanie też rodzinna strefa malarska.
Wystawa otwarta będzie od 6 do 8 maja w godz. 10.00–18.00, od 10 maja we wtorek, środę i niedzielę w godz. 10.00–16.00; w czwartek, piątek i sobotę w godz. 10.00–18.00. Wstęp: 6, 7 i 8 maja bezpłatnie; od 10 maja w ramach biletu wstępu do obiektów (40 zł – bilet normalny, 20 zł – ulgowy, 1 zł – dzieci do lat 7 i młodzież do 26. roku życia), w piątki – bezpłatnie.
Źródło: lazienki-krolewskie.pl