Poczucie wewnętrznej pustki, wycofanie z życia, zaburzenia snu - to mogą być symptomy depresji, które w przypadku osób po 65. roku życia często traktowane są jako zwykłe objawy starzenia. Tymczasem w Polsce na depresję cierpi blisko 30% osób w wieku powyżej 65 lat.
23 lutego przypada Międzynarodowy Dzień Walki z Depresją. To dobra okazja, by przypomnieć, że ta choroba dotyka przede wszystkim osoby starsze.
Z badań PolSenior wynika, że na tę chorobę cierpi 29,7% osób w wieku powyżej 65 lat i wraz z wiekiem ryzyko wystąpienia depresja wzrasta: choroba dotyka co piątą osobę w grupie 55–59 lat, co czwartą w grupie 65–79 lat, co trzecią w grupie 80 i więcej lat. Poza tym we wszystkich grupach wiekowych depresja występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Można to wiązać z samotnością związaną po pierwsze: z wczesną utratą partnera (kobiety żyją dłużej), a po drugie: z odpępowieniem, kiedy dzieci zaczynają prowadzić własne życie.
Najpowszechniejsze przyczyny depresji u osób starszych to zarówno czynniki psychospołeczne, jak i uwarunkowane biologicznie. Do pierwszej grupy zaliczyć można poczucie izolacji i wyobcowania („nikt mnie już nie potrzebuje”), słaby kontakt z dziećmi, przewlekły stres lub przejście na emeryturę, obciążające wydarzenia życiowe, żałobę, pogorszenie sprawności ruchowej, związane z wiekiem pogorszenie funkcjonowania zmysłów, kłopoty z pamięcią, nieporadność. Ryzyko biologiczne wiąże się z genetyką, wcześniejszym występowaniem zaburzeń psychicznych, z procesem „niefizjologicznego” starzenia się, a także przewlekłymi chorobami, zwłaszcza cukrzycą, i lekami o działaniu depresjogennym.
„Depresję u osób starszych trudniej jest rozpoznać niż w przypadku osób młodszych, ponieważ jej objawy przypominają symptomy innych, typowych chorób seniorów. Depresja u seniorów jest też często mylona z zaburzeniami funkcji poznawczych albo jest przez nie maskowana”, mówi dr Patryk Piotrowski z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, ekspert centrum seniora Angel Care.
Poza tym depresja w przypadku osób starszych niekoniecznie objawia się melancholijnym nastrojem, pesymistycznym spojrzeniem na świat lub smutkiem. O chorobie mogą też świadczyć na przykład utrata energii i motywacji, obniżona sprawność fizyczna, bóle pleców, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, stan podenerwowania, drażliwość czy kłopoty z pamięcią, kołatanie serca, uczucie duszności, bóle i zawroty głowy. „Depresja u osób starszych jest też bardziej niebezpieczna niż w przypadku osób młodszych. Zamykają się w domu, niektórzy chorzy przestają dbać o higienę, nie wstają z łóżka, szybko tracą siły, jedzą i piją za mało. Taka sytuacja może szybko doprowadzić do drastycznego pogorszenia stanu zdrowia, a nawet do śmierci ”, dodaje Patryk Piotrowski.
W profilaktyce depresji duże znaczenie ma prowadzenie zdrowego stylu życia w średnim wieku – zmniejsza ryzyko szans wystąpienia depresji w wieku późniejszym. Istotne jest zapobieganie oraz wczesne wykrycie i regularne leczenie przewlekłych chorób układu sercowo-naczyniowego i oddechowego, chorób metabolicznych (jak cukrzyca).
Starość niesie ze sobą oczywiście określone ograniczenia oraz refleksję nad przemijającym czasem, ale to wcale nie znaczy, że należą do niej rezygnacja i smutek. „Warto wziąć pod uwagę, że to okres w życiu, kiedy mamy wreszcie czas na swoje pasje i przyjemności. Depresja nie jest stanem naturalnym osób starszych. Jest nim raczej pogodne starzenie się”, mówi prof. Shlomo Noy, światowy ekspert w zakresie geriatrii, współzałożyciel Angel Care we Wrocławiu.
Znakomitym antydepresantem, dostępnym dla wszystkich i pozbawionym skutków ubocznych są ćwiczenia fizyczne. Wystarcza już nawet 150 minut tygodniowo, żeby utrzymać kondycję fizyczną oraz dobre samopoczucie. Warto pamiętać także o odpowiedniej diecie.