Rodzicielstwo zwykle nie kończy się wraz z osiemnastymi urodzinami dziecka. Dla wielu trwa ono dalej – a emocjonalne i finansowe oczekiwania potrafią tylko rosnąć z wiekiem. Jeśli twoje dorosłe dziecko nieustannie oczekuje pomocy, rzadko okazuje wdzięczność lub wywołuje w tobie poczucie winy, gdy odmawiasz – może nadszedł czas, by zmierzyć się z niewygodną prawdą: to może być postawa roszczeniowa. Jakie są jej sygnały?
Roszczeniowość dorosłych dzieci bywa wyraźna, ale także bardzo subtelna. Potrafi pozostawić rodziców z poczuciem niedocenienia, a czasem wręcz żalu. Oto trzy najczęstsze sygnały roszczeniowej postawy – wraz z krótkimi wskazówkami, jak reagować, gdy się pojawią:
1. Oczekiwanie pomocy bez okazywania wdzięczności
Czy twoje dziecko po raz kolejny prosi, żebyś „przy okazji” opłaciła także jego ubezpieczenie samochodu – i nawet nie wspomina o zwrocie kosztów? Dorosłe dzieci o roszczeniowym nastawieniu często traktują pomoc rodziców jako coś oczywistego – nie jako wyraz troski, lecz obowiązek. Często brakuje im wdzięczności, a niekiedy wręcz próbują wzbudzić w rodzicu poczucie winy za odmowę. Łatwo wówczas wpaść w rolę „rodzica-bankomatu”, którego zadaniem ma być nieustanne wsparcie – bez względu na okoliczności czy granice.
Wskazówka: Warto jasno zakomunikować, że pomoc nie jest czymś automatycznym – to twój wybór. Możesz powiedzieć: „Cześć, znów opłaciłam ci ubezpieczenie auta. Myślisz, że możemy porozmawiać o tym, jak to rozwiązać w przyszłości?”
Czytaj także: Dlaczego dorosłe dzieci i rodzice nie potrafią się dogadać? Terapeutka rodzinna wskazuje 4 kluczowe przyczyny
2. Oczekiwanie, że rozwiążesz ich problemy
Po raz kolejny robisz dziecku blika na mandat (w euro) albo odbierasz jego psa na drugim końcu miasta w środku nocy, bo dziecko niespodziewanie kupiło bilety do Lizbony? Dzieci z roszczeniową postawą mogą zakładać, że rodzic „uratuje” je z każdej opresji – niezależnie od tego, czy ta wynika z ich błędów, impulsywnych decyzji, czy zwykłej lekkomyślności. Zamiast odpowiedzialności pojawia się bierność, brak inicjatywy, a nawet złość, gdy próbujesz odmówić. Taka relacja może sprawiać, że rodzic czuje się zmęczony, stale w gotowości do naprawiania cudzych problemów.
Czytaj także: Od dzisiaj się nie znamy. Dlaczego dorosłe dzieci zrywają kontakt z rodzicami?
Wskazówka: Nie śpiesz się z pomaganiem. Nie musisz zawsze być na każde zawołanie. Zamiast tego zapytaj: „Jaki masz plan, by podróżować, ale jednocześnie uniknąć zrywania mnie z łóżka w środku nocy”? Wspieraj odpowiedzialność.
3. Wzbudzanie poczucia winy, gdy stawiasz granice
Zgadzasz się na huczne urodziny w rodzinnym domu, choć ostatnio stłukły się trzy ulubione talerze? A gdy wyrażasz obawy, słyszysz: „Cóż, w takim razie wszystkim powiem, że urodzin nie będzie”? Jeśli twoje dorosłe dziecko nie potrafi zaakceptować odmowy i reaguje emocjonalnie, wywołując w tobie poczucie winy, może to oznaczać roszczeniową postawę. W takiej dynamice trudno zachować równowagę między potrzebą bliskości a ochroną własnych granic.
Wskazówka: Trzymaj się swojej decyzji – bez przeprosin. Niech twój ton będzie stanowczy, ale życzliwy: „Dbam o ciebie, ale mam prawo powiedzieć ‘nie’.” Granice nie są oznaką odrzucenia – są fundamentem zdrowej relacji.
Na koniec pamiętaj: to nie egoizm, jeśli chcesz większego szacunku i równowagi w relacji z dorosłym dzieckiem. Dbając o swoje granice, dajesz sobie przestrzeń na spokój i poczucie wartości – a dziecku szansę, by stało się naprawdę dojrzałe. Jeśli jednak wasze relacje są trudne i potrzebujesz pomocy psychologicznej możesz znaleźć ją tutaj:
- 116 123 – darmowy całodobowy anonimowy Telefon Zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym, pod którym dyżurują psychologowie służący wsparciem. Możesz zadzwonić z każdą sprawą.
- 22 668 70 00 – telefon kryzysowy antyprzemocowego Stowarzyszenia „Niebieska Linia”. To telefon dla osób, które doświadczają przemocy, także w związku.
- 800 702 222 – centrum wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym. Bezpłatny, całodobowy telefon zaufania, pod którym otrzymasz doraźne wsparcie, ponadto w wybrane dni dyżurują: psychiatra, prawnik, pracownik socjalny, terapeuta uzależnień, asystent zdrowienia oraz seksuolog.
Źródło: „3 Glaring Signs Your Adult Child Acts Entitled”, Psychology Today, https://www.psychologytoday.com/us/blog/liking-the-child-you-love/202504/3-glaring-signs-your-adult-child-acts-entitled, [dostęp: 13.04.2025]