Han Kang, południowokoreańska pisarka, zdobyła Literacką Nagrodę Nobla 2024 za swoją niezwykłą twórczość, która wnikliwie bada ludzką kondycję, traumę i tożsamość.
W czwartkowe popołudnie literacki świat z zapartym tchem czekał na werdykt, który co roku rozbudza emocje, pobudza dyskusje i wskazuje na najbardziej wpływowe pióro współczesnej literatury. Szwedzka Akademia ogłosiła laureata Literackiej Nagrody Nobla 2024 roku, która jest jedną z najbardziej prestiżowych nagród na świecie. Tegoroczny wybór padł na południowokoreańską autorkę Han Kang. Pisarka została nagrodzona za „intensywną poetycką prozę, która mierzy się z traumami historycznymi i ukazuje kruchość ludzkiego życia”.
Han Kang jest pisarką, która zdobyła międzynarodową sławę dzięki swoim wnikliwym i poruszającym powieściom. Urodziła się w 1970 roku w Gwangju, a jej twórczość często porusza tematy tożsamości, cierpienia oraz ludzkiej kondycji. Han Kang jest także profesorką kreatywnego pisania na Seulskim Instytucie Sztuki.
Jej najbardziej znane dzieło to „Wegetarianka”, powieść wydana w 2007 roku w Korei Południowej, a przetłumaczona na angielski w 2015 roku. Książka opowiada historię kobiety, która nagle postanawia przestać jeść mięso, co wywołuje ogromne zawirowania w jej rodzinie i życiu osobistym. Powieść porusza temat buntu przeciwko normom społecznym, kontroli nad ciałem oraz przemocy, zarówno tej fizycznej, jak i psychicznej. „Wegetarianka” zdobyła Międzynarodową Nagrodę Bookera w 2016 roku, co przyniosło autorce globalne uznanie.
Innym ważnym dziełem Han Kang jest „Nadchodzi chłopiec”, powieść z 2014 roku, oparta na wydarzeniach z 1980 roku, kiedy to w Gwangju miało miejsce brutalne stłumienie powstania przeciwko rządowi. Książka analizuje traumę, pamięć zbiorową i wpływ przemocy na jednostki i społeczności.
Han Kang znana jest z poruszającego stylu pisania, który balansuje między pięknem języka a trudnymi, często bolesnymi tematami, takimi jak trauma, dehumanizacja czy wewnętrzna walka o wolność.
Literacka Nagroda Nobla to nagroda, która z roku na rok coraz bardziej otwiera się na różnorodność. W ostatnich latach mogliśmy zaobserwować wybory, które zaskakiwały zarówno krytyków, jak i czytelników. W 2021 roku laureatem został Abdulrazak Gurnah, pisarz pochodzący z Tanzanii, którego twórczość koncentruje się wokół problemów kolonializmu, uchodźstwa i migracji. Z kolei w 2022 roku Nobla zdobyła Annie Ernaux, francuska pisarka, znana z jej autofikcji – twórczości będącej połączeniem autobiografii i fikcji literackiej.
W 2023 roku Literacką Nagrodę Nobla otrzymał norweski pisarz Jon Fosse. Jury nagrodziło go „za innowacyjne dramaty i prozę, które dają głos temu, co niewypowiedziane”. Fosse, który urodził się w 1959 roku w Haugesund w Norwegii, jest uznawany za jednego z najważniejszych współczesnych dramatopisarzy i prozaików. Jego twórczość jest ceniona za głębokie, często minimalistyczne podejście do tematów egzystencjalnych, takich jak śmierć, wiara i cisza. Fosse jest również autorem „Septologii”, cyklu powieści, które zdobyły uznanie na całym świecie, a jego styl bywa porównywany do liturgii dzięki swojej prostocie i powtarzalności, co potęguje efekt duchowej refleksji w jego dziełach.
Dla polskich miłośników literatury i kultury, Literacka Nagroda Nobla ma szczególne znaczenie. Przez lata wyróżnieni nią zostali wybitni polscy pisarze i poetki, których twórczość na zawsze wpisała się w kanon światowej literatury.
Pierwszym Polakiem, który zdobył tę zaszczytną nagrodę, był Henryk Sienkiewicz w 1905 roku. Uznanie przyniosła mu przede wszystkim epicka powieść „Quo vadis”, która rozgrywa się w starożytnym Rzymie. Sienkiewicz, przez swoją twórczość, opisywał historyczne losy Polski i Polaków, a jego dzieła, pełne patriotyzmu, miały ogromne znaczenie w okresie zaborów. Literacki Nobel był dla Polaków powodem do dumy, zwłaszcza że Polska jako państwo wówczas nie istniała na mapie Europy.
Kolejnym polskim laureatem był Władysław Reymont, który otrzymał Nagrodę Nobla w 1924 roku za powieść „Chłopi”. Dzieło to było realistycznym obrazem polskiej wsi, jej trudów, cykliczności natury oraz głęboko zakorzenionych tradycji. „Chłopi” to nie tylko dzieło literackie, ale także antropologiczne, przedstawiające prawdziwe życie chłopów w Polsce przełomu XIX i XX wieku.
Czesław Miłosz zdobył Literacką Nagrodę Nobla w 1980 roku za swoją poezję pełną głębokiej refleksji nad losem człowieka, polityką, a także relacjami między światem wewnętrznym a zewnętrznym. Jego twórczość, choć zakorzeniona w doświadczeniach XX-wiecznej Europy, przemawia do czytelników na całym świecie, poruszając uniwersalne tematy związane z kondycją ludzką. Wspomnienia Miłosza o traumach wojny, totalitaryzmie i wygnaniu nadają jego poezji głęboki, refleksyjny wymiar.
Wisława Szymborska otrzymała Literacką Nagrodę Nobla w 1996 roku. Została wyróżniona za „poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać fragmenty rzeczywistości ludzkiej”. Jej poezja charakteryzuje się głęboką refleksją nad codziennością, egzystencją oraz ludzkim losem, często zabarwioną subtelnym humorem i ironią. Szymborska poruszała w swoich wierszach zarówno tematy filozoficzne, jak i społeczne, zawsze łącząc je z osobistymi obserwacjami i emocjami.
Jej najbardziej znane tomiki to m.in. „Koniec i początek” oraz „Chwila”, a wiersze takie jak „Nic dwa razy” czy „Możliwości” zdobyły ogromną popularność nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Twórczość Szymborskiej została przetłumaczona na wiele języków, co pozwoliło jej zyskać międzynarodowe uznanie.
Najnowsza polska laureatka to Olga Tokarczuk, nagrodzona Literacką Nagrodą Nobla w 2018 roku (ogłoszenie nagrody odbyło się w 2019 roku). Jej twórczość, w tym powieści takie jak „Bieguni” czy „Księgi Jakubowe”, porusza tematy wędrówki, tożsamości, religii i historii. Tokarczuk zachwyca swoją umiejętnością opisywania świata w sposób metafizyczny, ale jednocześnie bardzo bliski współczesnemu człowiekowi. Jej dzieła, przetłumaczone na wiele języków, zdobyły międzynarodowe uznanie i dowodzą, że literatura polska ma swoje mocne miejsce na światowej scenie.