Jakie choroby cywilizacyjne nam grożą?

Polacy są szczególnie narażeni na czynniki sprzyjające schorzeniom XXI wieku. Świadczą o tym dane z ogólnopolskiego badania stanu zdrowia ludności WOBASZ(2*). Na ich podstawie ustalono, że 42% mężczyzn i 25% kobiet w Polsce pali papierosy; na otyłość cierpi 61,6% panów i 50,3% pań w naszym kraju, a niska aktywność fizyczna towarzyszy ponad 50% dorosłych Polaków.

„Nie badamy się, zażywamy na własna rękę coraz więcej leków i wydaje nam się, że jesteśmy zdrowi. Nic bardziej mylnego", mówi prof. nadzw. dr hab. n. med. Mieczysław Pasowicz, założyciel Instytutu Medycyny Innowacyjnej prowadzącego Centrum Medyczne IMIcare w Krakowie, zajmującego się profilaktyką i leczeniem chorób cywilizacyjnych.

Dramatem chorób XXI wieku jest zamknięte koło problemów i wzajemnie napędzające się zdarzenia. Większość schorzeń i wywołuje następne, potem kolejne. Zachorowanie na jedną chorobę zwiększa ryzyko zapadnięcia na inną. Pęd życia powoduje, że brakuje nam czasu na kluczową dla problemu: profilaktykę i zmianę nawyków żywieniowych oraz zdrowy styl życiai regularne badania. Leczenie chorób cywilizacyjnych obarczone jest kosztami, często do końca życia. Regularne przeglądy zdrowia są w ich przypadku jedynym skutecznym, rozsądnym ( i o wiele tańszym) rozwiązaniem. „Utrzymanie zdrowia jest czterokrotnie tańsze, niż leczenie chorób, to drugie jest też obarczone ryzykiem, nikt przecież nie da nam gwarancji, że wyzdrowiejemy", mówi prof. Pasowicz.

Jaki choroby szczególnie zagrażają Polakom?

Są przyczyną śmierci co drugiej osoby w Polsce(Dane GUS), to dwa razy więcej niż w pozostałych krajach Unii Europejskiej. Statystyki są o tyle niepokojące, że schorzenia te są zazwyczaj przewlekłe, wymagające wieloletniego, drogiego leczenia. Co roku na zawał serca umiera ponad 100 tys. osób. Nadciśnienie tętnicze stanowi problem 32% dorosłej populacji, szczególnie w dużych miastach*(5).  Brak regularnych badań i nieeliminowanie czynników ryzyka to jeden z najważniejszych powodów zatrważających statystyk.

Jak zapobiegać chorobom układu krążenia?

• odżywiać się w sposób zdrowy i zbilansowany, zwracać uwagę na pochodzenie produktów;
• nie dopuszczać do nadwagi;
• regularnie uprawiać sport;
• dbać o odpowiednią ilość snu;
• wystrzegać się papierosów i alkoholu;
• systematyczne badać się (poziom cholesterolu, pomiar ciśnienia krwi) i podejmować leczenie w przypadku pierwszych objawów choroby;
• unikać stresu, który osłabia układ odpornościowy, jest też przyczynkiem rozwoju choroby niedokrwiennej serca.

Badania dowodzą, że,  zmieniając swój styl życia na bardziej higieniczny i przestrzegając zdrowej diety, można zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy nawet o połowę.Zwana cichym zabójcą, rozwija się często bezobjawowo. Cukrzyca jest przewlekłą choroba metaboliczną, spowodowaną niewłaściwym działaniem insuliny lub jej całkowitym brakiem w organizmie. Hormon ten uczestniczy w regulowaniu przemiany materii, jej nieodpowiednia ilość prowadzi do hiperglikemii, to z kolei do uszkodzenia nerek, wzroku, nerwów, naczyń krwionośnych.

Co zrobić, by ochronić się przed cukrzycą?

