W Stanach Zjednoczonych coraz częściej cenzuruje się książki, które mają trafić do szkolnych bibliotek. Na liście „dzieł zakazanych” są utwory, które promują wielokulturowość lub opisują doświadczenie osób LGBTQ+. W ramach akcji „Artists Against Book Bans” gwiazdy sprzeciwiają się więc tej cenzurze i jednowymiarowemu opisywaniu świata z perspektywy białego mężczyzny.
Chciałybyśmy mieć nadzieję, że czasy „indeksu dzieł zakazanych” mamy już za sobą. Tak się jednak nie dzieje, o czym świadczą nie tylko wypowiedzi niektórych polskich polityków, ale też konkretne doniesienia zza oceanu. Coraz więcej szkół w republikańskich stanach cenzuruje tam książki w szkolnych bibliotekach. Na czarnej liście znajdują się te, które opisują Stany Zjednoczone jako wielokulturowe środowisko, opisują społeczność LGBTQ+ oraz sytuację kobiet i osób ciemnoskórych. Zamiast tego w kanonie lektur obowiązywać ma wzorzec, który podtrzymuje wizję dominacji białego mężczyzny.
W zeszłym roku republikanie zakazali w szkołach rekordową liczbę książek, mimo że – jak wskazują badania – przeciwni są temu sami Amerykanie. Za większością akcji cenzorskich stoją skrajne organizacje prawicowe oraz oddolne ruchy społeczne. Według amerykańskiego PEN Clubu jedną z najaktywniejszych jest prawicowa grupa Moms for Liberty, która jest odpowiedzialna za 60 proc. wycofanych ze szkół książek. Nauczycielom, którzy sprzeciwią się cenzurze, w niektórych stanach grożą surowe kary. A konkretnie – w Teksasie, Utah, Missouri, Karolinie Południowej i na Florydzie. W Missouri odbywają się nawet symboliczne palenia książek…
Co znajduje się na „zakazanej liście”? M.in. „Opowieść podręcznej” Margaret Atwood, poemat „The Hill We Climb”, który Amanda Gornam wygłosiła na zaprzysiężeniu prezydenta Bidena, czy „Gender Queer. Autobiografia” Mai Kobabe. Także nieprzetłumaczone na język polski książki dla dzieci, takie jak „Flamer” Mike'a Curato czy „Tricks” Ellen Hopkins.
By sprzeciwić się atakowi na wolność słowa, w USA zainaugurowana została akcja „Artists Against Book Bans”. W jej ramach powstał list otwarty, który podpisali już m.in. Sharon Stone, Mark Ruffalo, Guillermo del Toro czy Ariana Grande. Także pisarki: Ann Patchett, Roxane Gay, Judy Blume i Jodi Picoult. Ta ostania tak uzasadniła potrzebę działania: „Nie ma nic złego w tym, że rodzic decyduje, co jego dziecko powinno, a czego nie powinno czytać. Istnieje jednak kolosalny problem polegający na tym, że jeden rodzic decyduje o tym, co inne dzieci powinny, a czego nie powinny czytać. Zakazy książek, które zaczynają się na półkach szkolnych, zaczynają już dotyczyć treści w bibliotekach publicznych, księgarniach i teatrach. Jeśli teraz nie będziemy walczyć o wolność czytania, wkrótce będzie za późno”.
W ramach akcji w październiku w trasę po sprzyjających cenzurze stanach ruszy autobus „Banner Bookmobile”. Będzie w nim można bezpłatnie dostać zakazane książki. Trasie towarzyszyć też będą koncerty i oczywiście spotkania z niepokornymi pisarzami.
Źródła:
David Mouriquand i Savin Mattozzi, „Ariana Grande, Guillermo del Toro and more sign petition against US book ban”, https://www.euronews.com/culture/2023/09/20/ariana-grande-guillermo-del-toro-and-more-sign-petition-against-us-book-bans [dostęp: 21.09.2023]
MoveOn, „Nearly 175 Celebs & Notable Figures Sign „Artists Against Book Bans” Statement Organized by LeVar Burton & MoveOn”, https://front.moveon.org/nearly-175-celebs-notable-figures-sign-artists-against-book-bans-statement-organized-by-levar-burton-moveon/ [dostęp: 21.09.2023]
Strona internetowa „Artist Against Book Bans”: https://campaigns.moveon.org/banned-bookmobile/artists/ [dostęp: 21.09.2023]