W Europie liczba osób z alergią pokarmową sięga już 58 milionów. Wyniki badań epidemiologicznych na całym świecie, pokazują dynamiczny wzrost występowania tego typu alergii. Co roku liczba osób umierających na skutek powikłań alergii pokarmowych wzrasta. Eksperci ostrzegają, że alergikiem może stać się każdy z nas, praktycznie z dnia na dzień.
W ostatniej dekadzie lekarze zauważyli dynamiczny wzrost liczby osób chorych na różnego rodzaju alergie. Szczególnie niepokojące są dane dotyczące wzrastającej częstości występowania chorób związanych z nadwrażliwością alergiczną na pokarm. Dynamiczny wzrost nadwrażliwości dotyczy osób dorosłych jak i dzieci. W wielu przypadkach pierwsza manifestacja choroby występuje już w wieku niemowlęcym, jednak niejednokrotnie pierwsze objawy pojawiają się dopiero w życiu dorosłym czy nawet w wieku podeszłym.
O nadwrażliwości pokarmowej mówimy wtedy, gdy organizm nieprawidłowo reaguje na niektóre pokarmy, które w przypadku większości ludzi nie wywołują dolegliwości. Reakcja na określone składniki pokarmowe może mieć różną siłę. Nawet ich śladowe ilości mogą wywoływać zespół niepożądanych i groźnych objawów.
W przypadku nietolerancji pokarmowych mamy do czynienia z sytuacją o wiele bardziej złożoną, gdyż objawy są niezależne od układu immunologicznego, a mają zaś związek z reakcjami o charakterze metabolicznym, farmakologicznym czy wynikają z niedoborów enzymatycznych organizmu.
„Liczba chorych wykazujących objawy alergii na pokarmy w Europie według danych Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej, w ciągu ostatnich 10 lat zwiększyła się dwukrotnie, a liczba chorych trafiających do oddziałów ratunkowych z powodu ciężkich reakcji pokarmowych spowodowanych nadwrażliwością alergiczną wzrosła w tym zakresie aż siedmiokrotnie”, mówił prof. dr hab. med. Zbigniew Bartuzi - alergolog i gastroenterolog, Kierownik Katedry i Kliniki Alergologii, Immunologii Klinicznej i Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Przyczyny pojawiającej się coraz częściej alergii pokarmowej są wielorakie. Urbanizacja środowiska naturalnego jest jednym z głównych powodów. Alergia pokarmowa pojawia się kilkakrotnie częściej w dużych aglomeracjach miejskich niż na wsi.
„Wysoko uprzemysłowione środowisko, a co za tym idzie współczesny styl życia i odżywiania, są przyczyną narastających, nieprawidłowych reakcji pokarmowych. Spożywamy coraz mniej naturalnych pokarmów z ogromną ilością potencjalnych alergenów, zawierający coraz więcej barwników i konserwantów. Mogą one inicjować reakcje alergiczne, w tym anafilaksję”, tłumaczy prof. dr hab. med. Zbigniew Bartuzi
Okazuje się, że na ryzyko ujawnienia się alergii pokarmowej u dzieci wpływ mają takie czynniki jak wiek matki oraz sposób przyjścia na świat dziecka. U dzieci kobiet, które rodziły powyżej 35 roku życia oraz przez cesarskie cięcie, ryzyko wystąpienia alergii pokarmowych u dziecka jest większe.
Ekspozycja na dym nikotynowi to kolejny czynnik, który sprzyja rozwojowi nietolerancji pokarmowych. Stres, intensywne emocje również mogą wyzwolić mechanizm spustowy silnej reakcji alergicznej.
Reakcje alergiczne wywołują zarówno substancje pochodzenia zwierzęcego, takie jak mleko krowie, białko jaja, skorupiaki, ryby oraz produkty pochodzenia roślinnego, takie jak zboża, zwłaszcza pszenica, soja, ale również kukurydza, seler, orzechy, rośliny strączkowe, nasiona sezamu. Jeśli chodzi o owoce to najczęściej reakcje alergiczne wywołują truskawki i cytrusy.
W prewencji alergii pokarmowych, podkreśla się coraz częściej rolę takich czynników jak czyste powietrze, ćwiczenia fizyczne, regularny odpoczynek, odpowiednia higiena oraz światło słoneczne. Wszystkie te czynniki mają wpływ na wzmacnianie układu immunologicznego. Duże znaczenie w zapobieganiu alergii przypisuje się również witaminie C, cynkowi oraz zawartych w warzywach i owocach flawonoidom.
Spożycie niektórych produktów, nawet w śladowych ilościach może prowadzić do anafilaksji – ciężkiej zagrażającej życiu reakcji o bardzo gwałtownym przebiegu. Nie ma wątpliwości, że wielu tragedii można by uniknąć, gdyby alergicy były lepiej wyedukowani co do przyczyn reakcji, metod zapobiegania oraz postępowania w razie objawów anafilaksji.
„Analiza dokumentacji oddziałów ratunkowych w ciągu ostatnich 15 lat wykazała, że co 13 osoba z alergią pokarmową doświadcza ciężkich, zagrażających życiu reakcji, wymagających hospitalizacji na oddziale ratunkowym. Nie ma wątpliwości, że wielu tragedii można by uniknąć, gdyby osoby stykające się z chorymi na alergię pokarmową były lepiej wyedukowane co do przyczyn reakcji, metod zapobiegania oraz postępowania w razie objawów anafilaksji”, tłumaczy prof. dr hab. med. Zbigniew Bartuzi
Wstrząs anafilaktyczny charakteryzuje nagły początek objawów, które występują zwykle w ciągu kilku minut do 2 godzin po spożyciu danego pokarmu. Początkowe objawy to zazwyczaj wymioty, nudności, kaszel, zmiana barwy głosy, ból głowy. Mogą temu towarzyszyć, choć nie muszą zmiany skórne, rumień, bąble pokrzywkowe, świąd całego ciała. W pełni rozwinięty wstrząs anafilaktyczny przebiega z silną dusznością, zaburzeniami układu krążenia, spadkiem ciśnienia i wreszcie utratą przytomności.
Trzy najważniejsze kroki w postępowaniu z osobą mającą wstrząs anafilaktyczny, które mogą uratować jej życie:
KROK 1 Jak najszybciej należy wezwać pogotowie
KROK 2 Należy upewnić się czy poszkodowany ma przy sobie preparat antywstrząsowy – adrenalinę do samodzielnego podania a następnie przekazać tę wiedzę ratownikowi medycznemu.
KROK 3 Do czasu pojawienia się pogotowia ważne jest, aby zapewnić poszkodowanemu
podstawową pomoc - udrożnić drogi oddechowe oraz w przypadku kiedy poszkodowany nie oddycha, uciskać klatkę piersiową (zgodnie z algorytmem 30 x 2).
21-22 listopada 2015 r. na Stadionie Narodowym odbędą się Dni Alergii i Nietolerancji Pokarmowych – wydarzenie dedykowane alergikom, ich rodzinom oraz wszystkim osobom chcącym żyć zdrowo i świadomie. Uczestnicy będą mogli wziąć udział w warsztatach pierwszej pomocy we wstrząsie anafilaktycznym organizowanych w ramach akcji „Przygotuj się na wstrząs” oraz w pokazach kulinarnych i wykładach.