• badać się regularnie w kierunku stężenia cukru we krwi, szczególnie po skończonym 45 roku życia;
• zapobiegać otyłości, która jest najczęstszą przyczyną cukrzycy;
• zmienić dietę na bogatą w produkty pełnoziarniste i błonnik, ten bowiem pomaga w utrzymaniu poziomu cukru na odpowiednim poziomie;
• ze swojego menu usunąć słodkie napoje i słodycze;
• ograniczyć spożywanie mięsa do jednej porcji dziennie;
• dbać o rozwój fizyczny, żyć aktywnie.

Szacuje się, że co czwarty Polak cierpi z powodu nadwagi i otyłości. Jest definiowana jako stan anomalnej akumulacji tłuszczu, niekiedy problem dotyczy także otłuszczania serca, jelit i innych narządów. W określaniu prawidłowej wagi używany jest wskaźnik nazywany Indeksem Masy Ciała (BMI). Jest to relacja między wagą a wzrostem.BMI jest narzędziem powszechnie stosowanym przez lekarzy i innych specjalistów ochrony zdrowia, by określić stan niedowagi, nadwagi i otyłości u dorosłych. Otyłość jest najlepszym przykładem „błędnego koła” chorób cywilizacyjnych

Jak nie dopuścić do otyłości?

• żyć aktywnie, uprawiać sport;
• odżywać się zdrowo i racjonalne, unikać cukru, tłuszczów;
• w razie utrzymywania się nadwagi, wykonać badania hormonalne

Jest schorzeniem charakteryzującym się obniżoną jakością tkanki kostnej. Z wiekiem wzrasta ryzyko zachorowania na osteoporozę, szczególnie wśród kobiet po 50-tym roku życia. W związku z wydłużeniem się życia, WHO zalicza schorzenie to do głównych chorób cywilizacyjnych.

Aby skutecznie przeciwdziałać osteoporozie, pamiętajmy o:

• badaniach profilaktycznych w kierunku badania gęstości kości udowej i kręgosłupa;
• diecie bogatej w wapń w ilości 1500 mg dziennie;
• aktywności fizycznej na co dzień;
• zrezygnowaniu z palenia papierosów i innych używek.

Im wyższy poziom ekonomiczny, tym na nowotwory umiera się później. Polska w porównaniu z innymi krajami europejskimi wypada pod tym względem nieco gorzej. Około 40 proc. kobiet i mężczyzn, którzy zmarli na nowotwór, nie ukończyło 65. roku życia ( Dane GUS). By uchronić się przed zachorowaniem, podobnie jak w przypadku pozostałych chorób cywilizacyjnych, kluczowe znaczenie odgrywa profilaktyka i właściwa dieta bogata w jarzyny i błonnik.

Jakie badania zatem należy wykonywać systematycznie?

• mammografię( kobiety po 50 roku życia);
• badanie obecności krwi w kale( po 45 roku życia);
• cytologię (kobiety w ciągu 2 lat od rozpoczęcia życia płciowego);
• badanie palpacyjne prostaty( mężczyźni po 50 roku życia)

Uporczywy kaszel utrzymujący się do kilku tygodni, częste odksztuszanie, krótki oddech, duszności ‒ to objawy, które często bagatelizujemy, a mogą być początkiem POChP, choroby płuc, która niesie ze sobą ryzyko śmierci. W Polsce z powodu schorzenia lub jego powikłania umiera rocznie około 15 tysięcy ludzi (Dane GUS).

Jak się bronić przed zachorowaniem na POChP?

• zagrożeni są głównie palacze oraz osoby narażone na bierne palenie, zatem należy unikać dymu tytoniowego;
• mieszkańcy dużych miast narażeni na zadymienie i zapylenie środowiska

2* WOBASZ, w ramach programu Ministerstwa Zdrowia, Polkard
5* Raport: Opieka zdrowotna nad osobą starszą i osobą przewlekle chorą
na terenie miasta Krakowa, Biuro ds. Ochrony Zdrowia Urząd Miasta Krakowa, Kraków, 2014
mat. pras.