Osobowości histrioniczne i borderline – rozstanie może być dla nich prawdziwym końcem świata

Histrioniczne zaburzenie osobowości

Osoby z histrionicznym zaburzeniem osobowości mają dużą potrzebę uczuciowości i podziwu. Często określane są jako powierzchowne, sprawiają wrażenie nieszczerych. W gruncie rzeczy tak bardzo boją się odrzucenia, że scalają się z tym, czego ich zdaniem inni oczekują od nich.

Zachowują się w sposób teatralny i bez przerwy chcą być w centrum uwagi. Jeśli tak nie jest, czują się niezręcznie, odsunięte na margines i potrzebują, żeby podkreślano ich wartość.

Im bardziej odrzucone się czują, tym mocniej zaburzone w ten sposób osoby pragną miłości i uznania ze strony tego, kto je odrzuca. Potrzebują ciągłej aprobaty i przechodzą od idealizowania partnera do dewaluowania go. Osobowość histrioniczna ma problemy z zachowaniem odpowiedniego dystansu do drugiej strony – albo jest za blisko, albo za daleko.

Przy rozstaniu człowiek z histrionicznym zaburzeniem osobowości przeżywa tysiąckrotnie większe niż inni poczucie odrzucenia. Ponieważ już wcześniej miał niską samoocenę, taki ktoś rozsypuje się i doświadcza – jeśli nie stanów depresyjnych, to przynajmniej poczucia pustki i samotności.

Może być również i tak, że skoro jego skuteczność uwodzenia została zakwestionowana – nie popadnie w przygnębienie, a skorzysta z mechanizmu kompensacji i rzuci się w wir podrywania. W przypadku osobowości histrionicznej miłosne odrzucenie, najważniejsze z jej perspektywy, zmierza w stronę dramatu.

Osobowość histrioniczna charakteryzuje się występowaniem co najmniej pięciu z poniższych zachowań:

• Pozostawanie poza centrum uwagi sprawia, że osoba ta czuje się niezręcznie.

• Łatwość nieadekwatnych zachowań uwodzicielskich lub prowokowanie.

• Wyrażenie powierzchownych lub zmiennych emocji.

• Wykorzystywanie swojego wyglądu, żeby przyciągnąć uwagę.

• Mówienie w sposób subiektywny, bez szczegółów.

• Skłonność do dramatyzowania, teatralności i przesadnego wyrażania emocji.

• Łatwe poddawanie się wpływowi innych.

• Postrzeganie relacji jako bliższych niż są rzeczywiście.

• Przekonanie, że odpuszczenie oznacza porażkę i poniżenie.

Jak się zachowywać?

Dla osobowości histrionicznej charakterystyczne jest nadmierne odczuwanie emocji i skłonność do dramatyzowania. Nie krytykuj tego: takie osoby naprawdę cierpią. (Poniższe porady sprawdzają się również przy zaburzeniach osobowości typu borderline – przyp. red.)

• Nie banalizuj tego, co czuje twój bliski, gdyż może się poczuć jeszcze bardziej odrzucony i zachowywać się jeszcze bardziej teatralnie.

• Bądź empatyczny i gdy tylko udaje mu się spokojnie mówić o rozstaniu albo o eks, gdy tylko zachowuje się bardziej przytomnie, doceń to.

• Daj mu maksymalne poczucie bezpieczeństwa swoją obecnością (ale nie pozwalaj się przygnieść) i komplementując wolne od zaburzenia aspekty osobowości. Na przykład powiedz „Lubię, kiedy możesz ze spokojem słuchać tego, co mówię, mam wtedy jeszcze większą ochotę spotykać się z tobą”.

• Zachowuj odpowiedni dystans – nie trzymaj się ani za blisko, ani za daleko.

• Bądź uważny na jego ewentualne obsesyjne zachowania w stosunku do eks – dzwonienie dziesięć razy dziennie, wyczekiwanie przed domem itd. Postaraj się w uprzejmy sposób wyjaśnić mu, że jego strategia nie działa i że jeśli chce odzyskać partnera czy partnerkę, musi im pozostawić czas na powrót.

Zaburzenie osobowości typu borderline (osobowość chwiejna emocjonalnie)

Osoby chwiejne emocjonalnie przypominają nieco histroników, ale mają większe poczucie pustki i zamiast skłonności w stronę zachowań teatralnych – mogą wykazywać fobię społeczną. Oba typy osobowości mają natomiast podobne problemy z utrzymaniem dystansu w relacjach i równie zachłannie potrzebują bycia kochanymi (z lęku przed porzuceniem).

W przypadku osobowości typu borderline rozstanie niesie poważne ryzyko, że zaburzona osoba wystawi się na niebezpieczeństwo lub sama sobie coś zrobi.

Na przykład będzie się upijać do nieprzytomności, robić zakupy w sposób kompulsywny i kompensacyjny, co może skończyć się problemami finansowymi, próbować ryzykownych zachowań seksualnych; albo posunie się do samookaleczania, a nawet podejmowania prób samobójczych.

Osobowość chwiejna emocjonalnie wyróżnia się co najmniej pięcioma z poniższych zachowań:

• Histeryczne próby uniknięcia prawdziwego lub wyobrażonego porzucenia.

• Niestabilne i intensywne relacje międzyludzkie, w których idealizowanie przechodzi w dewaluowanie i na odwrót.

• Zakłócona identyfikacja i niestabilny obraz siebie.

• Impulsywność w co najmniej dwóch sferach potencjalnie niebezpiecznych: wydatki, seks, uzależnienie o substancji psychoaktywnych, jazda samochodem, bulimia itd.

• Predylekcja do wystawiania się na niebezpieczeństwo, do samookaleczania lub prób samobójczych.

• Niestabilność emocjonalna związana z dużą zmiennością nastroju.

• Stałe poczucie pustki.

• Skłonność do intensywnych i nieadekwatnych wybuchów złości.

• Poczucie bycia prześladowanym.

Borderline – jak postępować z osobami chwiejnymi emocjonalnie? Jak się zachować, gdy przechodzą przez rozstanie?

Jak już rozumiesz, dla osoby z zaburzeniem typu borderline niechciane rozstanie oznacza niebezpieczeństwo: okazuj duże zaangażowanie i sprawdzaj, co się z nią dzieje. Skorzystaj również z podpowiedzi dla osobowości histrionicznej. I nie zwlekaj z powiadomieniem lekarza prowadzącego, jeśli czujesz, że twój bliski jest w niebezpieczeństwie.

Fragment książki „Jak przeżyć rozstanie i zadbać o siebie” Lisy Letessier, francuskiej psycholożki i terapeutki.

Z książki dowiesz się m.in.:

- dlaczego tak często rozpadają się miłosne związki,

– dlaczego zerwanie powoduje tak ogromne cierpienie i jak sobie z tym poradzić,

– jak stawić czoło negatywnym emocjom,

– w jaki sposób pomóc sobie lub swoim bliskim w tej trudnej sytuacji.